Katalog

? dostudur. İzmit yazıları, sonunda yerel desteklerin katkısıyla birbiri ardına kitaplaştı ve bakıldı ki bu kitaplar, bir “İzmit Beşlemesi”ne dönüşüvermiş. Tek bir kalemden çıkan bu beş kitap, bir Anadolu kentinin yakın tarihi açısından önemli bir kaynak oluşturmuş. GEÇMİŞTE BİR GEZİNTİ Yazarın “İzmit’te Zaman” (1995) başlıklı yapıtı bir kentin dokusunda ve boyutunda bir gezinti olsa gerek. Minik minik ve kopuk kopuk kurgularla, kısa kısa anlatımlarla, solmuş “fotoğraf” karelerinde dolaşmış gibi olsa da, bu uğraş, kentin dünü / bugününe ait arka fon oluşturuyor. Kente dair yaşamlar ve olaylar? Kimi öteki imgeleri ve nesneleri bir yana bırakırsak eğer, Türk devrim tarihinde İzmit önemli bir odak noktası olarak karşımıza çıkmaktadır. Ankara ve İstanbul hükümetleri arasında duyarlı bir tampon bölgeydi. Kent, Kurtuluş Savaşı yıllarında önemi büyük roller üstlenmişti. Siyasi ve savaşsal çalkantıları yaşamıştı. Burası hassas bir sınırdı. Gazi Mustafa Kemal bu yüzden İzmit’e çok önem vermişti o çalkantılı yıllarda. Buraya kaç kez gidip gelmişti. Fransız yazar Claude Farrere’i burada kabul etmişti Mustafa Kemal Paşa. Bu kabul, 18 Haziran 1922’de olmuştu. Ayrıca ve daha önemlisi, Gazi Mustafa Kemal, gelecekteki yeni Türk ulusunun ilk harcının “Bildirge”sini tüm ülkelere burada açıklamıştır. İstanbul basınının o ünlü başyazarlarını da İzmit’te kabul etmiş (1617 Ocak 1923), Cumhuriyet ilan edileceğinin ilk işaretini de burada vermişti. Yapılmış olan bu ünlü mülakat Türk devrim tarihine “Atatürk’ün İzmit Basın Toplantısı” olarak geçmişti. Bu ilginç serüvenler sürüp giderken, ünlü işbirlikçi Ali Kemal olayı da yine bu kentte meydana gelmişti. KENTLERİN O YÜREK VURUŞLARI Şakir Balkı, “Nicomedia’nın Büyülü Yüzü İzmit” (1999) başlıklı kitaŞakir Balkı bında, görüp de tanık olduklarını kaleminin ucuna alırken, ara ara da, daha ötelere uzanmış bulunuyor. Kimi olaylar üzerine bazı tarihler de düşüyor, İzmit’e ait. Eski kent ve yeni kent arasında kolan vururken, o olagelenlere de göz atmış bulunuyor. Yaşanmış ve sisler ardında kalmış olayları da satır aralarına taşımış oluyor. Şimdiyle geçmiş arasında gidip gelen yazar, kimi portreleri ve yaşamları skalasına alırken, tarihsel bir kentin topografyasından da bazı önemli kesitler (olaylar) sunuyor. Balkı, bir kentin dekorunda ve dokusunda, insanları ve o gizemli sokakları yorumlarken / anlatırken, bir yandan da o ut ve keman seslerini, o türküleri / ezgileri de satır aralarına taşımış bulunuyor. Evet, kentler ve onların yürek vuruşları! SİNEMANIN DÜŞSEL DÜNYASI Belki de ilk kez böyle bir kitap yazılmış oluyor bir Anadolu kenti için. İzmit’te ilk sinema ve beyazperdenin gelişi, gelişmesinin hikâyesi! Yazar, “O Yılları Yaşamak”ta (İzmit Sinemaları) bu macerayı anlatıyor. O ilk kapalı sinema ve yazlıklar... O ilk kapalı sinema “Halk” adını taşıyordu. Bu ahşap sinema salonu 1900’lerde, İkinci Meşrutiyet yıllarında yapılmış. Toplantı salonu olarak değerlendirilmiş. Sahne tarzına bakılırsa eğer, tiyatroya daha elverişli sahnesi vardı. Gazi Mustafa Kemal, Ocak 1923 yılında, İzmit halkına bu salondan hitap etmişti. Kitabın içeriğine bakılırsa, o geçmiş yıllarda sinema, İzmit halkı için bir tutkudan öteymiş. Beyazperde İzmitliler için yeni bir yaşam biçimi getirmiş. Yazar bu değişimleri elverdiğince ve yapabildiğince sayfalara geçirmiş. Kışlık ve yazlık sinemalar ve o filmler: “Taş Parçası” (Sami Ayanoğlu / Faruk Kenç – 1940), “Bir Millet Uyanıyor” (Atıf Kaptan), “Kahveci Güzeli” (Münir Nurettin). “Vadim O Kadar Yeşildi ki”, “Yurttaş Kane” (O. Welles), “Gazap Üzümleri” (Henry Fonda), “Viva Zapata” (Elia Kazan / M. Brando). ÜÇ YAZAR VE SERÜVENLERİ Kitap, İzmitli üç yazarı anlatıyor. Yaşamlarından, yapıtlarından, heyecanlarından ve umutlarından söz ediyor. Onlar aynı kulvarda koşan, yazmak ediminin o büyülü dünyasında uğraş veren kişilerdi. Bu üç yazar, 1950’li yılların İzmit yerel basınında, bu çok kısıtlı dünyada, hikâyeler / denemeler / şiirler yazıyorlardı. Naci Girginsoy hem yerel basında, hem de “Varlık” dergisinde yazıları çıkıyordu. Avni Öztüre, “İzmit Tarihi”ni yazarken beri yandan da şiir denemeleri yapıyordu. Dr. Metin Yüce, “Türk Yolu” gazetesinin sahibi, Malta Sürgünü Rıfat Yüce’nin yakını olarak aynı gazetede çalışıyor, ? SAYFA 23 CUMHURİYET KİTAP SAYI 867