Katalog

B U L M A C A 1 A 2 E 3 B 4 C 5 İLKER MUMCUOĞLU F 6 K 7 L 8 K 9 J 10 L 11 A 12 H 13 F 14 J 15 C 16 E 17 D 18 L 19 B 20 K 21 D 22 E 23 G 24 D 25 F 26 A 27 C 28 C 29 G 30 H 31 K 32 H 33 A 34 A 35 H 36 A 37 A Feyza HEPÇİLİNGİRLER 12 Eylül Salı Türkçe Günlükleri mak anlamında “sekmen” diye bir sözcüğümüz olduğunu da eklersem Özer Yaman’ın, köylülerin kullandığı sözcüğün Türkçe olduğunu düşünmekte hiç de haksız olmadığı sanırım ortaya çıkar. Bugün de pek çok Türkçe sözcük üretiyor olabilirdi köylülerimiz eğer “köylü” sözcüğünü hakaret anlamında kullanmıyor ve İngilizce bilmedikleri için onları durmaksızın aşağılamıyor olsaydık. 38 F 39 G 40 E 41 G 42 D 43 B 44 I 45 C 46 H 47 C 48 D 49 G 50 E 51 H 52 E 53 L 54 A 55 I 56 A 57 E 58 C S 59 I 60 H 61 K 62 I 63 I 64 B 65 J 66 E 67 F 68 C 69 G 70 B 71 H 72 L 73 D 74 L 75 B 76 J 77 L aliha Nilüfer’in “Sebastian Knight / Bir Endülüs Hikâyesi”ni yarım bıraktığım için kendimi çok ayıpladım bugün. Kitapla birlikte verilen ve bir tasarım harikası olan CD’yi izledim. Zor bir kitap karşısında bu kadar çabuk teslim olunmamalı. Yeniden, baştan başlayacağım okumaya. Yine 12 Eylül Salı Önce aşağıda tanımları verilen sözcükleri bulmaya çalışın ve her bir harfi bir yatay çizgi üzerine gelecek biçimde yazın. Sonra çizgilerin altlarındaki sayılara göre bu harfleri bulmacadaki aynı sayılı karelere aktarın. (Kara kareler iki sözcük arasını gösterir. Bir satırın sonunda kara kare yoksa, bu, sözcüğün alttaki satırın başına sarktığını gösterir.) Bulmaca tamamlanınca, sorulan tanımların karşılığı olan sözcüklerin ilk harfleri yukarıdan aşağıya doğru Turgay Kantürk’ün kitabının adını ve yazılarının çoğunun konusunu oluşturan edebiyat dalının adını oluşturacak; bulmaca karelerindeyse aynı kitaptan bir alıntı ortaya çıkacaktır. 14 Eylül Perşembe Y. Tanımlar ve sözcükleriniz: A. “... Kuyu” (Metin Kaygalak’ın ilk şiir kitabı). 26 34 33 37 36 11 54 1 56 B. “... Kaburga Kemiği” (Ülker Köksal’ın bir oyunu). 43 19 70 3 64 75 C. Necati Cumalı’nın bir oyunu. 15 45 58 47 4 28 27 68 D. “Dört yanım puşt zulası, / Dönerim dönerim çıkmaz. / En ... gecede ölesim tutmuş, / Etme gel, / Ay karanlık” (Ahmed Arif). 73 24 42 21 17 48 E. Karakteroloji. 52 40 50 16 22 66 2 57 F. “... Erzik” (UEFA Asbaşkanı ve FIFA İcra Komitesi Üyesi). 38 5 25 67 13 G. Para ya da başka bir şeyin teslim alındığını gösteren belge, makbuz. 39 49 29 23 69 41 H. “... Kökeni” (Charles Darwin’in yapıtı). 46 32 51 35 12 60 71 30 I. Kötü, kötülükçü, fesat kimse. 62 59 55 63 44 J. “... Murdoch” (Kesik Bir Baş ve Ağ adlı romanları da olan yazar). 76 65 14 9 K. “... Küçükömer” (Düzenin Yabancılaşması adlı yapıtı da yaratan bilim adamı). 61 6 8 20 31 L. Otel, gazino, lokanta, taşıt gibi yerlerde yer ayırtma. 18 74 72 10 77 53 7 Bekir Yurdakul, daha geniş kitlelere duyurulması için katkı beklentisiyle 5. İzmir Türkçe Günleri’nin izlencesini göndermiş. “Dilde İletişim, İletişimde Dil” ana izleği çerçevesinde, “Sözüm de Yazım da Türkçe” savsözü doğrultusunda 21 Eylül Perşembe günü başlayıp 29 Eylül Cuma akşamı sona erecek, kültür merkezlerinde, okullarda, meydanlarda yaşanacak bir dolu etkinlik... Bugünkünden daha geniş katılımlı kutlanmalı 26 Eylül. Resmi olarak Dil Bayramı ilan edilmeli. Bütün okullarda, gazetesi, radyosu, televizyonuyla bütün yayınlarda Türkçenin önemini vurgulayan, karşı karşıya bulunduğu küresel tehlikenin boyutlarına dikkat çekilen, Türkçeyi sevdiren ve korunması gerektiği bilincini aşılayan konuşmalar yapılmalı. Hiç değilse özel etkinliklerle kutlanacak TÜRKÇE GÜNÜ ilan edilsin 26 Eylül. 1 13 Eylül Çarşamba B 865. sayının çözümü: A. Sonuncu Kadeh, B. Erör, C. Ronco, D. Ağla Sevgili Yurdum, E. Doğu Sorunu, F. Açındırmak, G. Apriori, H. Şogun, I. Köçekçeler. Metin: "Her romancı çocuksudur. Onlara göre, oyun olduğu için, roman olduğu için gerçek vardır. Seks Aşkı Öper”” u anı Özer Yaman’dan: “Bu sabah köyün arabası ile Uşak’a gelirken arkada oturan bir köylü kadın, bir soru üzerine, ‘Çocuğu sekmede bıraktım, geldim.’ yanıtını verdi. Yanımda oturan başka bir köylü, aklımdan geçenleri okumuşçasına, ‘Sekme mi, merdiven mi?’ diye sordu. Ben de ‘Sekmekten gelebilir, sanırım sekme doğrudur.’ dedim. Nedendir bilmem köylülerin kullandığı birçok sözcüğün Türkçe olduğunu düşünürüm. TDK’nin sözlüğüne baktım: Sekme: ‘1.Sekmek işi. 2. Bir merminin bir yere veya bir cisme vurduktan sonra sıçraması.’ diye açıklanmış. Yani benim düşündüğüm daha doğrusu bizim köylülerin kullandığı anlamı yok.” dedikten sonra sormuş: “Sizce ‘merdiven’in karşılığı ‘sekme’ olabilir mi?” “Merdiven” sözcüğü Türkçe değil. Yahya Kemal’in Divan şiirine öykünerek yazdığı şiirlerden oluşan “Eski Şiirin Rüzgârıyla” adlı kitabındaki “Mahurdan Gazel” şiirinde şöyle geçer: “Nerdübanlar busişi nermini damanıyle mest / İndi bin işveyle bir kaşanei fağfurdan”. Şiirde omuzlarına Lahur şalı atmış, gül yanaklarının üzerine nurdan yaşmak tutunmuş bir güzelin kayıktan inişi anlatılır. Yukarıdaki iki dizenin Türkçesi: “Merdivenler eteklerinin yumuşak öpüşleriyle kendinden geçmiş, porselen bir kayıktan bin işveyle indi.” Aslı “nerdban” olan Farsça bileşik sözcük, önce bu şiirdeki gibi “nerdüban” biçimini almış, sonra “merdiven” oluncaya kadar değişmeye devam etmiş. “Sekme” sözcüğü için de şunu söyleyebilirim. “Seki” diye, daha çok bilinen bir sözcüğümüz var. Ne demek seki? Türkçe Sözlük’ten: “1. Oturmak için evlerin önüne taş ve çamurdan yapılan set. 2. Oturulacak sedir biçiminde taş ya da set. 3. Toprak üstündeki yükseklik, doğal set, taraça. 4. (coğrafyada) akarsuların iki yakasındaki yamaçlarda, kimi deniz ve göl kıyılarında görülen basamak biçimindeki yeryüzü şekli, set, taraça, teras. Aynı “sek” kökünden gelen, basa Eylül tarihli günlükte şair ve yazarların festivallerde karşılaştıkları üvey evlat durumuna değinmiştim. Yalnız festivallerde mi? Her yerde. Yakında okullar açılıyor. Öğrenciden kucak dolusu para alan özel okullar da yazara şaire bir lütufta bulunuyormuş gibi çağıracaklar onları okullarına ve teşekkür edip geri gönderecekler. Hiçbir edebiyat, sanat, düşün insanı ağzını açıp bir şey söyleyemeyecek; ama içten içe bilecek ki kendisine gösterilmekte cimri davranılan ilgi, onun kişiliğinde, aslında sanattan ve edebiyattan esirgenmektedir. Sorun elbette yalnızca para sorunu değil. Daha çok, karşılığı ödenmemiş emeğin değersiz sayılmasından kaynaklanan bir önemsememe sorunu, kafa emeğinin, emekten sayılmaması sorunu. Damlayan bir musluğu onartmak için çağırdığı ustaya teşekkür edip göndermeyi düşünmez kimse; ama aynı kişi, evinden, işinden koparıp, bilgisayarının başından kaldırıp, daha da önemlisi zamanından çalıp getirttiği düşünce insanın harcadığının da emek olduğunu, bu emeğin karşılığının da ödenmesi gerektiğini düşünmek istemez. Yine 14 Eylül Perşembe H akan Yaman, Türk Dil Kurumu’na gönderdiği mektubu bana da yollamış. İstanbul’a son gelişinde karşılaştığı bir duyuru çileden çıkarmış onu. Ne mi yazıyormuş duyuruda? “TAKSİMKABATAŞ FÜNİKÜLER HATTI AÇILDI…” “O koca koca harfler, Abece’nin en talihsiz sıralamalarından birini yaparken neredeydiniz?” diye soruyor TDK’ye. “Önemli olan, bir yanlış kullanımı düzeltmek değil, yanlış olacak kullanımların doğmasını engellemek.” diyor. Yıllar içinde birçok sözcük gibi bu sözcük de “taşlaşmadan” önlem alınmasını istiyor. Bu sözcükler dolaşıma girdikten sonra değiştirmenin ne kadar zor olduğunu biliyoruz. Bu sözcükler girmeden, duvarlarda, afişlerde, panolarda, ilanlarda yer almadan Türkçesi bulunup öylece duyurulması sağlanamaz mı? İstanbul Büyükşehir Belediyesi ya da İETT sormaz mı TDK’ye? Başka kurumlar, özel ve resmi kurumlar, devlet daireleri... Herkes istediği yabancı sözcüğü, istediği zaman dolaşıma sokmakta serbest midir? Hâlâ 14 Eylül Perşembe H alikarnas Balıkçısı’nın “Doğa, kara çiçek açmaz.” dediğini Şadan Gökovalı’dan aktararak yazmıştım. Açarmış. Yetkili bir ağızdan, Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği Üyesi Ahmet Demirtaş’tan, bilimsel adı “Papaver lacerum popov” olan, çiçekleri kapkara bir tür gelincik olduğunu öğrendim. Paylaşmak isterim. ? feyzahep@gmail.com Yıldız Teknik Üniversitesi Türk Dili Bölümü Çukursaray Binası Kat: 2 Barbaros Bulvarı 34349 Yıldız / İstanbul CUMHURİYET KİTAP SAYI 867 SAYFA 39