Katalog

? Önce, “biz kimiz” sorusunun yanıtı aranıyor: Mustafa Kemal Atatürk'ün “…Kadınlarımız hatta erkeklerden daha çok aydın, daha çok feyizli, daha fazla bilgili olmaya mecburdurlar.” sözünde vurguladığı “aydın, bilgili, donanımlı,” Nâzım Hikmet'in şiirindeki “bizim olan kadınlar”; namus cinayetlerinde, töre kurbanı olan; çocukken evlendirilen, başlık parasıyla, berdelle kocaya verilen, doğururken ölen kadınlar... Dünyanın çeşitli ülkelerinden örneklerle, doğurgan olduğu için öldürülen, kötülüğü simgelediği varsayılarak işkence gören, tecavüze uğrayan, iki saatlik muta nikâhına zorlanan kadınlar; erkeklerin alındığı mesleğe alınmayan, karşı çıkarsa hakkında ölüm fermanı verilen kadın mı, İslami giysi giymediği için esnafın mal satmadığı kadınlar... Müziğin, dansın, TV'nin, yaşamın tüm renklerinin yasaklandığı; devlet gücüyle örtünmeye zorlanan, yanında erkek olmadan sokağa çıkamayan; acıdan ve sürgünden fazlasıyla payını alan, savaşmak zorunda kalan kadınlar; geçinebilmek için ülkesini terk etmek ve “her” işkolunda çalışmak zorunda kalan; dört yaşındaki kız çocuğunu sözde halifenin ve şeyhülislamın baskısından korumaya çalışan kadınlar… Örnekler çoğalabilir denilip “kadın” deyince tüm bunların akla gelmesi gerektiği söyleniyor. Dünyanın herhangi bir ülkesindeki bir kadının, “çektiği acıları yüreğinin öyle bir yerine yerleştirdiğini”, bu nedenle onun milliyetinin anlaşılamayacağını; ağıtıyla, attığı isyan çığlığıyla, sokağa dökülmesiyle, tepkisiyle onun, tüm hemcinsleriyle birlikte hep aynı acıyı çektiğini okuyoruz. Onun acılarının; tacize uğraması, dayak yemesi, fuhşa zorlanması, namus için can vermesi, sağlıksız koşullarda doğum yapması, doğum yaparken ölmesi, kürtaj sırasında yaşamını kaybetmesi, aşırı dincilerin boy hedefi olması, aile içi şiddete uğraması, suskun kalması, çocukları için katlanması, dayak yemesi, intihar etmesi gibi saymakla bitmeyecek kadar çok olduğunu, bunlardan “daha fazla geç kalmadan” kurtulmak için sessiz kalmaktan sıyrılmanın zorunluluğunu öğreniyoruz. SORULARIN YANITLARI... “Biz kadınlar yaşamın neresindeyiz, toplum ve erkekler bizi nerede görmek istiyor, bizler yaşamın karesi miyiz, küpü mü” sorularının yanıtları aranıyor kitap boyunca. Kadın sorununun çözümüne giden yolun henüz çok başında olduğumuz, bu sorunun da ancak “aydınlanmayla ve kadın dayanışmasıyla aşılabileceği”, yaşamı kadınların değiştireceği vurgulanıyor. “Düşündüklerim” yazısında Cumhuriyet devrimin kadın hakları anlatılıyor, yaşadıklarımızdan toplumsal kesitler örneklenerek, yaşananların neleri neleri düşündürttüğü sıralanıyor. Ülkemizin ilk kadın avukatı olan Süreyya Ağaoğlu'nu, ilk kadın heykelcimiz Sabiha Bengütaş'ı, ilk kadın doktorumuz Safiye Ali'yi, ilk kadın sendikacımız, tütün işçisi Zehra Kosova'yı, Türk tiyatrosunun mihenk taşlarından Afife Jale'yi, ülkemizin ilk dünya güzeli Keriman Halis'i, ilk kadın muhasebecimiz, iktisat doktorumuz ve banka müdürümüz İclal Ersin'i, emekçi halka adanmış onurlu bir baş olan TİP Genel Başkanı Behice Boran'ı anımsıyoruz. Emekçi kadınlarımızı, şair Nigâr Hanım'ı, ilk kadın gazetecimiz Selma Rıza'yı, “ailenin reisi erkektir” inadından vazgeçmeyen yetkilileri, töre cinayetine kurban edilen, intiharı seçen kadınlarımızı, ilk beden eğitimi öğretmenimiz Pakize Gökalp'i, kaderimizi değiştireceğiz diyen Güneydoğulu kızları, hayat kadını Mehtap Kandemir'i, durumunu kader ve kısmet sözcüklerine bağlayan Necibe'yi ve Necibe'leri, görmezden gelinen kadınları, onların düşlerini, dayatmacı ve dayakçı yazgılarını, şeriatın tuzağına düşmeye hazır kadınları, kederi de kaderi de ortak kadınları düşünmenin güzelliğiyle doluyor ve Neşe Doster'in yargısıyla karşılaşıyoruz: “Cumhuriyet'in ilk yıllarında Anadolu'ya koşarak giden ve ülkesinin kalkınma kervanına katılan, üretime katkısıyla, tarladaki, eğitime katkısıyla okuldaki, sanata katkısıyla sahnedeki, emeğin ve alın terinin simgesi fabrikadaki, bilimsel katkılarıyla bilim kadınlarımızı düşündüm ve 'Kadınlık zor zenaat' dedim.” KADIN MANZARALARI Fas'tan, İran'dan, Pakistan'dan, Afganistan'dan, Cezayir'den kadın manzaraları ve Anadolu'nun dört bir yanından örneklerle kızlarımızın ve kadınlarımızın 21. yüzyıldaki durumlarının aktarıldığı kitapta 8 Mart'ın anlamını, ilk kadın bakanımız Türkân Akyol'u, ilk kadın jandarma komutanı Yüzbaşı Songül Yakut'u, ünlü keman sanatçımız Suna Kan'ı ve öncü kadınlarımızı okuyoruz: “Bin bir uygarlığın harmanından geçmiş ülkemizde, çağdaşlığa, aydınlığa, laik düzene baş koymuş, alnı da başı da açık, bilgi, beceri ve özgüven sahibi kadınlarımıza bugünlerde yenileri eklendi. Anayasa Mahkemesi Başkanı Tülay Tuğcu, Danıştay Başkanı Sumru Çörtoğlu, Danıştay Başsavcısı Tansel Çölaşan. Yargı kadınlara emanet.” “Atasözlerinde Dünya Turu” yazısında hemen tüm dünya dillerinde erkek egemenliğini vurgulayan, kadınlığı aşağılayan sözlerin, deyimlerin, atasözlerinin olduğunu örnekleriyle okuduğumuz Çilenin Coğrafyası Yok'ta Suriye, New York, Brezilya, Arjantin'den gezi notlarına yedirilmiş kadın görünümlerini okuyunca sorunun yalnızca Doğu toplumlarına özgü olmadığını, tüm dünyada yaşandığını görüyoruz. Doğu'dan Güneydoğu'ya, Karadeniz'den Ege'ye ülkemizden kadın manzaralarıyla kişisel dram ve durumlardan yola çıkılan buluşmaları okuyoruz. Ülkemizin ve dünyanın dört bir yanında tacize uğrayan, dayak yiyen, fuhşa zorlanan, namus için can veren, töre cinayetlerinde katledilen, aile içi şiddete uğrayan, intihar eden, bu aşağılık durumdan kurtulmak için çırpınan kadınların yöre yöre, isim isim, olay olay yaşamlarından örneklerle, sorunları somutlaştırılarak gözler önüne getirilen kitabı okurken yüreğin burkulmaması olanaksız oluyor. Çilenin Coğrafyası Yok, Türk kadınının kronolojisi, seçen de biziz seçilemeyen de, medya ve reklamlarda kadının durumu gibi özgün incelemelerle de zenginleşip adını hak ederken, ülkemizde “bugün yapılması gereken”in, “ciddi sorunlara, ürkütücü düşmanlara karşın aydınlanma devriminden güç alarak Atatürk'ün laik Cumhuriyetine ve kazanımlarına sahip çıkmak” olduğunu vurguluyor. ? Çilenin Coğrafyası Yok/ Neşe Doster/ Bizim Kitaplar/ 320 s. 915 SAYFA 15 CUMHURİYET KİTAP SAYI