Katalog

Sız lografyau olaıı yazarlardanstnız ( oğrafyanm ka/kıu rıtdır romanaya> Coğıafya ya/arın dııygıı du^unteveal gılama ts,ığını oluştıırm Bu aıilamda va zar yctiijtığı çtvrenın ı/leıındtn kaçamaz Bcn Kapadokya coğrafyasından çok besle nıyorıım bcslenmeye dc devam edeteğım Yalnı/ bır şeyı unutmavalım Yazarın kat kısı yok mudıır cog'rafvava'' Çukutova ar tık Incc Mcmed den oncckı C ukurova mı dıı ^ Cıiııt acaba Altksı Zoıba dan sonra hıçbır şey kazanmamış mıdıı > Bcn Çıftas lan olnıadan duşunulenıt>ecek bır Kapa dokya kurduğumıı nasıl soylemem' FARKLI DUNYALAR Zaman Ytlı nden sonra Çızgılı San Def tcr yayımlandı Şımdı dt yenı oyku kıtabı nız Golgenın ( anı hulu^tu okıırla Bu oyku krdt ortaya (ikanılk\ey o\kulennbırbırın den çok farklı dıınyaları anlatması Anıa bu farklı dunyalar dıl aracılığıyla deyım yc rın dey\t yazarda huluşuyorlar Bttnunla anlal ıtıakıs/tdığınıziey Lonıınun ıkıııtı planda kaldıg'ı mıdır •> Dılt ont mı alıyorsunuz^ C ızgılı San Def ter dekı on oykunun ya zı dılı de bırbırınden tarklıdır Golgenın ( anı'nda da, konunun bağlamına ııygun bır anlatım dılı seçtığım açıkça goruluyor Itkrarolmasındıyekısacasoyltyeyım Iler metın ıster roman olsıın ıstct oyku ıstcr ıncelcmc olsıın ıster makale mutlaka ken dı bagiamına ılışkın bır dıl yapısı gerektı rıı konu mıı onenılı anlatım yolumu'Ne yı anlatatağım/ı planlarktn konıı oncmlı dır, ama yazmaya başladığınızda anlatım yolu Pekı ama her oyku a\ n bır dıl yapnı ge rektırtıckse yazaraaıt bııtıınoykulerdehıs \t dılt n yazann dılı dı\ < bılc cegımız bır dıl olmayatak mıdır ^ Bır tnltıp •* Çok gu?el bır soru ' Metne aıt dıl * 'mctnın gctcktırdığı dıl dtrktn yazartn uslııbunun sureklı değıştbılıılığındtn soz etnııyorum Mttnıngereğı başka yazarus ltıbıı başka Llbette bıı yazar olaylara ba kışını soz dağartığını ya/ı alışkanlıklarını duşunmc yolunıı sureklı dcğıştırmez ama bır koylııyu anlatırktn mttnın kcndısındcn ıstcdığı şcvle I ınrı vı vazarktn ısttdığı şe yı lyırt ttmtsını bılıı Bovlt \.ıpmayan bır v ız u ttkduztlığı vc sıkıtılıfı «o/e almış de nukrıı Ol ıvl ııln doğtsı \ ı/ ııı suıtklıolı ıak\ ı/ıdılııu ınlatıın volıın ı o/ılbıı ılık kal ıçındc olmaya çagıııı Bıınıı ınstnlaı gıınluk vaşamlarmdadavapaıl ır Bırınsan gulunç hıkâytyı anlatırktn uzuntıılu bır hıkayeyı anlattığı zamankı dıl yapısıyla mı konuşur'Hayırelbent hangı farklı dıl ya pısını seçerst seçsın yınc aynı ınsan olma ya devam eder kendıne ozgu bır karakter le tanımlanmayı surdurur Bılımsel bır met nı okuduktan sonra, ga/etedekı maga/ın koşesıne gozıımuz takılırsa hep aynı me tın onundeymış gıbı" davranamayız Kışı lık yapınıız çotukla mıy mıv ederek oynar ken değışme?, butun bu değışkenler ıçın dt kullandığımız dıl yapısı bır bakıma 'metnın' gereğıdır Kısaca soyleyeyım kı, yazarın uslubu kışılığıdır bu kışılık olaylar onundc farklı bır dıl kullansı da aslında kaı arlı bır davranış yolu seçmış olan ınsan ların durumunu akla gttırır Bu nedenle hangı değışık soz duzenı îçindt olursa ol sun, ya/arın uslubu hemen fark edılır Kes tırıp atayını haydı Yazar tğeı uslubu yok sa olaylan h t p aynı dıllc anlatır1 Bıraz da (ıolgt nın( anı ndan s oz t dt lım ıslc rsenız Golgenın ( anı nı (,ızgtlıSarı Def Ur dtn ayıran $ty ne uzce' Bır dt bıı kıtap takı kımı bolumler bdımkurgu t dt htyalına goturuyor okıırıı Bılımknrguya na\ıl bakı yonunuz^ Bıı ıkı kıtabı bırbınndcn avıran şey yal nızta (jolgenın ( anı nda vazar sesının on pl ın.ı çikışı gıbı gelıyot bana Varsa dıger îarklılıklaıın adını koymak ıçın vakıt eı ken Golgenın ( anı nı vtnı bıtırdım duy gusal sarsıntısını uztrımdtn atmış değılım kı bılgısinı lartışayim Sozunu ettığmız kımı bolumler ın bı hınkurgu değıl d t utopya b ığlamında de ğerlcndırılmesını ısterım Bılımkurgu adı ustunde bılımsel bır temel uzerıne konmuş ve aklı one çıkartmış metınlerle yazılır C U M H U R İ Y E T K İ T A P Gürsel Korat'ın Gölgesi H NeşeAKSAKAL O ykude şıır dılı gereklı mıdır, so rusuna yanıt aramak benı nereye goturur, hangı anlatılan, oykule n anmamda, hangı oykuculen ve onlann edebıyat anlayışlarını ortaya çıkar mamda ıpucu olur bdemıyorum, takat şurle oykunun bırbırıne vaklaşmasıyla oluşan ve ıkı tur arasında dalgalanıp duran baş don durucu gıdış gelışı duşunduğumde usta oy kucu Saıt Faık'ın yuzu belınyor saytaların arasında Saıt Faık'ın oykulcrındekı şıırsellığın yazdığı şıırlerden d.ıha (,ok tadı çıkanlır ol ması da gcncl olarak şıırsellıkle şurın ayn tutularak duşunulmesı gerektığını ışaret edıyor Bu durumda şur nerede başlar, ne rede bıter sorusu yazınsal metınlerı kavrayan bır soru olarak duruyor Ya da oykuye karışan bu sovleyışın yapısı nasıl kunıluyor' Tumcelenn kurgıJanış bı^ımlennın bağla yıcı oğclenn jcrlerının zaman cklcrının ya zıya strpıştırılmesının, betımleme dıızevlen nın oluşturulmasının 'bcn'de (metınsel anlamıyla okuyutuda) bıraktıgı tadın ^ursel lıkle ılgısı nedır 5 Yoksa ıkı tur bırbınyle ov naşırken zavallı okuyucuya, bunu ızlemek mı hoş gelmektedır? Gursel Korat'ın yenı oyku kıtabı Golgenın Canı'ndakı oykulerle bu şur/şurselLJc konusunun ılgısı nedır dıye sorduğumda tuhafbırıkılemınfarkınavanyorum 'Ben'ı boyle bır konuyu burada duşunmeye su ruldeyen de aynı zamanda anlatı duzeyınde şıırsellığe ıçınde şıırler olsa da uzak olan da bu oykuler Bu sorulann ulaşım noktala rındakı soylemlen belırlcmek ıçın butun oy kulerde aynı olan kuruluşlara ornek venyorum '1884yılmınHazıranayınınortalann da îstanbul'da Goksu Deresı ustundekı taş kopruden geçtıkten sonra, katınnı çeşmede sulayan Robert H Stone, karşı yakadakı hı sara doğru baktı Mavımsı bır pus gorunuyordu sankı bınsıne anlatıyor gıbı, bu pusu algılayatak fîlm plağı ne yazık kı yok dedı' (s 9) Ovkude şursellık boyutu vazınm gınşınde konu ettığımız vonelım yazarın yaklaşı mı gereğı, kıtabın ılk oykusuyle bırlıkte çev rım dışı bırakılıyor Çunku yazar daha once keşfedılmış bır dılle (buna roman dılı dıyelım) gızemlı mekânlarda dolaşan dolgusal olaylar anlatıyor Oykulerdekı dü araçsal ışlevıru yenne getınrken, kıtabın tumundekı devınımı ve devınımdekı sureklıltğı sık«,a değı^en mekanlar ve ıç konuşmalarla gelıştı rılen dıyaloglar saglıvor Olay devmgenlığı uzenne kurulan kurgudan çok gerçeğe ya kmlığıyla dıkkat çeken, ınandırma amacına yonelık Korat ın bu \enı oykulerınde yenı kurgu ya da dd yaratmak, bencc pahalıya mal olabılırdı Kıtaptakı ovkulenn çoğunda aşk buyuk hıkaye olarak karşımıza çıkıyor Kanlıca açıklanndan vandan (,arklı vapurlara, paşanın av koşkunden Rum kılısesıne uzanan ovkııde Levl ı ıle Mr ^lone'ıın umutsuz aş kı anlatılıvor Bır b ışka ojku olan 'Ruh tku mı'ndc ltalva'nın degışık semtlerınde yıne sozunu ettığım buyuk hıkâye (aşklar, tutku lu, umutsuz/umutlu surprızlı, huzunlu, eğlencelı aşklar) vaşanır Kıtabın beğendığım oykulennden bırı olan 'Ruh Iklımı'nde sıkı cı bır ış ıçın ttalya'da bulunan Fıkret'le, yı ne ış ıçın buluştuğu sanat tanhçısı Gıovvana Üngarettı arasında yaşananlar oykuleştırılıyor Yazar, yaşanan sıkıntılı durumlan, kı oykulert postmodern oykuler dıyebılır mıyız1 Yazar vazdıklarının hangı edebı tığıra aıt olduğunu bılemeyeteğı bır çağda yaşı yor hskıden romantızm realızm surre alızm gıbı kamplar vardı ve yazar duşunsel arka planını bu kamplara gore kurardı Şımdı yazarlığın gerçekten (,ok daha zor ve ı,etın oldu^ıı bır çağdayız Yazar kalıcı olmak ıstıyorsa duşunsel arka planını tek ba s,ma kunııak zorunda Duşunsel yuku bu kadar artan edtbıyatın ışçısı de azaldı ede bıyatın popla^masında bıı duşunsel zayıf lığın yanı yazarın taptan duşmesının de payı var Kanımta edtbıvıtta postmodernızmuı gec,erlı bır ranımı \ ıpılmadı Bu konu hak nnden ıkı anlatıcının bakışıyla (Fıkret ve Gıov.ınna) ustaca venyor Golgenın Canı'ndakı oykuler 'bana' tııhaf bır şekılde Arnın Maalouf un romanlarını anımsat tı Bu ılışkılendırme, oykuleştırı Ien tarıhten eskıyerek unutulan uzamlardan, yaşanmaya çalışıl dlkça yaşanamayan aşklardan kaynaîdanıyor olabılır Ya da ro mana doğru gıdıp gelen anlatılar olarak değerlendırmemden 'Gozluk' oykusundekı ıkı soru na ışaret edebüırım Bır kere ya zar gozluğun çevresınde dolaştı np durduğu durumu, oykunun 'hıkâyesını', 'benım' bulmam ge reken yapıyı, oykunun sonunda anlatıcıya soyletıyor 'Gozluğu oğretmene gen vermenın degıl, bır umudu ı«,ınde ya şatmanın neşesıyle yolları aştığını o anda rark ettı' (s 46) Dığer bır nokta da oyku nun ıçındekı şıırler Bu şnrler, sık sık okuyu cunun oykuden aynlmasına nedcn oluyor dıyebıhnm Gursel Korat ın, t<,ınde bunta guzel oyku adları varken (Aynı Pencerede Farklı Şeyler, Butun Hallennızle Efendım) kıtabın adını Golgenın Canı koyması başta 'bana' bıraz tuhaf gelmıştı Fakat ılerledıkçe her oykude eylemlenn doğal ve gerçckçı tîızısı arasında golge ımgcsının yaşadığını gordum Golge ' sandım aynadakı yuzumu, ben bır golgeden başka neyım ağaç golgelerı golgelık yerler, golgene bak, golgene basma, golgeye dıkicat, golgedekı golge, aşkın golgesı, golgedekı aşk Golgenın Canı'nda bu metınlen oluşturan yazar olarak Gursel Korat'ın golgesı de gorunur Aynı Penterede Farklı Şeyler'de 'Ankara plakalı arabayı duşundu arabadakı kadının sabırsız bır sesle 'hadı' deyışı kula ğının belleğınde duruyordu adama 'Gur sel' dıyordu bu o kel kafalının adı olmalıydı derken vazar olarak metınde kendını net olarak ışaret edıyor Oykulerde yavgın ola rak kullanılan golge ımgesı yazar anlatıcı olarak Korat'ın golgesıyle butunleşıyor Kıtabın sonuncu oykusu 'Başkalaşım'da ya zar, bu bağlamda okuyutu anlatıcı ve yazar uçgenını bır araya geurıyor Zaman sıçramalarıvla surup gıdcn oyku mıtolojık donemlcrdekı aşkla 2999 dakı aşkı alt karşılaştırmalı kurgu>la somutlamaya çahşıyor Oykuyu okurken bır aıa 2999 yıhnda olduğumuzu ve oykudekı oznenın onunde Golgenın Canı kıtabının olduğunu goruyoruz Son olarak Korat ın oykulennın bır yandan son donem postmodcrn yapıtlannın hoş bır ornegını oluşturdugıınu, bır yandan da dıldcn ve bıçımden bagımsız olarak, 'anlatmayı' ıçıne alan bır bıçımsel gerçeğın varlığını kesınledığını soyleyebılınm • dırgendığınde sa«,malaşıyor, çunku hangı edebı metın aslında ' ben ozne metnı" de ğıldır kı"' Mıkro aıılatı" meta anlatı" gı bı kavramların edebıyatta yerı olabılır mir1 Ama ne yazık kı çoğu kez referans olarak bunlar seçılıyor Yazara "Metnı bır oyun olarak kurdun, postmodernıstsın'" dıyor lar Bu çok basıt gelıyor bana Buradakı "metın", "text" olarak tum yaşamın algı landjğı ust metındır Televızyon, gazete, reklam, pazarlama, propaganda ve sanatın da dahıl olduğu genel bır çerçeve Bır yazann ben şu akuna aıtım ben şu akıma karşıyım dıyerek kendını ortaya koy maya çalışmasını hem daraltıtı hem de ya nıltıcı buluyomm Yazar kcndısının hangı edebı tutuma aıt oldu^unıı çoğu ke7 bde mez Çunku edebıyat, Myaset gıbı bılımgı bı bır ılkeler sısttmı değüdır Bız edebıya kuşkulanrsorulan, aynı an uze GÖLGENİN CANI BUYUK HİKAYE Utopya ıse bır toplum tasarımıdır dolge nın Canı ıle Çızgılı San Defter'ın ortak ya nı bırer oykuyle utopya kurmasıdır TANRI VE TEKNOLOJİ Çızgılı Sarı Defter dekı Possesıa adlı oy kude utopyaların temel o/ellıklerı kullanıl mıştır Bıı adadan gelmek başka bır top lumsal vaijam bi(,ımındtn soz etmtk gıbı O oyku toplum duzenı ve bıreyın hıızur suzluğu gıbı kavramlarla uğraşır Golgenın Canı ndakı Ba^kala^ım ovkusu ıse utopya nın huzurunu ka<,ırır buyuk sarsuıtılar \\xn dtdır ()rada h t p ınsansı varlıklaıdan btk lenen Tanrısal bı^ım degı^tınnt mutızesı, bıı kez lann'nın bı^ım değıştırıp ınsanlaş masinadonuşturultrek geltttktekı ınsan Ianrı vc ttknolo)i ılışkısı soıgulanır Uzatmayayım Btn bıhınkıırguvu kunj ve soğıık bulurıım Btnı bu nedenle hep ın sanın ve toplumun gıdı^ı ılgıltndııdı bılı mın gıdı^ı dtğıl Bu a<,ıdan bakılınta btn (ııles Vtme ın Uısula Cjuın ın veya Ası mov un değıl Thomas Mort ıın Campa ntlla nın veya Aldous I Iuxley ın (,omezı sa yılırım dolgenın ( anı nda okura kıtabın yaza nnı ışaret edt n bolumler var Bunlar bır ba kıma oykultrın yazılii \ure<,lerınt gonder meler yapan unsurlar Golgenın C anı'nda POSTMODERNİZMİN TANIMI kında nt zaman konuşsak agırlıldı olarak tı bır polıtık saha gıbı gormenın alışkanlık sıyasalkultıırlıakkındakonıışuvoruz Post modcrnızm tartışm ılarındakı sovltm anlatı' gıbı kavramlan tdtbıvata transfer ttmenın zıhın a«,ıtı bıı vanı yok Bunlar da ha (,ok rtlstftdtkı vt toplumbılımdtkı kav ramlara yonelık taı tışmalardır vt sanata ın dırgendığındt a^ıklayıti olmuvorlar ü r n e ğın ben o/ntnın dunvavı kavrayı^ını one çıkaran metın postmodernısttır ıfadesının felsefedekı tartışılma bıçımı edebıyata ın larıyla falan ikımdan olma\ı çok onemsi voruz Bu anlamda postmodtınıst olmadı ğınıı soylerken bılt duraks^atağım Çıın ku edebıyatta tanunı vt varlığı şuphelı bır kategorı bu Hıç kımst bıı kavıamı bır ku fur veya bır zırh gıbı kullanmada attle tt mesın Çunku kendını postmodtrnızmle savaşa adayanlarııı gtletekte bal gıbı de postmodernıst sayılmaları mumkun Elbet te tersı de • SAYFA 5 S A YI 729