Katalog

KISA KISA... KISA KISA... Hiçkimse’nin Gülü okumayı yeğler. Alman ordularının 1941 yılında Bukowina’yı işgali sırasında bir çalışma kampına gönderilir. Orada iki yıl süreyle çile çeker. Bu arada ailesi de bir toplama kampına sürülmüştür. Annesi yaşamını Auschwitz Kampı’nda yitirir. Bu acı olayların ‘‘Bademlerden Say Beni’’ adlı yapıtında yer alan ‘‘Aspenbaum’’ (Akçakavak) ‘‘Todesfuge’’ (Ölüm Havası) şiirlerinde görüldüğü ya da sezinlendiği gibi Celan şiirinde önemli bir yeri vardır.’’ 1943 yılında Celan tekrar Czernowitz’e döner ve romanistik öğrenimini tamamlamaya çalışır. Ancak Bukowina artık bir Rus toprağıdır. 1945 yılında Czernowitz’den ayrılır. Bükreş’e geçerek orada çevirmen ve bir yayınevinde düzeltmen olarak çalışmaya başlar. 1947’de ilk şiirlerini yayımlar. Aynı yıl içerisinde Viyana’ya, daha sonra da Paris’e geçer ve oraya yerleşir. Paris’te Germanistik ve dilbilim öğrenimi görür, bunu 1950 yılında başarıyla sonuca ulaştırır. Celan artık bir Fransız vatandaşıdır. 1952’de grafikçi Gisele de Lestrange ile evlenir. 1959’da Paris Üniversitesi’ne bağlı Yüksek Öğretmen Okulu’nda öğretim üyesi olarak görev alır. 1958’de Bremen Kenti Ödülü’nü, 1960’da Georg Büchner Ödülü’nü ve 1964’te Nordrhein Westfalen Eyaleti Büyük Ödülü’nü kazanır. 26 Nisan 1970’te kendini Seine Nehri’ne atarak yaşamına kendi eliyle son verir. Celan’ı Hiçkimse’nin Gülü yapıtından bir şiiriyle daha yakından tanıyalım: İÇLERİNDE TOPRAK VARDI İÇLERİNDE TOPRAK VARDI, ve Kazıyorlardı Ha bire kazıyorlardı, böyle geçerdi Geceleri, gündüzleri. Ve övgü yağdırmazlardı Tanrı’ya, söylentiye göre, tüm bunları dileyen, söylentiye göre, tüm bunları bilen. Kazıyorlardı ve hiçbir şey duymazlardı; akıllanmadılar, bir türkü icat etmediler bir dil de bulmadılar kendilerine göre. Kazıyorlardı. Bir sessizlik oldu, bir de fırtına, tüm denizler geldi. Kazıyorum, kazıyorsun, kazıyor solucan da, ? Bedrettin AYKIN hmet Necdet ve Gertrude Durusoy ikilisi Hiçkimse’nin Gülü(*) adlı yeni bir Paul Celan çevrisini daha dilimize kazandırdı. Aynı ikili daha önce de Celan’ın ‘‘Bademlerden Say Beni’’, ‘‘Dil Kafesi’’, ‘‘Haşhaş ve Bellek’’ ve ‘‘Zaman Kırmızısı Dudaklarla’’ adlı yapıtlarıyla Paul Celan şiirini Türk okuruna tanıtmışlardı. A CELAN VE ŞİİRİNİN KARAKTERİSTİĞİ Celan şiiri ile yeni tanışacak olanlar için Celan’ı ve şiirinin karakteristiğini açımlamanın yararlı olacağını düşünüyorum. Asıl adı Paul Antschel olan Paul Celan’ın yaşamöyküsü kısaca şöyle: 23 Kasım 1920 tarihinde Czernowitz’de dünyaya gelmiş. Bu kent geçen yüzyılın başlarında o zaman AvusturyaMacaristan İmparatorluğu’nun bir eyaleti olan Bukowina’nın başkentidir. Bukowina, söz konusu imparatorluğun parçalanması ile Romanya’nın, II Dünya Savaşı’ndan sonra da Sovyetler Birliği’nin toprakları içerisinde kalır. Bu siyasal değişiklikler Celan’nın yetiştiği kültürel ortam bakımından büyük önem taşımaktadır. Avusturya kültürüyle yoğrulmuş, Yahudi kökenli bir aileden geldiği için, Rumence bilmesine rağmen, şiirlerini Almanca olarak yazar. Bu özelliğiyle çağdaş Avusturya edebiyatının değerli bir temsilcisi sayılır. Celan, liseyi bitirdikten sonra 1938 yılında Fransa’nın Tours kentine gider, orada tıp öğrenimine başlar. Ancak II. Dünya Savaşı’nın patlak vermesi üzerine Romanya’ya dönmek zorunda kalır ve Czernowitz Üniversites’nde romanistik ? Paul Celan SAYFA 28 CUMHURİYET KİTAP SAYI 848