Katalog

O K U R L A R A Canan Tan çocuk kitapları yazarı olarak duyurdu adını. Giderek romana yöneldi. 'Piraye' adlı ilk romanın ardından 'Eroinle Dans'ı ve başka romanları geldi. Tan'ın yeni romanı ise 'Yüreğim Seni Çok Sevdi' adını taşıyor. Tan'la bu kitabını konuştuk. Fakir Baykurt'un romanları Literatür Yayınları tarafından yeniden yayımlanmaya başladı. Hızlı ve seri bir biçimde yayımlanan romanlardan 'Yılanların Öcü', 'Irazca’nın Dirliği', 'Kara Ahmet Destanı', 'Kaplumbağalar', 'Tırpan', 'Eşekli Kütüphaneci', 'Amerikan Sargısı' okurla buluştu. Diğer romanlar da kısa bir zaman diliminde okur önüne çıkacak. Öner Yağcı, Baykurt'un romanlarını değerlendiren bir yazısı ile yer alıyor sayfalarımızda. Yusuf Çotuksöken yıllarını dilbilim ve edebiyat araştırmalarına adamış yazarlarımızdan. Yayın danışmanı olduğu Papatya Yayıncılık, yazarlığının 40. yılı nedeniyle kendisiyle ve çalışmalarıyla ilgili yazıları bir araya toplayan bir kitap yayımladı. Biz de bunu fırsat bilerek bir söyleşi gerçekleştirdik Yusuf Çotuksöken Hocamızla. Bugün 8 Mart Dünya Kadınlar Günü. Edebiyatımızı yüceltmiş kadın yazarlarımızı unutmayalım istedik. Sevgili Ayşe Kilimci bu dileğimizi dergimizdeki yazısıyla yerine getirdi. Kendisine teşekkür ediyor, kadın yazarlarımızın ve tüm kadınlarımızın günü kutluyoruz. Halide Yıldırım'ın dergimizin 888. sayısında yayımlanan Yücel Kayıran'la ilgili yazısında Cahit Külebi'nin 'Gökte yıldız kadar köylerimiz....' diye başlayan dizeleri Ceyhun Atuf Kansu'ya maledilmiş. Okurlarımızdan özür dileriz. Bol kitaplı günler... ok kişi ikiye bölüyor Montale’nin yapıtını, bunlardan biri de, şairin ilk üç kitabını İngilizceye çeviren Jonathan Galassi. Ossi di Seppia’dan La Bufera’nın kesinleştirilmiş basımına giden çizgide, bir başka deyişle Montale’nin 60. yaşına dek geliştirdiği şiir serüvenini asıl taçlandırılası dönem olarak görenlerde, sonraki Montale’de (çeyrek yüzyıl daha yaşadı) ikincil bir atılım görme, bir tür “Kendi şiirine üstşiirlerle çatı örmüştü” yorumu getirme eğilimi ağır basıyor. İndirgemeden öte, yanlış okuma diyorum bense. En iyi şiir okurunda bile alışkanlıklarına, beğeni çıtasına tutsak olma konumu göze çarpıyor bir yerden sonra: Bana sorulursa, yaşlanan şair değil de, okuru. Satura ve sonrasından olağanüstü bir ustalık sızıyor oysa: Tadına doyum olmaz ironisiyle mi yalnızca, hayır: Şair yazmıyor artık şiirini (sanki), şiir gelip kendini yazdırıyor. Onca duruluğu, saflığı mı yadırgıyorlardı acaba? Yeğinleştirmenin yerini arıtmanın alması düş kırıklığı mı yaratmıştı? Ayak değiştiren şair, yüksek dozlu bir içgereksinmeden hareket eder. Onu oraya bir aşama taşımıştır. Yapayalnız kalmayı, bırakılmayı göze almıştır. Sadık okuru da yaralayacaktır onu. Aynı durumun, Char’daki basamak atlama evresinde de yaşandığını biliyoruz. Mounin’in, dahası Bosquet’nin şairin artık çelik çomak oynadığı yolundaki yorumlarına şimdi dönüp bakalım: Retour Amont’dan başlayarak ağır bir yıpratma stratejisi geliştirenlere gereken yanıtı bugün o şiirler, sonrakiler veriyor. Paralel okur, en tehlikelisidir. Değişimi, gelişimi genellikle iri tepkilerle göğüsler, şairi, hem de el üstünde tuttuğu şairi bir kitabıyla, bir dönemiyle kilitlemeye nasıl yatkındır. "Bir daha o doruk noktasına erişemedi" derken, rakım hesabını tek kendisinin yapabildiğinden, yapabileceğinden neredeyse şüphe duymaz. Doğrusu, şairin paralel okura, onu baştan beri izlediği için ayrıcalık statüsü isteyen çağdaşına teslim olmaması. Şiiri alıştığı yatağa çekmesi doğaldır. Bekleyin: Sonra başka okurlar gelir. Montale’nin güzergâhı da değişmiş, 60’ından sonra. O güne dek çok sayıda çeviriye imza atmışken (Billy Budd’dan Steinbeck’e özellikle Amerikan yazını), birden, oldukça yüksek tempoda, gazete yazarlığına soyunur. Corriera della Ç Enis BATUR Pervasız Pertavsız Şiir okuma notları Serra’da röportajlar, söyleşiler, makaleler, öyküler (Dinard Kelebeği nefistir), müzik eleştirileri. Yedisekiz yılda yaklaşık 900 metin çıkmış kaleminden. Gençliğindeki tutuk, kabız adamdan eser kalmamış olgunluğunda. Şiir çizgisindeki kırılmada bunun payı ne kadardı? * 16 Mart 2007 günü René Char’ın şiiri etrafında sahne alacağız; İstanbul'dan bir selam. Genişçe bir bölüğünü okuduğum biyografisini yeniden elden geçiriyor, bazı bölümleri dikkatle okuyorum. Bu vesileyle şiirlere de döndüm, özlemişim Char’ı. Le Marteau Sans Maitre 50 yılda 9500 nüsha satmış. Fureur et Mystère 35 yılda 17500 adet. İnanılası gelmiyor şimdi bakınca. 1978’de Gallimard’ın CepŞiir dizisine geçince yaygınlık gelmiş: 5 yıl içinde 76600 adet satılmış Commune Présence. 1983’te Pléiade’da yayımlanan Bütün Şiirleri birkaç ayda 12 bin alıcıya ulaşmış. Char bile, hem de şairi taçlandırmakla övünen Fransa’da, bunca geç okura ulaşabildiyse, nerede, hangi şair, gerçek şair fazlasını bekleyebilir (di)? Ne hayat ama! Dingin, uzak durmuş bir figür izlenimi bırakan adam hiddet, taşkınlık, coşku doluymuş. Karmaşık aşklar, kopmalarla ilerleyen dostluklar, çevresinden eksik olmayan ateş böcekleri. L’IslesurSorgue’dan hızla geçmiştim; yarım gün vaktim vardı. Bir gün köpeği Tigron’u gömdüğü noktadan geçsin yolum isterim. Üzerimde güçlü etki bırakan şairlerin başında geliyor Char. Kelimenin arkasına yürümeyi ondan, Rilke’den öğrendim. İyi okurun ışık dilini değiştiren bir yanı vardır. Gecenin içinden geçersiniz orada. Sesler size yumuşak darbelerle çarpar. Kendi sözleriyle: "Çatıda bir kapı"dır. * "Şairin en önemli yanı bilge yanı değil hayvan yanıdır" cümlesi, İhsan Yılmaz’la yaptığım bir söyleşinin sonunda ağzımdan çıkmıştı: Gösteri dergisi, söyleşiyi yayımlarken (2000) onu hem başlığa, hem kapağa çektiydi. Dağlarca’nın İçimdeki Şiir Hayvanı çıkınca pek bir gönendim. Başka Yollar’da, ona şöyle yaklaşmıştım: "Şiir bazı durumlarda hayvansa, o tanımlanması güç hayvanın Dağlarca’nın çekirdeğinde yaşadığını düşünüyorum". Yıllar sonra, bu buluşma, bu çakışma ondandır içimde ürperme de yarattı. Dağlarca’nın şiir hayvanı yakıştırmasını benden çekip aldığını mı söylemeye çalışıyorum? Hayır: Dağlarca’nın yazdıklarımı okuduğunu sanmıyorum (ayrıca, kimseyi okuduğunu sanmıyorum), farklı kaynaklardan doğmuş olsa bile İmge, ikimize de sokulmuş; duygulanmamın nedeni bu. Char okurken, bir kol daha çıktı önüme: Blanchot’nun olağanüstü metni Lascaux Hayvanı, onun "Adıkoyulamaz Hayvan"ı üzerinedir. (Özdemir İnce, "hayvan" yerine "canavar" demiş o şiiri çevirirken; nedenini anlayamadım: Lascaux mağarasındaki hayvan figürleri gündelik yaşamdan alınmıştır, "canavar" kategorisine hiçbiri sokulamaz.) Blanchot, Herakleitos üzerinden sokulur Char’ın şiirine; oraculum geleneğine gönderme yaparak, bir şey söylemeyen ama bir şeyi gösteren şiiri kadim zamanlardan da ötesine bağlar. Lascaux’daki "adlandırılamaz hayvan"ı Char’ın şiirle, şiiriyle, Felsefe’nin içinden doğduğu Şiir’le özdeşleştirdiği söylenebilir mi? "Ana" olduğuna, doğurmak üzere olduğuna da bakarak? En iyisi, Dağlarca’yla Char’ı, bu iki şiir üzerinden iç içe okumak ? TURHAN GÜNAY eposta: [email protected] [email protected] İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına İlhan Selçuk? Genel Yayın Yönetmeni: İbrahim Yıldız ? Yayın Yönetmeni: Turhan Günay ? Sorumlu Müdür: Güray Öz ? Görsel Yönetmen: Dilek Akıskalı ? Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. ?İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişliİstanbul, Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 ? Baskı: İhlas Gazetecilik A.Ş. 29 Ekim Cad. No: 23 Yenibosna İstanbul Tel:0 (212 454 30 00 ? Cumhuriyet Reklam: Genel Müdür: Özlem Ayden / Reklam Müdürü: Eylem Çevik? Tel: 0 (212) 251 98 74 75 0 (212) 343 72 74 ?Yerel süreli yayın ? Cumhuriyet Gazetesinin ücretsiz ekidir. CUMHURİYET KİTAP SAYI 890 SAYFA 3