Katalog

Bu topraklarda yaşayan herkes Albay Bekir Sami Günsav'ı tanımak zorunda... Cumhuriyetin kazanımlarına kavuşmuş, bu kazanımlarla yurttaş, birey olmuş herkesin boynuna borç bu, önce gönül borcu... M. Sadık Aslankara Kitaplar Adası B ugün 9 Eylül 2004. 9 Eylül 1934'te yitirdigimiz Ulusal Kurtuluş Savaşı kahramanı Albay Bekir Sami Günsav'ın yctmişinci ölümyıldönümü... Kimdi Bekir Sami? Batı Anadolu'da direnişin örgütlenmesinde önemli görevler üstlenmiş birsubay... Mustafa Kemal, "Bandırma"yla Samsun'a ayak bastıktan iki gün sonra o da 21 Mayıs 1919'da Gülnihal vapuruyla Istanbul'dan Bandırma'ya ulaşmış, iskeleye adım attığı andan başlayarak ödün vermeyen direnişçi, çelik iradeli bir yurtsever olarak işgalcilere, işbirükçilerine, ötesinde padişaha karşı büyük savaşım vermeye koyulmuştu. Ne var kı karşı olduğu bu üçgen yani işgalci işbirlikçi padişah üçgeni Bekir Sami'yi yıpratmak için elinden geleni yapacaktı. Nitekim Osmanlı Harp Divanı'nca rütbesi kaldırılırken madalyaları geri alınıp idamına karar verilecekti. Işin kötii yanı, 23 Nisan 1920'dekurulanBMM, Mustafa Kemal'lc arkadaşlannın, dunjmu düzeltmeye yönelik yoğun çabalarına karşın Bursa'nın düşüşünden Bekir Sami'yi suçlu bulacak, bu kez de Ulusal Meclis 20. Kolordu Komutanlığı görevinden alacaktı Bekir Sami'yi. Bütün bu bilgilere karşın biz yine de gereken yaygınlıkta, yeter1i düzeyde tanımıyorduk ama onu. Albay Bekir Sami Günsav adı, yanılmıyorsam, ilk olarak îlhan Selçuk'un Yüzbaşı Selahattin'in RomanıI, II (1973, bak.: Cumhuriyet Kitaplan, dokuzuncu basım, 2002) adlı belgesel romanıyla yerleşti belleklerimize. (Kitap üzerinde daha önce durmuştum. Bak.: 30.10.2003). Sanırtm bunda Kemal Tahir'in Yorgun Savaşçı'sı, Sabahattin Selek'in Milli Mücadele / Ulusal Kurtuluş SavaşıI, II başlıklı yoğun emekli çahşması da büyük rol oynadı... Sonradan bu kitaplara, ailenin verdiği izin, destek doğrultusunda Muhittin Ünal'ın büyük sabırla, emekle yayına hazırladığı Miralay Bekir Sami Günsav'ın Kurtuluş Savaşı Anıları da (Cem, 1994) eklenince Bekir Sami fotoğrafi ya da imgesi, bizim için tam anlamıyla netleşmiş oldu. Hadi gelin andığım kitaplardan yararlanarak onu tanımaya çalışalım birlikte... Yaşamını "vatanlannda vatansız kalanların vatan yapma mücadelesi "ne adayan kahraman direnişçiyi, saldırgan işgakinirf denize döküldüğü bu 9 Eylül'de sevgiyle, minnetle analım... Albay Bekir Sami mi Günsav'ın Kurtuluş Savaşı Anılan'ndan aktanyorum: "Oğleden sonra Bandırma iskelesine çıktığımız zaman kasabadaki tüm Rum evlerinin Yunan bayraklarıyla donatılmış ve zafer takları kurulmuş olduğunu gördüm." (24);"... Yaverim Yüzbaşı Selâhattin'(e)... komutanı alıp getirmesini söyledim." "Türklüğünü ve askerÜk şerefini unutmuş gözüken yarbaya kesin bir ifadeyle şunlan söyledim: / Burası Türkiye'dir. Burada tek bayrak dalgalanabilir. O da Türk bayrağıdır. Bunun dışında bir bayrağın asılmasına ve saygı görmesine boyun eğmek alçaklıktır. Şimdi hemen harekete geçip şehirdeki tüm Yunan bayraklarını kaldırıp zafer taklarını yıktıracaksınız. Karşı koyan olursa öldüreceksiniz. Bu iş için size üç saat süre veriyorum. Uç saatte görcv tamamlanmazsa ben sizi öldüreceğim. Haydi görev başına!.." (26). Batı Anadolu'ya adım attığı gün yaptığı ilk iş bu Bekir Sami'nin. Öğleden sonra da Haydar Çavuş Camisi'nde bir konuşma yapıyor: "Ey Müslümanlar, Yunanlıların gelmesini beklemekte olan Rumların hazırlıklarına ve taşkınlıklarına karşı hiç olmazsa nefislerinizi korumak için kendinizi bir örgüte bağlayınız. Eğer bu camide çan görmek istemiyorsanız, ailelerinizi Yunan palikaryalarınm koynunda görmek istemiyorsanız, haydi silah başına. Bugün ne hükümet kalmıştır ve ne de devlet kalmıştır. Devlet de sizsiniz, hükümet de sizsiniz. Ya düşmanları öldürcceğiz ve bu vatan bize kalacak, ya da biz öleceğiz. Bu vatanı alanlar burada tek Türk bırakmayacak. Her yabancı bayrak düşmandır. Onu yıkın ve yakın!.." (27) Bütün bunlar 22 Mayıs 1919'da bir gün içinde olup bitmiştir. Bekir Sami, "Sanki camide kükremiş bir aslan sürüsü vardı. Bandırma artık kendine gelmişti,' diye ekliyor. Ama yerel komutan için, "...Bandırma'dan aynldığım gün 'Memlekette fitne çıkanyor' diye beni îstanbul'a şikâyet etmeyi ihmal etmedi," demeyi unutmuyor. Kemal Tahir, Bekir Sami'yi Yorgun Savaşçı'da bir roman kahramanı olarak geniş olanaklarla yansıtıyor bize. Sözgelimi camideki konuşmanın bir bildiri olarak da düzenlendiğini görüyoruz romanda. (Bak.: Tekin, yedinci basım, 1981,230). Bir Anadolu ihtilalcisi: bul'a çağnlryordum." "...Asi... durumuna düşsem dahi ülke tamamen kurtuluncaya kadar vuruşmaya devam etme karan aldım. (...) Öyleyse bildiğim yolda devam edecektim. Nitekim öyle yaptım." (54, 55). "... Yüzbaşı Selâhattin'i (.) serbest bırakmayı düşünüp teklif ettim. Korkusuz, mert ve gerçek bir Türk delikanlısı olan Selâhattin şu cevabı verdi./ Siz vatan kurtulana kadar mücadeleye ve gerekirse ölmeye karar verdiğinize göre sizden aynlmayacağım. Sonuna kadar dava uğruna çalışacağım. Esir vatanda yaşamak, ümit ve hayaJ besleme imkânı göremiyorum. Ben de ölmeye kararlıyım." (41). "31 Mayıs 1919 günü Alaşehir beylerini çağırdım. Ulusal direnişin esaslannı konuştuk. Hazır olduklannı ancak silahlannın olmadığını söylediler. 100 kadar silah verebileceğimi, dağılmakta olan ülkemizi belki bir gayretle kurtarabileceğimizi, yaşamak istiyorsak silaha sarılmak gerektiğini açıkça anlattım." "... Bandırma'dan itibaren gösterdiğim çabaların tek hedefi, ülkenin düşman işgalinden kurtarılmasınayönelikti." (67). Bekir Sami, Mustafa Kemal'e ilk raporunu da 31 Mayıs 1919'da Alaşehir'den gönderecektir. Ama ok yaydan çıkmıştır artık. Hiçbir yoruma gitmeden Sabahattin Selek'in değerli yapıtı Milli Mücadele / Ulusal Kurtuluş Savaşı'nın (Örgün, ikinci basım, 1982) ikinci cüdinden aktanyorum: "Albay Bekir Sami Bey 1919 Haziranı'nın ilk günlerinde Alaşehir'de idi. 2 Haziran gecesi Alaşehir'e dört hocanın geldiğini ve camilerde halka vaaz verdiklerini haber aldı. Hocalar halka Anadolu'ya gelen Yunan ordusunun padişahın emriyle geldiklerini ve onlara hürmette kusur etmemelerini söylemişler. Bu haberi alan Bekir Sami Bey, hocaların sabahleyin kaymakamlık binasının önüne getirilmesini emretti. O gün Alaşehir'i terk edecek olan Bekir Sami Bey ve maiyeti atlannın üzerinde kaymakamlık binası önüne geldfler. Kaymakam, jandarma kumandanı ve dört hoca orada duruyorlardı. Albay Bekir Sami sordu: / Hocalar bunlar mı? / Kaymakam veya jandarma kumandanlanndan biri: / Evet, dedi. / Bu cevap üzerine Bekir Sami Bey akıl almayacak bir süratle tabancasını çekerek dört hocayı kanlar içinde yere serdi ve sert bir sesle kayrnakama şöyle dedi: / Vazifelerini yapmayanlann akıbeti budur. Bunu unutmayın ve siz (.) doğru hareket edin. / Ve atını sürüp gjtti." (977). Atını sürüp giden o güzel athyı unutmanın olanağı var mı? BEKİR SAMİ: ÖZCECİ, ERDEMÜ Şu satırları da, olduğu gibi Sabahattin Selek'ten aktanyorum: " Anzavur isvanını bastırmak üzere sevk edilen kuvvetlerden bir alayın kumandanı olan Yarbay Rahmi Bey, 26 Mart 1920'de, kuvvetleri dagıldıgından asilerin eüne geçerek parçalanmış ve öldürülmüştü. Karısı ve üç çocuğu Bursa'da oturuyordu. 41 yaşında vatan uğrunda şehit olan ve kahramanİığı ile tanınmış Rahmi Bey'in uğradığı bu akıbet herkesi müteessir etmişti. Ailesi perişan bir vaziyette idi. Henüz Anadolu'da bir hükümet olmadığı için, bu şehit ailesine yaşama imkânını kendisini sevenler ve Müdafa(yı) Hukukçular sağlayacaklardı. Nitekim bu maksat için 5.000 lira toplandı ve Rahmi Bey'in ailesine verildi. Para toplamaya önayak olanlardan Topçu Yarbayı Enıin Bey, (.) 56.Tümen yaveri Yüzbaşı Selâhattin Bey'e gelerek şöyle dedi: / Rahmi Bey'in çocuklanna başlarını sokacak bir ev bulduk. Fakat bu ev 6.000 küsur liraya alınabilecek. Elde 5.000 lira var. Eğer üstünü temin edersek iyi bir yardım olacak. "Yüzbaşı Selâhattin Bey durumu Tümen Kumandanı Albay Bekir Sami'ye anlattı. Bekir Sami Bey, kendisinden hesabı kitabı sorulmayan Kuvayı Milliye parasını kullanarak bu parayı verdi ve Selâhattin Bey'e dedi ki: / Şu Rahmi ne bahtiyar adammış. Öldükten sonra ailesini düşünen dostları var. Acaba biz öldüğümüz zaman buna nail olacak mıyız? / O günlerde 26 yaşında bir yüzbaşı olan Selâhattin Bey kumandanını çok kuvvetli ve çok büyük görüyordu. Kendisine şu cevabı verdi: / Beyefendi, siz öldükten sonra, yalnız arkadaşlarınız değil, Milli Tarih vazifesini görecektir. / Bekir Sami Bey'in gülerek yaverine verdiği cevap bir kelimeden ibaretti: / Görürüz. "9 Eylül 1934'tc yani bu konuşmadan 14 yıl sonra Bekir Sami Bey öldüğü zaman cebinden 9 lira çıktı. Devlet DemiryoDan Idaresi para vermemiş olsaydı, Bekir Sami Bey'in cenazesi için yardım toplamakgerekecekti." (II, 804) Bu topraklarda yaşayan herkes Albay Bekir Sami Günsav'ı tanımak zorunda... Cumhuriyetin kazanımlarına kavuşmuş, bu kazanımlarla vurttaş, birey olmuş herkesin boynuna borç bu, önce gönül borcu... Bu borcu ödeyebilmek için de andığım kitapları okuyun derim ilkin, tanıyın o kahramanı... • K İ T A P S AY I 760 İEKİR SAMİ: 5pÛN VERMEZ DİRENİSÇİ Yine kendi anılanndan sürdüreyim istiyorum konuyu: " Yol boyunca hemen her yerde Yunan bayraklarına rastlıyorduk. Balıkesir'e geldiğimizde Manisa'nın işgal edildiğini öğrendik. Şehir tamamen Yunan bayrakları ile donatılmıştı. Rum asıllı olan demiryolu memurlan Yunan üniformaları giymişlerdi. Kendimizi bir anda Yunanistan'dasandık." (30). "... Akhisar'ın ileri gelenleri toplanıp kaldığımız otele geldiler." "Durumu tüm çıplaklığı ile anlattım. (...) Kasabayı savunmak için gönüllü teşkilat kurmalannı önerdim. Eli silah tutanların Manisa'ya giderek savaşmasını da ilave ettim (...) Istanbul hükümeti hem aciz ve hem de haindir. Iş başa düştü. Küçük bir karşı koyuş bizi kurtarmaya yetecektir." (37). "... 27 Mayıs 1919 tarihinde yola koyulduk. AkhisarMatmaraSalihli yolunu izledi(k)." "Nahiye müdürünün odasına Türk ve Rum eşrafını toplattım. Şunlan söyledim: /Burası Türkiye'dir. Ne başka bir devlet, ne de başka bir bayrak vardır. Rumlar aldatılmıştır. Bu sefer affediyorum. Bir daha devlete karşı gelmeyiniz. Aksi takdirde, Marmara'yı halkı ile beraber yok eder, tarihe devrederim." (45). " Yaverimle birlikte Anadolu'ya geçeli bir hafta olmuştu. ... Istanbul Hükümetince... tstan llhaıı ScK'uk V(ZR\ŞI ROM\M(1) BEKİR SAMİ: YURTSIVBRLİCİN BAYRAKTARI Muhittin Ünal'ın yayına hazırladığı Miralay Bekir SaSAYFA 24 <*U& ¥•**,« 0 Kfırmr. C U M H U R İ Y E T