Katalog

Roland Barthes’ın seyahati Çin Yolculuğu Defterleri Roland Barthes’ın Çin Yolculuğu Defterleri, Çin mirasını geçmişten bugüne kadar yansıtmakla kalmıyor halk komünlerinin işleyişinden, mülkiyet ve çalışma vurgusuna, Buddhacılıktan, aile kurumuna, evlilik ve kadının varlık sahasındaki konumundan cinselliğe, yemeklere, kıyafetlere kadar birçok konuyu ele alıyor. ? Sena TOPRAK azarın, bir grup sanatçıyla beraber gittiği Çin’de tuttuğu kişisel notların ve gözlemlerinin yer aldığı defteri Çin Yolculuğu Defterleri adıyla Sema Rifat’ın kaleminden Türkçeye kazandırıldı. Barthes’ın yıllar sonra sandıktan çıkan kitabı okurları heyecanlandırırken edebiyat dünyasında “yazarın mahremiyeti” tartışmalarını gündeme getirdi. Zira Barthes’ın bütün eserlerinin yasal vasiyi olan üvey kardeşi Michel Salzedo, yazarın kişisel notlarını tuttuğu iki defterinin yayımlanmasına izin verdi. Bunlardan birisi de yazarın 1974 yılında Çin’e yaptığı on günlük yolculukta aldığı notlardan oluşan Carnets du voyage en Chine (Çin Yolculuğu Defterleri) kitabı olarak karşımıza çıktı. Dora Zhang, Los Angeles Review of Books’ta yazdığı makalesinde Barthes’ın ölümünden sonra yayımlanan notlarının merhum bir yazarın arşivini ifşa etme konusunun etiksel değerler çerçevesinde tartışıldığını yazdı. Henry Samuel’in 2009’da The Telegraph’ta kaleme aldığı yazıya göre Barthes’ın esRoland Barthes Y ki yayımcısı ve yakın arkadaşı François Wahl, yazarın özel notlarının yayımlanacağına yönelik haberlerden sonra emekli olmasına rağmen tekrardan çalışma hayatına atıldı ve bu yayımlama kararına şiddetle karşı çıktı. Wahl, Le Monde’a yaptığı açıklamada bu notların yayımlanmasının Barthes’ı kesinlikle kızdıracağını ve bu durumun mahremiyete saldırı olduğunu söyledi. Bu notların hiç yazılmamış bir metinle eş değer tutulması ve yayımlanmaması gerektiğini söyleyen Wahl, Barthes’ın ölmeden önce kendisine söz verdirttiğini ve eserleriyle ilgili her türlü çarpıtma, aksilik ve hatayı derhal durdurmasını istediğini de söyledi. Ayrıca Wahl, Barthes’ın bu konuyla ilgili bilerek yazılı bir not bırakmadığını, kardeşi Michel’i incitmekten çekindiğini de belirtti. The Guardian’da Andrew Hussey’in yazısına göre Barthes’ın eski editörü ve yayımcısı François Wahl, yazarın şimdiki yayımcılarına ateş püskürüyor ve Barthes’a ihanet edildiğini düşünüyor. Okurun doğumuyla yazarın öldüğünü savunan Roland Barthes, Yazarın Ölümü adlı eserinde esere yazarından bağımsız bir konum atfetmişti ve bu kuram, edebiyat eleştirisinde büyük ses getirmişti. Bu kuramdan yola çıktığımızda yazarlarının vasiyetlerinin hükümsüzleştiğini de söyleyebiliriz ve bu bakış açısıyla Barthes’ın “kişisel notlar”ının yayımlanmasına yönelik tartışmaların “yazarın mahremiyeti” kapsamında değerlendirilmesinin ironik bir tablo çizdiğini de söyleyebiliriz. Kitabın yayımlanması konusunda tartışmalar bir yana dursun kitabın okurlar ve edebiyat dünyası tarafından heyecanla karşılandığını söylemek zor olmayacaktır. Ünlü düşünür Barthes’ın son kitabı Çin Yolculuğu Defterleri’ni Dora Zhang şöyle anlatıyor: “Barthes, gördüklerini, duyduklarını, yediklerini ve düşündüklerini anlattığı cümlelerini şimdiki zamanda kurmuş ki bu sayede biz kendimizi sanki onun yanındaymışız gibi hissediyoruz. Tamamlanmamış cümleler, çeşitli listeler adeta bir oyundaki sahne yönlendirmelerini hatırlatıyor. Ayrıca bu kitap sayesinde Çin kültürüyle ilgili olduğu kadar yazarla ilgili de birçok ipucu öğreniyoruz. Mesela, Barthes’ın kentsel yerleri tercih ettiğini, alışveriştren hoşlandığını, ellere ve tırnaklara saplantı derecesinde dikkat ettiğini ve kafasından çoğu zaman seksin geçtiğini hep bu kitaptaki satırlar sayesinde öğreniyoruz.” ? Çin Yolculuğu Defterleri/ Roland Barthes/ Çeviren: Sema Rifat/ Yapı Kredi Yayınları/ 216 s. CUMHURİYET KİTAP SAYI 1190 6 ARALIK 2012 ? SAYFA 19