Katalog

Nâzım'ın romanları, oyunları, öyküleri üzerinde de durmayı tasarlıyorum, ama şimdilik ona özgülenmiş bir kucak kitaptan söz açmak istiyorum sizlere. NÂ2IM HİKM M. sadık Aslankara Kitaplar Adası Nâzım'la Haziran NÂZIM HIKMET AŞKLARI Emm Karaca §jk y d ı n 11 • ıtaplar Adası"nda şımdıye dek uzenn de duramadığım ıkı • yazara geldı sıra, Nâzım Hıkmet Orhan Kemal Nâzım'ın romanlan, oyunlan, oy kulen uzennde de durmayı tasarlı yorum, ama şımdılık ona ozgulen mış bır kucak kitaptan soz açmak istiyorumsızlere 2002dedoğumu nun yuzuncu ya da 2003'te olumu nun kırkıncı yılına sunulmuş azım sanmayacak kıtap yayımlandı dılı mızde Daha oncelerde yayımlananlarla bırlıkte Turkçede bır Nâzım Kı tapllğl"ndan soz edılebılır belkı Oner Yağcı, Nâzım Hikmet AydınUğı (Berfın, 2003) adlı kıtabında bu kıtaplığa değgın açılımlar getınrken şunları ekkyor "Ulkemızde oyle sanıyorum kı hakkında en çok kıtap yazılan ılk kışı Mustafa Kemal Ataturk'se, ıkmcı ioşı dc Nâzım Hıkmet'tır " " Hakkında vazılan ve savısı 100u geçen kıtaplarl) ılgıL olarak vapılacak kısa bır ge/ıntı bıle Nâzım Hıkmet'ın hem kendı donemınde hem de daha sonrakı donemlerde yazınsal ve sı yasal olarak ne denlı etkın olduğunu gostenr" "Hakkında yuzden fazla kıtabın yazüdığı ve her kıtapta da başka başka yonlerının ıncelen diğL Nâam Huonet'ı tam olarak hıç lamsenın anktamayacağuu da unutmamakgerek''(271,8) 100 yüda 100 kıtap Nâzım Kı tapUğma son donemın armağanı bu yarntlara değıneceğım kısa kısa INSAN NAZIM Ister büımcı, duşunucu olsun ıster sanatçı, ılkın urunlenyle algüan maz mı soz konusu kışıler? Nâzım ıçın de geçerlı bu O da dkın şurlenyle tanınmıyor mu' Peşınden de otekı sanat urunlen, ne büeyım ro manlan, oyunlan, oykulen, masalla n, yazılan gelıyor Bu sırada goren goz , ondakı eylemcı yanı ayırt edebüır, kendısını denn bır bağlanma ıçınde ınsanlık ıdeallenne venşını gorebılır onun, yuksek ınsanlrk ıde allerı ıçın kavgalara gınşmesını însanlığa mal olmuş, evrenselleş mış kışüenn en son gorulen yanlan "fanf yanlan herhalde Aşklan, tut kjdan, zayıflıklan vb Insanoğlu, kendüen ıçın bırer ıdole, daha doğ ru deyışle bırer tannya donuşen bu ınsanlan "evrensel" yanlarıyla he men gorup algüar da, "olumcuT ta SAYFA 22 rarlannı gormezden gelır Oysa ne denlı tanrılaştınrsak tannlaştırahm, bırer ınsandır onlar da Nâzım Hıkmet'ın ılkın ınsan ya nına, ardı sıra eylemcı, sanatçı yan larına ozgulenmış gorunen kıtaplara değıneceğım bu yazıda Ibrahım Balaban Nâzım Hikmet'le Yedı Yıl'da (Berfın, 2003), oznel bakışla da oL» "ınsanNâ zım"la yuz yuze getınyor bızı Bursa Hapıshanesı ne gınşte da ha, bır buvu yaratmıştır Nâzım 'lanh 5 Aralık 1940 / Meydan cı Bobı Nıyazı soluk soluğa koğuşa gırdı / Ustad geldı Ustad1 dıye seslenıp gıttı' 'Kulaklarda çınlayan 'Nâzım Hıkmet adı, herkesın ağ zında dondu dolandı" (10,11) Sonrakı gunlerde kendı deyışıyle "çırak" duracaktır Nâzım'ın yanın da Balaban " Sen benı çıraklığa ka bul edıyor musun1 / Sen benı ustahğa kabul edıyor musunı'" Ardı sıra Balaban'ın sevıncı "Çıraklığa kabul edıldığrm gıın, o saat ve o anda utanmasam Yaşasın tııtsakhk1 ' dı yebağıracaktım Dunvada benden başka hıçbır oğrencı, cezaevını me kân tutup da dunyanın en buyuk şaın Nâzım Hıkmet'ı hoca olarak bulmamıştır" (30) lşte Nâzım'ın soyledıkkn " Bak Balaban evladım, babanın makammı almakla, onu dınltemez sm. Ama şu resımlen yapan sen, buyuk bır ressam oluyorsun Senyaşannna daır resımler yaptıkça, Turk nniTWını tasvu ettıkçe, 'Bu resımlen yapan, Hasan Başçavuşun oglu' chyecekler tşte o zaman babanı yaşat mışolacaksın Sozverbana1 Vur mayacaksın, resımler yapacaksın de ğd mı> / Soz' " (52) Balaban ekler "Gunler aylar geçıp gıderken ben de kulturle donanıyordum " (67) Oner Yağcı'nın, Nâzım Hıkmet'ı tek başına bır "unıversıte" bıçımın de alması boşuna değıl "Nâzım Hrkmet, Turkıye'nın dununun, bu gununun ve geleceğının en buyuk unıversıtesıdır" (7) Insan Nâzım'dan soz açıldığında, aşklanna değınılmeden durulabdır mı onun"* Işte Emın Karaca, Nâzım Hikmet'in Aşklan (Sevdayım Tepe den Tırnağa) (Gendaş Uçuncu Ba sım, 2000) adlı kıtabında topluca bakmaya gınşryor Nâzım'ın aşklan na Karaca, bır yandan "Nâzım Hık met'm, çocukluk çağrnda ılk âşık olduğu kadınlardan" başlayarak 2002 de doğumunun yuzuncu ya da MOîteölumunun kırkıncı yılına sunulmu$ azımsanmayacak kltap yayımlandı dlllmlzde Daha öncelerde yayımlananlarta blrlikteTurkçede bir 'Na zım Kıtaplığrndan söz edileblllr belki Ni'flım ('iıı scl N\/1M I1IKMI I ılışkılendığı kadınların tumune uzanırken ote yandan Şaır Nâzım Hıkmet ın hayatında kadınların buyuk ve onemlı yennı" de (14) gostermeye gınşıyor "âşık olduğu, sevdığı her kadını şunne sok(uyor)" (43) çunku Nâzım Ama bu kadınlardan orneğın 'Doktor Galına u/enne", "on yıl kadar bırlıkte yaşadıklan halde", tek bır şıır" yazmazken (161), "Pıraye aşkı" "1930 vılından ba^ layıp uzun hapıslık vılları bovıın ca, savfalar dolusu mcktuba bm lerce dızelık şure sığdınlmaya çalı şıl(ıyor)" (79) Nâzım'ca " Nâzım Hıkmet ın kalbının 'kızıl saçlı bacısı'" Pıraye ıçın Emın Karaca'nın duştuğu not da ılgmç " 1935'le "PomeJer" kıtabında yayunlanan şur (yetmış) yıldır kımbılır ne kadar genç evlının, sıyası tutuk lunun ya da hukumlunun scvgılısı ne ya da kansına yazdığı mektupta yeralmışnr"(47,48) oluşturup başını çektığı ulusal dıre ruş hareketı, ışgal altındakı Istan bul'da yaşayan yurtseverlenn çekım merkezı halıne gelmıştır" "Bu Nâzım Hıkmet'm yonunu ıster ıste mez Anadolu'ya donmesıne neden olmuşrur" (12) Ama Nâzım Hıkmet, yol arkadaşı VâlâNurettın'lebırlıkR Ankara'ya varmadan daha, "Inebolu'da bır Spartakıst'ın propagandasına manız kâla(caktır)" "Sadık Ahı ıkı genç şaıre ıyıte kancayı tAmı^ sureklı meraklarım çekmektedır Proletar yayı anlatmaktadır, o zamana kadar hıç duymamışlardır Dunyada ıkı sı nıf olduğunu anlatmaktadır, o za mana kadar hıç farkma varrnamışlardır" (20,21) Sonrasında "komunızmı yennde gorme arzusu, onkn Sovyetler Bırlığı'ne savur(acakür)" (24) "Nâzım Hıkmet'ın de ıçınde bulunduğu grup açlık bolgelennden geçerek trenle gunlerce suren yolculuktan sonra Moskova'nın mer kezıne ulaşıp Doğu Emekçüennın Komunıst Unıversıtesı'nde (KUTV) okumaya hazrrlanırlar " (39) Eylemcı Nâzım, bundan sonra adım adım yol alacak, eylemlen tum yaşamırun hem belırleyıcısı hem de yol gostencısı olacakür Bıraz da sanatçı Nâzım uzennde duralım EYLEMCI NAZIM • Bır ınsanın ınsan yanlan, meslek etkınlıklen ayndır, tutumlan davra nışlan.eylenilenayn Busonuçu, kışının bır açıdan "sıcıl"ını venr ele Bu açıdan bakddığında bır ıdealıst, ayduilanmacı sosyalıst, evrensel ba nş ıçın kavga veren "komunıst" ola rak Nâzım Hıkmet'ın "eylemcı" ya nı da buyuk onem taşıvor kuşkusuz Onun bu yanlannı Emın Kara ca'nın "Sevdalınız Komunisttjr" (Nâzım Hikmet'in Siyasal Yaşamı) (Gendaş Ikıncı Basım 2002) adb kıtabında bulmak olanaklı Nâzım Hıkmet'ın bu bağlamdakı yaşamına bır toplu bakış ıçenyor yapıt Nâzım Hıkmet'ın delıkanlılık yıl lanndakı ulke koşullannı ortaya do kerek başlıyor kıtabına Karaca Sonraekhyor " Mustafa Kemal'ın Nedım Gursel'ın andığım yapıtı, ozgun goruşler getıren onemlı bır çalışma Nâzım'ın şur emeğındekı dennlığı oylesıne îçtenlıkle, oylesıne sevgıyle gosterıyor kı bıze Gursel, bır kez daha hayran oluvorsunuz hem Nâzım'a hem şıınne Bu nok tada sozu Gursel'e bırakmanın da ha doğru olacağını sanıyorum "(Nâzım Hıkmet) Ekonomık ya pıyla şur arasında mekanık bır bağ kurmanın yanlışını anlavacak, ha pıshanede daha yakından tanıma olanağını bulduğu koyluluğun de etkısıyle, yenıden donecektır gele neksel sese Şıınnın kapılannı halk turkulerıne, âşık yazınının deyış ozellıklenne açacak, bu unsurlar dan çağdaş bır şaır olarak yararlan manın yontemlennı araşuracaktır" (83,84) "Nâzım, Bedretun ayaklanması nın sınıfsal kokenıne dıkkau çeken ılk sanatçımızdır Bedrettın'ı bır halk onden, muntlen Borkluce Mustafa'yla Torlak Kemal'ı ıse bırer koylu devnması olarak sekmkmış tır ( ) Ama Nâzım, destanın bu ıkı koylu kahramanı ustunde pek dur) ) K |İ S D maz ( ve Insan Manzanlan'naa olduğu gıbı Şeyh Bedrettkı Destanı'nda da gerçek kahraman halktır çunku " (253,254) Sevda Şener, Nâzım Hikmet'in Oyun Yazarnğı başlıklı derlı toplu kıtabına şu tumcelerle gırıyor "Nâzım Hıkmet ıçın tıyatro, du şuncelennı açık seçık ıfade edebıle ceğı hareketlı bır ortamdır" (1) Şe ner, "Nâzım'ın ısrarla oyun yazması, oyunlan oynanmadığı zaman acı çekmesı, ıyı bır oyun yazan olmadı ğı kuskusuna duşmesı, fakat ağır bır kalp krızınden sonra bıle yenı oyun lar tasarlamış ve yazmış olması" (12, 13) uzennde de ozellıkle duruyor "Nâzım Hıkmet'ın 1 urkçede ya yımlanmış yırmı ıkı oyunu' (13) uzennde dızgesel bıçımde tek tek durduktan sonra sozu onun oyun yazarhğına getınvor yazar "Sanatının ıtıcı gucu toplumsal sorumluluk duygusu olan Nâzım Hıkmet'ınttyatrosununana ozellığı gerçekçı ve uetı ağırlıklı olmasıdır " "Nâzım Hıkmet'ın oyunlan ıçın dı daktık sozcuğunu kullanmak yenne şoyle sovleyebılınz Bu oyunlan seyrederken ne soylemek ıstedığım ıyı bden, ınandıklannı bır dost gıbı sı zınle paylaşmak ısteyen ılkelı bır ya zann nep metnın arkasında durdıı ğunu hıssedersınız " (171 172) Uzennde duracağım son kıtap Doğumunun 100.Yılında Turkçenin Yurttaşı Nâzım Hikmet. Yapıt, TOMER tarafından duzenlenen "Turkçenın Yurttaşı Nâzım Hıkmet" sempozyumunda sunulan bıldınlerden oluşuyor Büdın sahıplcn Mahmut Temızyurek, Aydın Çubukçu, Oner Yağcı, Muslum Kaoadayı, Prof Dr Yusuf Eradam, Vecıhı Tımuroğlu, Zernn Taşpınar, Mustafa Şerıf Onaran, Sennur Sezer, Prof Dr Afşar Tımuçın, Dr Muhsıne Heümoğlu Yavuz, Ahmet Tellı, Emın Karaca, Aydın Şımşek, Prof Dr Sevda Şener, Fendun An daç, Emın Ozdemır Huseyın Atabaş, sempozyum ka panış konuşmasında şoyle soyluyor Şur bır beğenı duzeyı oluştur ma, duşunce ufku genışletme ışı dır Bu anlamda Turkçeye, 1 urk SANATÇI NAZIM Elımde uç kıtap var Nedım Gur sel'ın Doğumunun Yuzuncu Yılında Dunya Şaın Nâzım Hıkmet (Lan,2001), Sevda Şener'ın Nâzım Hıkmet'ın Oyun Yazarlığı (Kultur Bakanhğı yayını, 2002), Huseyın Atabaş'ın yayına hazırladığı Doğumunun 100. Yılında Turkçenin Yurttaşı Nâzım Hikmet (TOMER yayını, 2003) şunne ve kulturumuze, çağdaşlas. mamıza Nâzım Hıkmet'ten daha çok katkı koyan bır şaır gostenlebı ur mP" ' Nâzım Hıkmet'ın vatanı her yerden once 1 urkçe'dır Işte bu asd vatanını onun elınden almaya da, vermeye de hıç kımsenın gucu yetmez " " Nâzım Hıkmet Turk çeyı, Turkçe Nâzım Hıkmet'ı yaşat maya devam edıyor" Sahı, Nâzım Hıkmet Kıtaplığınız ne âlemdeı"* K İ T A P S AYI 74 C U M H U R İ Y E T