Katalog

Hazırlayanlar: Mavisel Yener, Nilay Yılmaz, Aytül Akal, Çiğdem Gündeş, Mustafa Delioğlu. [email protected] ÇOCUKGENÇLİK OKUMA EğitimSen’den okulöncesi çocuk edebiyatı kitap kataloğu EğitimSen, ilköğretim yaş grubu için yayımladığı kitap kataloğunun ardından, çocuk edebiyatına önemli bir katkı daha yaptı. Okulöncesi yaş grubu için yayımlanan kitap kataloğu, önemli bir kültür atılımı. Ë Mavisel YENER icelik ve nitelik açısından okuma kültürü yetersiz olan bir ülkede işe çocuklardan başlanması gerektiğini iyi bilen EğitimSen, çocukların nitelikli kitaplarla buluşmasını sağlamak için “Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Kitap Katalogları” yayımlıyor. Eğitim ve Bilim Emekçileri SendikasıEğitimSen, okuma kültürü bağlamında araştırmalar yapan, uluslararası katılımlı bilgi şölenleri düzenleyen bir sendika. Toplumsal bilgilenme ve bilinçlenmeye dönük kültürel çalışmalara katkı yapıyor, ülkemiz için önemli sorunlardan biri olan “okuma kültürü” olgusunu farklı boyutlarıyla ele alma amacıyla bu çalışmaları sürdürüyor. Kitapla ilk tanışıklığını yaşayan okulöncesi dönemindeki çocuğa okunan kitapların onların evrenine, yaş ve ilgi alanlarına uygun olması gerekli. Okuma kültürünün gelişmesi için önemli bir çalışmaya imza atan EğitimSen’in, ilköğretim için yaptığı çalışmadan söz ederken demiştim ki; “Katalog demeye dilim varmıyor, çünkü 317 sayfalık bir kitap bu.” Okulöncesine hazırlanan çalışma için de benzerini söyleyeceğim, 245 sayfalık bir kitap var elimde. Okulöncesi alanla ilgili olan akademik çevrelere, kurumlara, öğretmenlere, kütüphanecilere, annebabalara, var olan soru ve sorunlarına yönelik çözüm arayışlarında önemli bir başvuru kaynağı olacak. EğitimSen’in hayata geçirdiği bu projenin koordinatörlüğü Nabi Belekoğlu, proje danışmanlığı Prof. Dr. Gülçin Alpöge ve Yrd. Doç. Dr. Necdet Neydim tarafından yapılmış. Editoryal çalışma, Suat Hayri Küçük’ün emeği. Katalog hazırlama kurulu ve okuma grubundaki eğitimcilerin listesine baktığınızda pek çok eğitimcinin çalışmaya katkı sunduğunu görüyorsunuz. Bu dayanışma ve işbirliği, projenin dikkat çekilmesi gereken önemli noktalarından biri. “Okuma Grubu”nu oluşturan öğretmenler kitapları tek tek okuyarak raporlar vermiş, kataloğun oluşumuna hepsi birer/birkaç tuğla koymuş. Yaşamın içinde sorumluluklar alan, değerleri insan/çocuk için kurmaya çaba gösteren bütün eğitimcileri ayakta alkışlıyorum. Proje danışmanlarından Prof. Dr. Gülçin Alpöge’nin “Okulöncesinde Çocuk Edebiyatı” başlıklı yazısında, okulöncesine yönelik bir kitabın edebi yapıt sayılabilmesi için gerekli ölçütler verilmiş. Bu ölçütlerin başlıklarını dil, konu, karakter, tema, kurgu, üslup oluşturuyor. Çocuğu kitapla ne zaman tanıştırmalı, okulöncesi dönemde neden çocuğa kitap okunmalı, gibi pek çok sorunun yanıtı Alpöge’nin yazısında yer alıyor. “İleride okulda başarılı olması için de ona kitap okumalıyız. Okul başarısı okumaktan ve okuduğunu anlamaktan geçer. Çocuğun okuma alışkanlığı varsa ders kitaplarını da okuyacak ve anlayacaktır. Bu da başarısına katkı sağlar. Okuma bir öğrenme aracıdır. Kısacası, çocuğun başarılı olması isteniyorsa okulöncesinde ona bol bol kitap okumalı.”(s,12) Alpöge yazısında, çocuğun gelişimine yardımcı olmak için ona erken yaşlardan başlayarak kitap okunması gerekliliğini vurgularken çocukta bilişsel, dil, sosyal, duygusal becerilerinin artmasında okulöncesi kitapların önemini de belirtmiş. Çocuk Edebiyatı Kitaplarının Biçimsel Özellikleri ve Çocuk Edebiyatı Kitaplarında Resim başlıklı yazılar EğitimSen Kitap Komisyonu Üyesi Mehmet Kaya’nın kaleminden çıkmış. Kaya, okulöncesi kitaplar hazırlanırken yazar, çizer, psikolog, editör, tasarımcı ve matbaanın işbirliği içinde çalışma zorunluluğundan söz etmiş. “Sayfadaki tüm öğeler arasında estetik denge gözetilmeli. Sayfa düzeni çekici hale getirilerek kitabın kolayca okunup anlamlandırılmasına olanak verilmelidir.” (s.14) Prof. Dr. Sedat Sever’in Okuma Kültürü Edindirme Sürecinde Temel Sorunlar ve Çözüm Önerileri başlıklı yazısı 24 Temmuz 2009’da AÜ tarafından düzenlenen, 2. Uluslararası Türkçenin EğitimiÖğretimi Kurultayı’nda açılış bildirisi olarak sunulan metnin yalnızca okulöncesi döneme ait olan bölümünü içeriyor. Prof. Dr. Sedat Sever bu bildirisinde diyor ki; “36 yaş döneminde, öğrenme gereksinmelerini renk, çizgi ve sözcüklerin yarattığı kurgular içinde yanıtlama denemelerine girişen; görsel ve dilsel uyaranlarla iletişim kurma alışkanlığı edinmiş çocuklar anadiline ilişkin bir farkındalık geliştirir. Bir anlamda anadili sevgisiyle biçimlendirilen ve okuma yazmaya hazırlık olarak da değerlendirilebilecek bu farkındalık, ilköğretim döneminde, çocuğa yeni beceriler ve okuma kültürü kazandırmaya yönelik bilinçli çabalarla sürdürülmelidir.” (s. 28) Katalogda okulöncesi çocuk edebiyatı ölçütlerini ortaya koyan metinlerin yer alması, yapıttan yararlanacak olanlara ışık vermesi açısından çok önemli. Bu metinlerin ardından kitap tanıtımlarına geçilmiş. Kitaplar tanıtılırken künyeleri, kapak resimleri ve seslendikleri yaş grupları, içerikleri verilmiş. 2 yaş+, 3 yaş+, 4 yaş+, 5yaş+, 6yaş+ ve kavram kitapları olmak üzere yedi bölümde ele alınan kitaplar kataloğu inceleyenler için fikir verici nitelikte. Katalogda yer alan kitapların hangi özelliklerin göz önünde bulundurularak seçildiği, “Kataloğa İlişkin” başlıklı bölümde maddeler halinde verilmiş. “Katalogda yer alan kitapların; resim ve metinleri arasında bir anlatım dengesinin bulunmasına, bu dengenin resim yönünde ağırlık taşımasına, resimlerin sorunsuz olmasına, sorunlara odaklanmasına, yaşama sevinci yaratmasına, çocuklara korku salmamasına, suçluluk ve günah duygusu yaratmamasına, buyurganlık taşımamasına, çocukları yönlendirmemesine, edilgenliğe itmemesine, kitap sevgisi ve okuma alışkanlığı kazandıracak özellikler taşımalarına özen gösterilmiştir.” (s.7) Akademisyen ve alanında uzman olan eğitimcilerin desteğiyle hazırlanan, okulöncesi çocuk edebiyatı ölçütlerinin esas alındığı bu seçkide pek çok yayınevinin, N pek çok yazarın okulöncesine yönelik yapıtı yer alıyor. Kitabın sonundaki Okulöncesi Alfabetik Yazar Dizini ve Okulöncesi Alfabetik Kitap Dizini, alanda çalışma yapmak isteyen herkes için yetkin bir başvuru kaynağı. Yapılan iyi işler mutlaka eleştirilir de… Kataloğa girmemiş kitap ve yazarlar konusunda 2010 İlköğretim Kataloğunda Yrd. Doç. Dr Necdet Neydim’in yazdığı birkaç tümceyi yeniden paylaşalım: “Her çalışma bittiği anda bir bütünlük ve kamusal alana çıktığı andan itibaren de eskimeler ve bu bağlamda eksiklikler içermeye başlar. Hızla gelişen çocuk edebiyatı alanında bu kataloğa girememiş birçok kitabın olduğu bir gerçektir. Bunun nedenlerinin başında kriterlere uygun olmamak birinci nedendir. Bu nedene dönük ölçütler öylesine katı uygulandı ki öncelikle kurumun kendi çıkardığı kitapları uygun olmama gerekçesiyle elendiler (EğitimSen Kırklareli Şubesi’nce 5 yıl önce yayımlanan ve o dönemde iyi kitap diye nitelenen kitaplar bugün ölçütlerimizin dışında kalmıştır.) Ama yine de daha çok, kitapların tamamının geçen üç yıllık sürece rağmen henüz okunamamış olması eksikliğin bir başka nedenidir ve bunun beklenmesi de eldeki koşullar göz önüne alındığında çok gerçekçi değildir. Ayrıca bazı yayınevleri (belki de sürece inanmadıklarından) katkı sağlamaktan uzak durmuşlardır. Ama ortaya konan bu başarıyı görünce umarım desteklerini sağlayacaklardır. Şunu hemen söyleyelim ki bu katalog birinci aşamadır ve mümkün olan en kısa zaman dilimlerinde (iki yılda bir) yenileri eklenecektir. Henüz okunamamış ve bu nedenle kataloğa girememiş kitaplar bir sonraki katalogda yerlerini alacaklardır. Ancak tüm bunların gerçekleşmesi için ortak projelere inanan ve buna katkı sunmaktan keyif alan öğretmen, akademisyen, yazar ve yayıncı dostlarımızın buna katılmaları önemlidir.” 2011 kataloğu ilk çalışmada verilen sözlerin bir kanıtıdır. “Mümkün olan en kısa zaman diliminde” ikinci katalog elimize gelmiştir. Kataloğa alınmamış yetkin yapıtlar varsa, en kısa sürede EğitimSen ile iletişime geçip yeni baskıda yer alması sağlanabilir. Kapak resmi Gözde Bitir Sındırgı’ya ait olan katoloğun görsel varsıllığından söz etmesek haksızlık olur. Sanatsal, özgün bir tasarımla sunulan kataloğun görselleri ve kapağı çocuk yazınına yaraşır güzellikte. İlk katalogda sayfalara serpiştirilen Dağlarca, Uyaroğlu, Külebi, Geçer, Neydim, Necatigil şiirleri, bir katalogda uygulanabilecek olasılıklar dünyası üzerine düşündürmüştü. Aynı yöntem okulöncesi kataloğunda da uygulanmış; dizeleri sayfalara konuk olan yazarlardan bazıları: Sennur Sezer, Gülsüm Cengiz, Nursel Çetin, Aytül Akal, Fatih Erdoğan. Biliyorum ki, pek çok okur, bu kataloğu nasıl edinebileceğini soracak bana. Ücretsiz dağıtılacağını biliyorum fakat hangi kentlerdeki öğretmenlere ulaşacak, bu dağıtım nasıl yapılacak, basım adeti nedir gibi soruların yanıtları bende de yok. Sorularınızı yöneltebilmeniz için işte EğitimSen’in telefonu: 0312 439 01 14 Bu katalog, okulöncesi çocuk edebiyatının iklimi hakkında bize ipuçları sunmuştur. Onları yorumlamak, çoğaltmak, eksik yanlarını tamamlamak öğretmenlerimizin sorumluluğudur. Okulöncesi çocuk yazınına yeni ufuklar açacağına inandığım bu nitelikli, imece çalışmanın aydınlık penceresinden görünenler hepimize umut verdi. www.maviselyener.com [email protected] *Okulöncesi Çocuk Edebiyatı Kitap Kataloğu / EğitimSen Yayınları/ 2011/ 245s. OKUYAN/OKUTAN ÖĞRETMENLERDEN MEKTUPLAR Ë Saime TİMURÇİN (TED Eskişehir Koleji Türkçe Öğretmeni) umhuriyet Kitap ekibine merhaba! Okuyan çocuklarımızdan sonra köşenizde biz öğretmenlere de yer ayırmış olmanız çok güzel. Öğrencilerle birlikte okumanın, okunan kitapları birlikte tartışmanın ve değerlendirmenin nitelikli okumada ne denli etkili olduğunu deneyimlerimden biliyorum. TED Eskişehir Kolejinde öğrencilerle birlikte seçtiğimiz bazı kitapları birlikte okuyor ve sınıf ortamında tartışıyoruz. Sevgili meslektaşlarıma öğrencileriyle birlikte okuyacakları SAYFA 30 21 NİSAN 2011 C bir kitabı önermek istiyorum: Serpil Ural’ın “Şafakta Yanan Mumlar” adlı eseri. Bilgi Yayınları’ndan çıkan bu kitabı 7. Sınıf öğrencileriyle birlikte okuduk. Okumakla kalmadık, yazarını okulumuza davet ettik. Bu kitabı okuyunca, savaşlarda ölenin de öldürenin de insan olduğunu, savaşların sonunda kazanan tarafın bile çok şey kaybettiğini ve zaferin perde arkasında yoğun acıların yaşandığını öğrendik. Bu kitapta, tarihin en kanlı savaşlarından biri olan Çanakkale Savaşları’na farklı bir yaklaşımı var yazarın. Çanakkaleli küçük bir kızla Şafak Töreni’ne katılmak ve Çanakkale’de ölen dedesinin izini sürmek için Çanakkale’ye gelen bir Anzak kızı arasında oluşan dostluğun öyküsü bu. Birlikte güzel okumalar diliyorum. ÖĞRETMENLERE SİHİRLİ DUYURU: Cumhuriyet Çocukları’ndan gelen mektupların her geçen gün artması bizi sevindiriyor. Okuyan/Okutan Öğretmenlerden Mektuplar köşemizde sevgili öğretmenlerimize kulak vereceğiz. “Bu kitabı öğrencilerimle okuduk/okuyoruz. Çünkü…” diyecek öğretmenler. Çocuklara salık verdiğiniz, birlikte okuduğunuz kitapları, niçin bunları seçtiğinizi bize yazar mısınız? Adresimiz: [email protected] CUMHURİYET KİTAP SAYI 1105