Katalog

OKULLAR AÇIUYOOR!. SİHİRLİ DEĞNEK Çocuklar Hazırlayan KONUK SİHİRLİ DEĞNEK 1çin K itap1 a r • çızimler Mustafa Delıoğlu Mutsuzdur / Bu yuzden uzun kış gecelen / lçı sıkdır durur " (S 24) Masalı tersinden okuyunca durum bıraz değışıyor elbette Bu kez Kannca, Ağustos Boceğı'nın kapısına gı dıyor Hem de sırtında bır torba arpayla Ağustos Boceğı Kannca gıbı değd Gungor muş bır efendı Komşusunu ıçerı buyur edı yor Ancak Kannca hal hatır bde sormadan, torbayı Ağustos Boceğı'nın onune ındırerek "Bana bır şarkı soyle" dıye buyuruyor Ağus tos Boceğı kırdıyor ama bellı etmeden başlı 1 yor şarlusını soylemeye "Behey aç gozlu / Butun bır yaz / Yandım, yıkıldım, çaldım, soyledım / Durup dınlemedın bır kere bde / Şundı gelmışsın kapıma / Kıbırlı ve kustah, emreder gıbı / Hadı bana bır şarkı soyle1 / Ince bellı, karabey / Once şunu ıyı belle / Şarkı soylenmez /Emırve ruşvetle1 " (S28) Kıtapta, on uç tane tersinden okunan masal var "Karga Enayı mir'", "Neden Hep Kann ca Haklı", "Karganın Umarsız Ozlemı", "Okuze Özenmesı mı Kurbağayı Olume Goturen", "Testıden Su ıçen Karga", "Soy tan Şaırle Ganp Çoban", "Deve ve May mun", "Karga de Papağan", "Uçarsu Soy lencesı I II I I I I V ve "Emıne'ye Mektup" "Adlar Dızını", "Ve Adı Unutulanlara", "Meraklı ve Akdlı Çocuklara" de başlayan bolumler masallardan once çocuklara seslenıyor "Adlar DızınTnde çocuk ısımlen var Yazar, ısmını burada gormek ısteyen çocu ğun kendısıne yazmasını ıstıyor ve adresını venyor Bır sonrakı baskıya yetışmek ıste yenler' Acele edın Kıtaptakı masallar, Fdcret Otyam'ın çızımle rıyle bırleşınce daha da etkdj olmuş Gazete ci, yazar, ressam ve fotoğrafçı Otyam bu kez fırçasını çocuklar ıçın elıne almış 'Ceylardar Suya tndf adlı kıtabıyla çocuklara seslenen, (Kaynak Yayınlan) onlara Urfa'dakı yaşamı anlatan Otyam, oradakı çocuklann sesı ol muştu "Tersinden Okunan Masallar"da ıse Metın Demırtaş'ın anlattığı masallann sesı oluyor Masallar, çızimler Bu kıtabı oku yan çocuklann vay halıne1 Bır de onlann 1 çevresınde olanların Duyduklarını, oğren dıklennı duşunmeden kabul etmeyıp soru sormaya başlayacaklar ya' Gerçeğı araştınp, dıdıklemenın keyfine varacaklar ya! 'Merak' ve 'kuşku' tohumlan belkı de ılk kez bu kı 1 tapla ıçlerıne duşecek ya Sonra da buyuye cek, buyuyecek, buyuyecekler ya Ancak ne yazdc kı 'eleştırel duşunmeye' soru sormaya, yaratıcı ve ozgun olmaya yonehk ne yeterlı eğıtım programlarımız, ne de bunlan dersle rınde gerçekleştırmeye çahşan oğretmenlerı ve kurumlan destekleyen çağdaş bır eğıtım pohtdcamız var1 Sdnrli Değnek, son zaman larda çdcan eğıtım yasaları, kabul edılen kı rap lıstelen, sınavlarda '0' puan alan oğrencı lerı vc eleştırel duşunceden çok 'ezbercı' eğı tım sıstemı ıçınde ışddarı sonen yddız çocuk ları ve gençlerı duşunuyor, duşunuyor, duşu nuyor Bu ışte bır tersldc var' "Tersinden Okunan Masallar" gıbı durumu acaba bır de dığer yuzunden mı duşunmelı dersınız' Buyukler, sız de okuduklarınızı, anne baba larla, eğıtımcderle ve yazarlarla paylaşmak ıs tıyorsanız, Sdıırlı Değnek'ın "Konuk Yorum cu" bolumu ıçın bır kıtap tanıtabdırsınız Nllay Yılmaz ALFABE Çetın Altan, Gunışığı Kıtaplığı, 2004 (2 Baskı), 66 sayfa Resımleyen Gozde Bıtır (38 yaş) "Aslan A de başlar, Araba A ıle, Armut A ıle, Ayva A ıle / Kım bılır daha ne kadar soz cuk başlar A ıle / Bıter A ıle, Ah aman, şu Alfabe ne bıtmez çıle1' Çetın Altan'ın 'Alfabe'sı ıle alfabeyı oğren mek çılelı değıl eğlencelı bır ış olacağa ben zıyor1 Alfabeyı eğlenerek oğrenmeyı kım ıs temez kı1 Alfabe, adından da anlaşddığı gıbı okul oncesı çocuklar ıçın hazırlanmış bır abece lutabı Okul oncesı edebıyatın başlıca amacının çocuğun algılama ve yorumlama becerılerını gcliştırmck ve onun çevresıyle ılışkı kunnasına yardım etmek olduğunu bı llyoruz Genelllkle oğretıcı olan bu kıtaplar da, aıle, arkadaş, beslenme, oyun ve gıysı gı bı somut kavramlardan başlanarak, duygular ve davranışlar gıbı çocukların yorum yapma lannı sağlayacak kavramlara doğru gıdılıyor Alfabe de bu amaçlardan yola çıkılarak ha zırlanmış temel bır abece kıtabı Alfabe'nın her sayfasında o harfe ılışlun kısa anlatı ya şur, tekcrleme ya da bır onen ıçınde verılıyor, aynı harf karşı sayfada buyuk ve kuçuk harf sembollenyle desteklenıyor Içle rı o harfle başlayan kavramlann resımlerıyle doldurulmuş olan tombul harflenn sevurildı ğıne dıyecek yok doğrusu1 Içı, 'Balık, Basket topu, Bıber, Buğday, Bebek, Baykuş, Beş, Bır ve Bayrak' deserdenyle dolu olan B harfi, 'Bır Berber Bır Berbere, Bre Berber ' teker lemesı ıle oykulendınlmış C harfi, 'Camı ka pısından sığmaz, cevız kabuğundan sığar bılmecesıyle, Ç harfi de bırbınnden renklı bırbırınden guzel kokulu çıçek adlarıyla an latılmış Resımlerın hareketlılığı ve canldığı, anlatıların yuksek sesle okunduğunda kula ğa hoş gelen rıtmı çocuklara Alfabe'yı sevdı recek başhca ozellıklerden yalnızca bırkaçı Eğlenılerek oğrenılen bılgının daha kahcı ol duğunu bdıyoruz Ozellıİde oyun çağı ço cuklarına onları gulumseterek satır aralann da verılen bılgılenn kolay kolay akıllanndan sdınmedığını de Alfabe ıle çocuklar sadece harflere ve seslere hazırlık yapmıyor, dıl oyunlarıyla farkında olmadan, çıçek, hayvan, şehır, ulke ve kıta adlarının yanı sıra atasoz lerını de oğrenıyor Sıhırb Değnek, keşke 'Y' harfi de dığerlerı gıbı okul oncesı çocuğun kavramı dıkkate alınarak hazırlanmış olsay dı, dıyor ('Yol Hıçbır yok aşılamayacak ka dar yuksekten geçmez' / Andersen, 'Yaş Ya şın buyumesıylc budalallk eksılmez' / 'Heb bel, Yaşamak Çok yaşamak ekmızde değıl, fakat adımızı yaşatmak elımızde' / Cenab Şahabettın, s29) Alfabe'nın kahramanı bır zamanların 'hop hop hop değış Tonton'unu anımsatan' sc vımlı, tombul bır yaratık Her sayfadakı harfle ılgılı eylemler ıçınde olan bu yaratık, bıze yazar ıle çızer uyumunun hanka sonuç lannı gosterıyor Bol resımlı okul oncesı kı taplar çocukların en çok sevdığı turler ara sında değıl mıdırr1 Bır de bu tur kıtaplar tıtız bır çalışmanın urunuyse çocukların onlara nasd bayılacaklarını, kıtabı kendı başlanna da okumak ıçın nasıl sabırsızlanacaklarını artık sız duşunun Hele bır de aılece okunup eğlenılıyorsa ve resimler uzerınde tartışdı yorsa1 Okul oncesı kıtapların, goıme ve dın leme duyuları aracılığı ıle çocukla nn zıhınlerını uyardığını, onlann ılk edebı ve estetık değerlennı oluşturduğunu ve okuma ve tartışma surecınde yetışkınle ıletışım kurmalarını sağladığını SAYFA 26 bdıyoruz Alfabe, zekıce tasarlanmış şırın çı zımlenyle, anlaşılır ve eğlencelı dılıyle, re sımlenn anlatımla uyumuyla, ozenlı baskı ve sayfa duzenıyle sadece okul oncesı değıl, okul donemı çocuklarına da eğlencelı ve sı ra dışı bır abece keyfi yaşatacağa benzıyor Butıın bunlara ek olarak, çocuğun kıtabı her elıne aldığında başka bır ayrıntıyı gormesı, anlaması ve kavraması gereklıhğınden de yo la çıktığımızda, Alfabe'nın her sayfasının dıkkatlı bır çalışmanın urunu olduğunu soy leyebılırız 29 harf 29 tartışma konusu demek' Çocuğa okunan ve sonrasında uzennde tartışılan bır kıtap, çocuğa yetışkınle bırlıkte olmanın ya nı sıra paylaşmanın da zevkını tattıracak ve onda derın ızler bırakacaktır O yuzden Al fabe'yı çocuklara okumadan once şoyle bır goz gezdırmek ve oncesınde hazırhklı olmak gerekebıhr1 Çocukların gozunden hıç bır ay Ayfer Gürdal Ünal Güneşin Çocuklan (Anı lzlenim), Sevim Ak, Can Yayınlan, 294s tersinden okunan masalar nntı kaçmaz, değıl mı? Tersinden Okunan MasaDar Metın Demırtaş, Çınar Yayınları, 1996,77 sayfa Resımleyen Fıkret Otyam (7+) "Merak, devnmcı bır duygudur" dıyor / Bır bılge / Çunku değıştınr ınsanı, lyıye / Kuşku da oyle " dıye soze başlıyor Metın Demırtaş ve unlu masallardan omekler vererek "Ter sınden Okunan Masallar"ı yazma amacını bakın nasd anlatıyor "Sevmem / Gerçek budur 1 dıye sunulanı / Hazırlop kabul edı verenı / tnsan btraz da kendı aklıyla / Araş tırıp bulmaL gerçeğı / Sozun ozu / Dınle yın gerçek dıye bddığınız / Her şeyın ozunu / Hem de her yonunu / Budur bu lutabın / On ve son sozu / Anımsayahm / Merak ve kuşkuyla ışddar / Aklın kozu / La Fontaıne ve Ezop'tan ornekler alan Me tın Demırtaş, bddığımız ve sdcça dırdedığı mız masallan, duzunden değıl de tersinden duşunmuş Karınca de Ağustos Boceğı'nın hdcâyesını bdıyoruz bdmesıne de, acata du rumun gorulauğu ya da anlatddığı gıbı ol mayabdeceğı uzerıne hıç duşunuyor muyuz'* "Neden Hep Karınca Haklı" masalı bakın nasd başlıyor "Bıze oğretdenlenn hepsı / Kesınkes doğru mu? / Durup arada / Du şunmelıyız bunu / Yanlış de doğru / Oyle sanddığı gıbı / Ak'la kara değd kı 1 " (s 22) Masal, butun yaz çalışan Karınca'nın kışın canının neden sıkddığını anlatıyor Ağustos Boceğı yuvasında huzunlu bır yoksulluk ıçınde, yıne de ıyımser ve umutludur "En gın ol gonul1 Sağ çdcacağız bu yıl da baha ra 1 " dıye şarkı soyler durur "Karınca'nın ıse / Bır elı yağda / Bır elı balda / Ama ne şur, ne şarkı var hayatında / Yazar Sevım Ak, ILKYAR Gezıcı De neyler Pro)esı gonullulerı de 4 yd bo yunca 62 yatdı bolge okulu de 15 koy okuluna gıder Çocuklara oykulennı okur, onlarla bırhkte oyku yaratma ça lışmalan yapar Onlann yaşamoykulerı nı, evlennde anlatdan masallan kendı ddlennden anlatmalarını dınler Sonuç ta Guneşrn Çocukları ısımlı bır kıtap ya zar Ya/maz da sozcuk sozcuk, masal masal, efsane efsane, ağıt ağıt, manı ma nı, turku turku, çocuk çocuk Anadolu'ya guneş açtınr Kargaların haber getırdığıne ınanan Cıs mınur'u, çobanlık yaparken Koyun Ba ba efsanesı'nı oğrenen Musa'yı, yanakla nnı çde buladığı ıçın guneşe kızan Sa lıh'ı, davarları otlağa goturduğunde "bır yoncada uç yaprak, bır metrekarede 750 yonca varsa, toplam yaprak sayısı kaç*" dıye kendıne problemler kuran Eleşkırt lı çoban oğrencıyı, buzağısının adı Hes tır (gozyaşı) olan Hazal'ı, gundeldc kor kulan tıpıde kaybolmak, çığ altında kal mak, donmak olan bolge çocuklarının oykulennı, yaşama sanslı başlamış 10 yaş ustu tum çocuklann okumasını dde rım Yoksulluk, çaresızldc, cehalet, hacı hoca etkısı, kız erkek ayrımcdığı, her anlatdan çocuk tıpıyle, her okulla so mutlaşıyor, onlarca ıstatıstığın yapama yacağını, yazar edebıyatın gucu de başa nyor Sız de bır şey yapmak ıstıyorsu nuz Hemen Yapabdeceklennız ILK YAR web sıtesınde sıralanmış (www ılkyar org tr) Guneşın Çocukları, folklorumuzun zen gınlığını, çocuk portrelennm arasına ustaca yerleştırerek, duygusallığa kaçma dan ancak acı gerçeklen de duyumsata rak, yazarın ulkesıne, çok zor koşullarda gorev yapan bolge oğretmenlenne, oy kuler kurup oykuler paylaştığı çocukla ra verdığı değen her satırda duyumsa tan bır kıtap • > Araştırma Derneğı) ve ÇYD (Çocuk Yayın ları Derneğı) ışbırlığı de Yazarlar Senddcası salonlannda gerçekleşecek toplantının bu aykı konusu "Turkıye'de Çocuk Dergıcdığı nın Gorunumu ve Çocuk Edebıyatına Yan sıması" 2 Ekım 2004 Cumartesı, Yazarlar Sendıkası Ioplantı Salonu, 14 (X), Beşıktaş (Barbaros) Istanbul, (0212 259 74 74) Nilay Yılmaz Kurtulu; Deresi Cad. No: 47 Bilgi Unıversıtesı, Dolapdere / Istanbul [email protected] Tel: 0212 236 78 42 SİHİRLİ TOPLANTI Tatd bıttıı Sıhırlı toplantdar yenıden baş lıyoor "Çocuk Edebıyatı Yolcu luklan" ÇIKEDAD (Çocuk ve tlkgençlık Kulturu ve Edebıyatı Minik Sihirli Değnekler! Sdıırlı bır değneğınız olsaydı neler yapardı nu, nelerı değıştırmek ısterdınu? Işe kıtap lardan başlamaya ne dersınız çocuklarr' Okuduğunuz bır kıtabı sevıp sevmedığınuı, kıtapta noşunuza gıden ya da gıtmeyen bo lumlenn neler olduğunu ve yazar su olsaydı nız o bolumlen nasd yazacağınızı anlatan mektuplarınızı Sdıırh Değnek'e gondenrse nız, yazınızı bu sayfada gorebdırsınız Sdıırlı Değnek'ın sıze odul olarak ne vereceğını mı merak edıyorsunuz^ Surprız" (Mektupları nıza yaşınızı ve adresınızı yazmayı unutma yınolurmu' 1 ) • K İ T A P C U M H U R İ Y E T SA Yl 760