Katalog

B U L M A C A 1 J 2 D 3 G 4 F 5 D 6 L 7 A 8 İLKER MUMCUOĞLU F 9 K 10 C 11 D 12 L 13 C 14 E 15 F 16 B 17 L 18 B 19 B 20 B 21 B 22 A 23 A 24 L 25 D 26 B 27 E 28 L 29 E 30 F 31 A 32 K 33 C 34 L 35 L 36 G 37 L 38 H 39 G 40 L 41 K 42 L Feyza HEPÇİLİNGİRLER 15 Ağustos Çarşamba Türkçe Günlükleri de de bulunmuş. “Prospektüs için 'ilaçsunum', endikasyon için 'sağaltmaç', endike için 'sağaltan', esansiyel için 'aslolan'... Üç haftalık tatil için gelen kızımı karşılamak üzere, yeniden İstanbul'dayım. Burada bulunmamı değerlendirerek, Kocaeli Tıp Fakültesi'nin hazırladığı Türkçe Tıp Dili Kılavuzu'nda da arıyorum aynı sözcükleri: Prospektüs için 'tanıtmalık' denmiş orada; endikasyon için 'kullanım alanı, iyi gelirlik, gerekirlik', endike için 'iyi gelen', esansiyel için 'temel, nedeni bilinmeyen'. Sorun şu ki çeşitli üniversitelerde pek çok doktor, emek ve zaman harcayarak tıp terimlerini Türkçeleştirmeye çalışıyor. Bu çabalar tek elden yönetilmediği için, aynı anlamı karşılayan birbirinden farklı sözcükler üretiliyor. Oysa üzerinde uzlaşma sağlanabilse her kavramın karşılığı olarak tek sözcük kesinlik kazanır ve kullanıma girer. Bu çabaları birleştirecek, yönlendirecek ve yönetecek tek el, TDK olmak zorunda. Yoksa bireylerin ve kurumların aynı kavramlara karşılık bulma çabası, çok başlılık engeline takılıp kalacak ve istenen sonuca ulaşılamayacak. 43 I 44 K 45 E 46 F 47 F 48 D 49 F 50 A 51 I 52 F 53 B 54 G 55 I 56 C 57 H 58 E 59 D 60 K 61 C 62 C 63 E 64 J 65 C 66 D 67 D 68 K 69 H 70 F 71 H 72 C 73 F 74 A H 75 F 76 K 77 B 78 E 79 80 H 81 C 82 E 83 F 84 B 85 G G Önce aşağıda tanımları verilen sözcükleri bulmaya çalışın ve her bir harfi bir yatay çizgi üzerine gelecek biçimde yazın. Sonra çizgilerin altlarındaki sayılara göre bu harfleri bulmacadaki aynı sayılı karelere aktarın. (Kara kareler iki sözcük arasını gösterir. Bir satırın sonunda kara kare yoksa bu, sözcüğün alttaki satırın başına sarktığını gösterir.) Bulmaca tamamlanınca, sorulan tanımların karşılığı olan sözcüklerin ilk harfleri yukarıdan aşağıya doğru Mustafa Ocak’ın, 1995 yılında kazandığı şiir ödülünün adını oluşturacak; bulmaca karelerindeyse, aynı yazarın “Geçmiş Zaman Siluetleri” adlı ilk şiir kitabından bir alıntı ortaya çıkacaktır. Dikkat: “G/ 79” harfi ipucu olarak yerine konmuştur. Tanımlar ve sözcükleriniz: A. İlk İslam halifesi Ebubekir’in unvanı. 50 23 22 7 74 31 B. “... Kar Yağıyor” (Şule Gürbüz’ün bir şiir kitabı). 20 16 84 53 19 77 21 26 18 C. Güz rüzgârı 33 56 65 10 62 72 81 13 61 D. Kabul etmeme. G. Ege Denizi’nde, Yunanistan’a bağlı bir ada. 36 39 3 54 85 H. İşlediği bir günah ya da suçtan pişman olarak bir daha yapmamaya karar verme 71 80 57 38 69 I. Uluslararası Para Fonu. 51 55 43 J. Neodimin simgesi. ande Güngördü: “Tanımadığım ve benden yaşça büyük kişilere 'Ayşe Hanım, Mehmet Bey' şeklinde hitap etmem veya onlardan üçüncü kişilere bahsederken bu unvanları kullanmam doğru mudur, görgü kurallarına uygun mudur? Değilse doğrusu nedir?” diye soruyor ve ekliyor: “'Teyze, amca' diyecek kadar samimiyetim olmayan kişilerden söz ediyorum.” Gerçekten teyzemiz ve amcamız olmayan kişilere “teyze, amca” diye seslenmenin rahatsız edici bir yanı var bence. Biz onları teyzemiz, amcamız olmaya yakıştırmışız; ama bakalım onlar bu yakınlığı istiyorlar mı? Yapay bir yakınlık kurma isteğiyle başvurulan bu teklifsizliğe en çok seyyar satıcıların dilinde rastlanır ve onlarda bile “sakil” durur. “Hanım”lı, “bey”li seslenme, elbette yeğlenecek olandır. Bildiğim kadarıyla görgü kuralları da bunu gerektirir. Bir de “gelişme” sözcüğünü sormuş Hande Güngördü: “Televizyon haberlerinde sıkça rastladığım bir durum var, kötü olaylardan bahsedilirken 'gelişmeler' kelimesinin kullanılması bana yanlış geliyor.” dedikten sonra, "Düzce depreminden yeni gelişmeler... Ölü sayısı 5'e çıktı" gibi haber tümcelerini örnek vermiş: Gelişme, açılma, ilerleme, yetişme, büyüme gibi olumlu anlamlar içeren bir sözcük. Kötü bir durumun daha da kötüleşmesi anlamında kullanılması pek doğru görünmüyor. Peki, yerine ne kullanılabilir? Bunu da sormuş Hande. Bir durumun gitgide kötüleşmesi anlamını karşılayan bir sözcüğümüz yok, bildiğim kadarıyla. O zaman şunu sormalıyız. İlle de tek sözcüklük bir karşılık bulmak zorunda mıyız? Aynı içeriği, başka tümcelerle anlatamaz mıyız? “Düzce depreminden olumsuz haberler”, “Düzce depreminde durum kötüye gidiyor.”, “Deprem bölgesinden ulaşan yeni haberler iç açıcı değil” gibi... 17 Ağustos Cuma M 16 Ağustos Perşembe ir yol da, şu ilaç alanında kullanılan Türkçe mi, İngilizce mi, yoksa Latince mi oldukları anlaşılmayan sözcüklerden söz etseniz... “ demiş Ergun Özkan. “Örneğin prospektüs, endikasyon, hiper tansiyon'un başındaki 'esansiyel', 'endike' vb. Türkçe karşılıkları olmayan bu gibi terimler doktorlara mı, eczacılara mı, yoksa hastalara mı sesleniyor? TDK bu konuda pek sessiz. Siz ne dersiniz?” Sorulacak soruyu Ergun Özkan sormuş zaten. İlaç kutularından çıkan “prospektüs”, doktora ya da eczacıya değil, hastaya ve hasta yakınına seslenmeli. Doktorun ve eczacının orada yazılanları zaten biliyor olduklarını düşünmemiz gerekmez mi? Öyleyse bize sesleniyor o yazılar. Ya hepimizin tıp ya da eczacılık fakültelerinden birini bitirdiğimiz varsayılıyor ya da anlamamız değil, anlamamamız amaçlanmış. Ergun Özkan çok daha kibarca söylemiş bunları: “İlaç yazıları, salt 'hastayı bilgilendirsin' diye yazılıyorsa boşuna çaba... Çünkü çoğu anlaşılacak gibi değil! Eczacı ya da doktor için yazılıyorlarsa, onların bilgilenme kaynakları, zaten ilaç kutusunun dışında fazlasıyla olmalı bence” diyor. Yalnız saptamak ve eleştirmekle yetinmemiş, “Sınırımı aşmama izin verirseniz, doğruluğunu yeterince biçemediğim, örnek olsun diye seçtiğim birkaç sözcük:” diyerek öneriler 48 25 59 5 66 67 11 2 E. “Deniz ...” (Victor Hugo’nun bir romanı). 63 78 14 58 82 27 45 29 F. Lev Tolstoy’un bir romaı. 15 52 30 49 73 47 70 83 75 46 8 “B 1 64 arketten aldığı askılığın kapak yazısında “Dainichiseika Chemicals Co. Japon” diye bir yazı okuyunca merak etmiş Cumhur Karaimer. “Daniska sözcüğü, Türkçeye nereden gelmiştir acaba?” diye soruyor. Bana da bilmediğim, merak bile etmediğim sözcükleri araştırma heyecanı verdiği için bu soruları çok seviyorum. Karaimer, Japoncadan gelmiş olabileceğini sanmış olmalı. Değil, Almancadan gelmiş; Danzig şehrinin adından. İsmet Zeki Eyuboğlu, “Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü”nde daha ayrıntılı anlatmış: “Danzig ilinin adından halk ağzıyla daniska. Eskiden, Almanya'dan Danzig yoluyla gelen alışveriş nesnelerinin üzerine Danzig damgası vurulurdu. Oldukça iyi, sağlam olan, halk arasında çok tutulan bu alışveriş ürünlerine, damgalarından dolayı daniska (en iyisi, en sağlamı, en güzeli) denir oldu. Böylece bir nesnenin en iyisi, daniskası, Danzig'den gelen, onun damgasını taşıyan diye nitelendi. Köln ilinin eski adı olan Kolonya'dan (okunuşu böyledir) güzel kokuya kolonya denmesi gibi.” K. “Ertem ...” (sinema yönetmeni). 60 9 32 68 76 44 41 20 Ağustos Pazartesi R L. Orhan Kahyaoğlu’nun yöneticiliğini yaptığı şiir dergisi. 17 6 12 37 28 24 34 35 40 42 914. sayının çözümü: A. SÜRGÜN, B. UYUYAN, C. LEON URİS, D. AHESTE, E. ROMY, F. DİKİMEVİ, H. NERMİ, I. SEVİYE, J. OYUN, K. NUMEN, L. RİM, M. AYDIN ÖZTÜRK. Şiir: “Kırık aynalar tutuyorum/ görünmeyen yüzüne/ seni seviyorum/ seni seviyorum/ kimin haddine” esmi gazetede yayımlanan bir “tebliğ”in adı şuymuş: “2006/4 Sayılı Türk Ürünlerinin Yurtdışında Markalaşması, TürkMalı İmajının Yerleştirilmesi ve TURQUALITY'nin Desteklenmesi Hakkında Tebliğ'de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (No: 2007/2)” Bildirinin tamamına ulaşabileceğim adresle birlikte A. Erten TENDERİS bildirdi. Yok, istemem. Kalsın. "TürkMalı İmajının Yerleştirilmesi" için "TURQUALITY®'nin desteklenmesi" dendikten sonra nesine ulaşayım ben bu bildirinin? Tarih boyunca böyle olmuş hep. Devlet, halkının diliyle barışmamış. Hâlâ barışık değil.? [email protected] Yıldız Teknik Üniversitesi Türk Dili Böl. Çukursaray Binası Kat: 2 Barbaros Bulvarı 34349 Yıldız / İST. CUMHURİYET KİTAP SAYI 915 SAYFA 31