Katalog

Uğur Kökden ile 'İstanbul Zamana Açılan Kapı' üzerine Boğaziçi yakından... dar tanıyan birisi sayıyorum kendimi. Mücadelenizi ayrıntılamak açısından soruyorum açısından onlardan bahseder misiniz? Mesela 1. Köprü yapılmadan önce dönemin başbakanı 1. Köprü'ye öncelik açısından karşı olan önce metro sonra köprü şeklinde bir sıralamaydı bizimki meslek örgütlerini medeniyet düşmanı olarak suçlamıştı. Nitelediği o medeniyet düşmanlarından biri de bendim. 1. Köprü yapıldı hiçbir raylı sisteme yer verilmedi. 2. Köprü yapıldı yine aynı. Şimdi 3. Köprü konuşuluyor ve 3. Köprü'ye karşı ben kitabımla değilse bile bilincimle İstanbulluları direnmeye çağırıyorum, İstanbul'a karşı olan borçlarımızın bir kısmını da böyle ödeyebiliriz diyorum. TARİH, KÜLTÜR VE DOĞA... Evet İstanbul katlediliyor bu kuşkusuz peki, İstanbul'un zamana diğer büyük kentler gibi yenilmesi kaçınılmaz değil miydi, diyenlere yanıtınız? Sonuçta malum en bilindik gerekçe bu kent artan göçle birlikte gelişmek zorundaydı, gelişme beraberinde zaten bozulmayı da getiriyordu vesaire… Burada bir temel yanlışlık var bence, iş oradan kaynaklanıyor, o da şu; İstanbul'un içine sanayi çekilemez. Problem burada. Ama özel sektör eliyle düşünülen ve uygulanan bir kalkınma hamlesinde özel sektör en gelişmiş, en çok limanlara, ulaşım araçlarına sahip olan bir bölgede, doğal güzelliği olan ve kültürel varlığı olan bir bölgede sanayi de kurmak istiyor. Bu tamamen yanlıştır, cinayettir. Devlet Planlama Teşkilatı var ama o yokmuş gibi sanayi gene burada kuruluyor buna karşılık Orta Anadolu boş, Güneydoğu boş. Sanayinin hiç olmazsa eşit dağılması lazım. 13 milyon çok yüksek bir nüfus. Bugün başbakan iç pasaporttan bahsediyor. Eskiden Sovyetler Birliği'nde Moskova'ya giriş çıkış için yurtiçi pasaport kullanılırken eleştiriliyordu, tu kaka deniliyordu. Şimdi buna tu kaka diyenler bu yönteme İstanbul için sıcak bakıyorlar, el uzatıyorlar. Onun yerine nüfusu tekrar geldiği yere doğru kaydıracak yeni iş alanları, istihdam olanağı yaratılacak bölgeler oluşturup kenti ferahlatmak lazım. Bir tarih, kültür ve doğa merkezi olarak kalmalı İstanbul ve bunun için nüfusunun da elbette 13 milyon olmaması gerekir. Bugün pek çok gönüllü insan var İstanbul'u çok sevmesine rağmen bırakıp gitmek isteyen. İstanbul benzeri köklü tarihe sahip şehirleri İstanbul'la karşılaştırır mısınız? Tüm büyük şehirler aynı kaderi paylaşmamış? Tabii ki paylaşmamış. Belki bazı büyük şehirler için bu söylenebilirse de Batı ülkelerinde sanayinin dağılımı mümkün olduğu kadar dengelidir. Devamını getirmeyi düşünüyor musunuz kitabın? Eksik kalan noktalar oldu mu? Buraya ekleyeceklerimle birlikte yazmak istediklerim var. Mesela Boğaziçi'nin ağaçlarını düşünüyorum. ? KİTAP SAYI 915 Türk edebiyatının önde gelen deneme ustalarından Uğur Kökden'in, Yapı Kredi Yayınları tarafından yayımlanan “İstanbul Zamana Açılan Kapı” adlı kitabı sözümüzün konusu. İstanbul ne ve İstanbul nereye, sorularının en güzel yanıtı bu deneme. Bir bellek ve bilinç tazelemesi. Uğur Kökden'in edebiyatın ta kendisi kaleminden bir şehri İstanbul portresi. Kitabı okurken satırlar arasında sanki paralel bir dünyaya açılıyor kapılar. Hisarlar, kavaklar, surlar, çeşmeler, yalılar, tepeler aşılıyor. Yüzyıllardır açan erguvan çiçeklerinin kokusu da duyuluyor. Öte yandan İstanbul'un küresel pençede nasıl kuşatıldığı da duyumsanıyor… Kökden için bu kitabının konusu onun için en özel. Hepimizin borcundan kendisine düşeni ödemeye çalıştığını ifade ediyor Uğur Kökden. “İstanbul'un tarihine, coğrafyasına ihanet ediliyor” diyor. “Nicedir” diye de ekleyerek. Mücadelesini paylaşmaya davet ediyor bizleri. Savunduklarının ardında durmasını bilen bir aydın, barış aktivisti, yazar, hepsinden de öte duyarlı bir yürek, keskin bir göz ve aynı adlı bir başka kitabının adından alıntılarsak; “zamanın devriyesi” Uğur Kökden. İstanbul'daki bizler “İstanbul Zamana Açılan Kapı”da bilmediğimiz, gitgide yitirdiğimiz gerçek İstanbul'a gidiyoruz, bize katılın. Uğur Kökten ile “İstanbul Zamana Karşı Açılan Kapı”yı konuştuk. ? Gamze AKDEMİR “İ stanbul Zamana Açılan Kapı” İstanbul ne sorusunun yanıtı gibi. İstanbul'u sadece bir kent olarak ele almıyorsunuz. Adeta yaşayan bir varlık gibi geçmişiyle bugünüyle el ele ilerliyor denemeniz. Her ne kadar bugününden haklı bir hayıflanma içerse de geçmişi ve tarihi ile İstanbul'un bilinmezlerini de okuyoruz bir roman tadında. Teşekkür ederim. İstanbul bir sevgili. “İstanbul Zamana Açılan Kapı”da, İstanbul'a hem onun kötü taraflarından üzülen duyarlı bir yürek, hem de ona sevgisini aynı zamanda bir borç gibi gören bir insan olarak yaklaşmaya çalıştım. Önsözde de dediğim gibi İstanbul'a olan borcumu ödeyebilmiş saymıyorum kendimi, hatta bu kitabın bile bittiğini kabul etmiyorum. Her ne kadar kitap “Elveda Ahi Çelebi!” isimli son denemeyle bitiyorsa da bu aynı zamanda o hoyratlıklara ve vefasızlığa bir çeşit elveda anlamına geliyor. İstanbul'u daha bilinçli kavramak, sevmek, onu derinliğine algılayabilmek peşindeyim. Ve bunu da paylaşmak istiyorum. Geçmişten bugüne zihninizde nasıl bir imgesi oldu İstanbul'un. İstanbul'a üniversite dönemimde geldim. İstanbul'a, bundan da öte İstanbul'u sevmeye hazır, yetişkin, bilinçli bir genç olarak geldim diyebili rim. Dolayısıyla İstanbul'un yakın geçmişini ve bugününü şimdi en az 50 yıllık bir mesafeyle de kıyaslayabiliyorum. Ayrıca mesleki açıdan yani bir mühendis gözüyle de, daha sonra belediyelerdeki çalışmalarım dolayısıyla bir belediyeci gözüyle de İstanbul'a iyi ya da kötü belki de doğru ya da yanlış demeliyim yapılmak istenenler bağlamında farklı bir gözle de tanık oldum, birçok serüvenine karıştım. Bu kentin eskiden şeyler için böyle söylenirmiş Bolşeviklerin ilk takımı için denmiş ki Avrupa'da çoğu zamanlarını sürgünde geçirmişler ya, Avrupa'nın kütüphanelerini ve hapishanelerini en iyi tanıyan bir ekip diye. Ben de kendimi İstanbul'un hapishanelerine varıncaya ka SAYFA 16 CUMHURİYET