Katalog

Çerkes Karadağ'ın be$ kitabı bir arada yayımlandı Oteki yüzlerde neler var? maydı. Fotoğrafın baleyle buluşmasının büyülü gücünü gözler önüne seren Çerkes, sonra "Büyülü Prag" (2000) fotoğraflanyla Çek cumhurbaşkanı Havel'in elinden şeref madalyası da aldı. çerkes Karadağ'ın beş kitabı birden, şık bir kutu içinde, okurla buluşturuldu geçtiğimiz günlerde. Bu kitaplardan biri de "öteki Yüz". Yüzün tek bir biçimde ele alınamayacağını, pek çok konumu, iç yansımasını, ruhsal durumu ortaya koyduğunu yazıyor Karadağ. Yüzün "Tüm anlamlara karşılık verebilen, değişken ve dönüşebilen bir yapıya sahip" olduğunu söylüyor çektiği onca yüze bakarak. n Cültekin EMRE teki yüz(ler)de neler yok ki! Yaşama ayna tutan çizgilerin arasında kendini kolayca ele vermeyen zengin bir dünya var içten dışa yansıyan; okurun, ya da bakanın hemen göremediği, anlayamadığı. 'Insan coğrafyasının göbeği yüzde kesilir,' der fotoğrafçılar. Onun için durmadan yüzün girdisine çıktısına dalıp çıkarlar çektikleri resimlerle. Sonra da kendilerine bir kapı açarlar kıyısına çadır kurduklan yüzün. Oradan ruhun penceresini aralamaya çalışırlar iyice derine inebilmek için. Ne varsa ruhun en dibinde vardır, ruh dibe vurmamış da olsa. Ne varsa yüz(ler)de vardır derken neyi kastediyorum peki? Kişilik ve kimlikten söz etmek istiyorum yani. Yüz, insanın hem derin kimliği, hem de su yüzüne çıkan kişiliğinin en zarif aynası değilse başka nedir ki? Ankara'nın kopmaz bir parçası haline gelen fotoğraf sanatçısı Çerkes Karadağ'ın beş kitabı birden, şık bir kutu içinde, okurla buluşturuldu geçen günlerde. Çerkes, 1989'da "Nüans" adh nü albümüyle çıkış yapan bir sanatçı. Sıradan kadın gövdelerindeki güzelliği siyah beyaz görüntüleyerek ulaşılması zor bir düzey yakalamıştı. "Ten, bir giysidir"den yola çıkıyor Çerkes, tenin giysisine erotik değil, etik ve estetik yaklaşıyor, saklı güzelfikleri ortaya çıkanyor yabancılaşmadan, yadırgatmadan. Kadının gövdesindeki yaratıcı yansımalan objektifiyle saptayan Çerkes, Kültür Bakanbğı'nın özenli baskısını yaptığı "Tanıdığım Yüzler" (1995) albümündeki portreleriyle bir kez daha adından sıkça söz ettirdi. Portrelerden oluşan sergi hem Fransa'da, hem de ülkemizde uzun süre ilgi odağı oldu. Balerinlerin fotoğraflarından oluşan "Baleylim" (1997) sanatı sanatla köpürten bir çalış O CÖRME KÜLTÜRÜ Çerkes, yalnızca fotoğraf çeken bir sanatçı değil. Onun söyleyecek sözü de olmuştur hep. O, sözünü yazıya döken ender sanatçılardan biri olduğunu Ankara'da yayımlanan Siyah Beyaz gazetesinde haftada bir yazdığı portre yazılanyla da kendini gösterdi. Portresini çektiği yazarlara, sanatçılara, şairlere, ressamlara ilişkin derinliği olan ses veren, ilgi uyandıran yazılar da yazdı epeyce. Tanıdığı yüzlerin derinliğine inmeye, onlann iç dünyalannı yansıtmaya, tanışıklığın getirdiği keşifle aldığı yoÜara değindi pottîeyazılannda. Bir dönem gazetede kalan ve unutuldu sanılan bu güzel çalışmalar "Öteki Yüz" adıyla yayımlandı. Bu güzel çalışmadan söz etmeden önce Çerkes'in öteki kitaplannı da anımsatalım kısaca: Onun fotoğrafla yetinmeyen bir sanatçı olduğunu yazdun. Çünkü Çerkes'in fotoğraf üstüne düşündüklerini ele alan "Sözde Fotoğraf" (2000) kitabına değinmemek olmaz. Çarpıcı, etkileyici, düşündürücü aforizmamsı deyişlerden oluşan kitabı 3 ciltlik "Görme Kültürü" dizisi izler: Çerkes, sırayla "Görüntüler EvrenTni, "Görüntü Büyücüsü"nü, "Fotoğrafın Derin Anlamı"nı irdeliyor bu dizide. 1. Ciltde neler mi var? "Görünümler, Görüntüler, Görüntüler Ortamı, Görüntü Çerçevesi, Nesneler, Yapıt, Işık, Renk, Optik, Deklanşör, Kamera, Konu, Teknik, tzleyiciler, Doğa, Gerçeklik, An'lar, Zaman, Düşünceler, Belleğin Gücü, Rastlantılar, deneyimler, Devinim v Etik" gibi konulann üstüne gidiliyor. 2. Ciltte: "Amatörler, Gözler, Gözlem, Fotoğraf Dili, Fotoğrafçı, Fotoğrafın Rolü, Duygular, Fotoğrafın Tarihsel Serüveni, Teknoloji, Mahremiyet, Tanıldık, Kimlik, Kültür, Evrenselük, Yargılar, Yanıltıcı Gerçek, Reklam Fotoğraflan, Belgesel Fotoğraf, Basın Fotoğraflan, Yanıltıcı Görüntüler, Görüntüyü Çoğaltma, Politik Fotoğraf" gibi konular üstünde duruluyor. 3. Ciltte: "Görüş Gücü, Görme Biçimi, Bakış Açısı, Görmek, Anlam, Düzenleme, tmgelem Gücü, Duygular, Esinlenme, Biçim, îçerik, Kurgulama, Gizem, Fotoğrafın Felsefesi, Estetik, Güzellik, Özgünlük, Yaratıcılık, Sanat Fotoğraflan, Eleştiri, Yorumlama, Ötekilik, Model, Yüzler, Portreler, Nü Fotoğraflar, Narsizm, Ölüm" gibi konulara açıklık getırmeye çalışılıyor. FOTOCRAFÇJYLA DtYALOCLAR Evet, o, düşüncelerini açarak, yayarak fotoğrafla hayata nasıl bakmak gerektiğini, fotoğraftan ne anlaşılmasını, fotoğrafın ardında ya da içinde yatan felsefenin, şiirin ne olduğunu, bu konuda ne düşünüyorsa yazıya döker ve kendısiyle tartışır. Son olarak da "Fotoğrafçıyla Diyalaoglar"da kendisiyle görüşmeler yapar gibi, yine aforizmamsı düşüncelerini daha ıyi açıklamak için, bir diyalog tutturur. Boylece kendi kafasında, yaşamında oluşan sorulara açıklık getirerek, gördüğü, yaşadığı, öğrendiği şeyleri bir bir yeniden gözden geçirir yazarak. O, fotoğrafı yazarak düşünür, çekerek düşünür, sergilerken düşünür ve düşündüklerinin doğru olup olmadığını yazar, yazarken bir kez daha düşünür ve geniş bir tartışma ortamı yaratmak ister ortaya koyduklanyla. Hodri meydan! Çıksın babayiğider meydane ve tartışsınlar onunla bu konuda bilgisine, deneyimine, yaptığı işe güvenenler!. "Fotoğraflar, hüzunleri, acıları, gözyaşlarını ya da umutsuzlukları aktarsa da, sonuçta insanlan ve onlara ilişkin gerçeklikleri anlatır. Izleyiciyi doğrudan etkileyerek harekete geçirebilir. Bu, yine de onlann başanlı fotoğraflar olduğunu göstermez. Fotoğraf, eğer bizi düşündürmeye başlamışsa, o takdirde başanlı olması kaçınJmazdır." (Fotoğrafçıyla Diyaloglar, s. 12) Gelelim "Öteki Yüz"e: Yüzün tek bir biçimde ele alınamayacağını, pek çok konumu, iç yansımasını, ruhsal durumu ortaya koyduğunu yazıyor Çerkes. Yüzün "Tüm anlamlara karşılık verebilen, değişken ve dönüşebilen bir yapıya sahip" olduğunu söylüyor çektiği onca yüze bakarak. Buradan yola çıkarsak onun çektiği portreler üstüne söylediklerine de kulak verelim: "Portre, yüzün dış dünya ile kurduğu en etkili enformasyondur. Kişinin yaşamını, kımliğini ve istemlerini temel alan bir yansıma... Aslında portreler, tuzağa düşürülmüş özneleri hedefler. Yani öznenin, başka özneler tarafından ele geçirilmesini..." "Her portreyle birlikte, geçmiş üzerine özgeçmiş kurgulanır." "Öteki Yüz"de 41 portre yer ahyor resmiyle yazısıyla. 3 Temmuz 1995 ile 25 Mart 1996 tarihleri arasında Siyah Beyaz gazetesinde yayımlanan yazılann görüntülü bir toplamını içeriyor bu kitap. 1993'te Sıvas'ta yakılan beş "ateş çiçeği"ne öncelik veriyor Çerkes: Metin Altıok, Uğur Kaynar, Behçet Aysan, Nesimi Çimen, Asaf Koçak, onda, kişilik yansımalanyla, tanışma anlanyla, unutulmaz anılanyla yer alıyorlar. Şair Uğur Kaynar'ın kurduğu Elyazılan yayınlannda yayımlayacağı şairlerin fotoğraflannı da Çerkes çeker hep. Ülkü Tamer'in, benim, Metin Altıok'un, Behçet Aysan'ın fotoğraflarımızı çeken Çerkes, bu fotoğrafları Elyazılan yayınlannda çıkan kitaplanmızda kullandı Uğur Kaynar. Böyle de tarihsel bir yani var bu portrelerin. PORTRELER... Metin Altıok'un fotoğrafçı karşındaki tedirginliği kravatı çıkannca gider ve yüzüne neşesini bastıran bir hüzün gelir oturur. Uğur Kaynar, "Suskun, fazla konuşmayan, edebiyat ortamına ve dergilere mesafeli" bir şairdir. Sahaflarda bulunan eski bir şiir seçkisinde Nâzım Hikmet'in elyazısı şiirinden esinlenen Uğur Kaynar, kısa ömürlü ama zarif şiir kitaplanyla dikkat çeken Elyazılan yayınevinin kurulmasına neden olur. Behçet Aysan'ın portresini çekerken yüzündeki "hüzünlü görüntülere" takılır Çerkes. "Ne yaptımsa bir türlü neşelendiremedim İcendisini. Ifadelerinde sanki iki ayn kişilik ortaya koyar gibiydi. Çekim bittikten sonra.. hüzün tamamıyla kayboldu. Keyiflenmeye başladı. Artık neşesine diyecek yoktu. Kameranın insan üzerinde ne denli büyük bir baskı yarattığına bir kez daha tanık olmuştum." Nesimi Çimen, bağlamasını çiçek sular gibi tutan sanatçılardandı. Asaf Koçak, "Göç Hatırası"nda topladığı karikatürleriyle iç ve dış göçün panoramasını gözler önüne serer. Metin Yurdanur, heykellere türkü söyleten bir ustadır. Ben ise, Çerkes'in gözünde "Alamancı şair"im. Öykücü, senarist Lütfiye Aydın, "ekmekçi kadın"dır. Yaşar Miraç, yeni türkülerin şairidir ama "Farklı olmak, Yaşar için olağandır. Onun için olağan olan ise başkası için 'kural dişı'dır." Nun Taner, çağdaş bir masal derlemecisidir. Tolga Çandar, Ege türkülerine yeni bir kişilik ve kimlik kazandıran bir ustadır. Kaya Özsezgin, şimdilerde Istanbul'da yaşasa da o Ankara'nın en saygın resim eleştirmenidir. Mürşide îçmeli, Çerkes'in de hocası olan değerli bir sanat eğıtimcisı ve ressamdır. Ozan Sağdıç, bir fotoğraf ustasıdır ama öyle böyle bir usta değil, gerçekten önemli bir ustadır. Bir fotoğrafçı bir fotoğrafçının fotoğrafını çekerse, onaya nasıl bir fotoğraf çdcar? Bunun için "Öteki K İ T A P çerkes Karadag. 1989da "Nüans" adlı nü albümüyle çıkış yapan bir sanatçı. Sıradan kadın gövdelerlndekl güzelliği siyah beyaz görüntüleyerek ulaşılması zor bir düzey yakalamıştı. SAYFA 10 C U M H U R İ Y E T SAYI 760