Katalog

Çağdaş uygarlık düzeyine ulaşmak isteyen yürkiye Cumhuriyetinin bir kültür siyaseti olması doğaldır. Devletin kültür siyaseti temel alınırsa, değişen hükümetler bu siyaseti geliştirmeye mi çalışacaktır, yoksa kendi anlayışlarına uyan bir kültür siyasetini dayatmak mı isteyecektir. Görünen odur ki değişen hükümetler kendilerine göre bir kültür siyasetini dayatmak özlemi içindedir. Sanılmaktadır ki kendi kültür anlayışlarıyla yönetime egemen olurlarsa, yönetimleri süreklilik kazanacaktır. SORUŞTURMAYA DEVAM Mustafa Şerif Onaran Dergilerde erdemı geçmışte bulan, çağıyla, done mıyle uyuşmayan, butun yenılıklere ka palı, değışımın her turune karşı cephe almaya hazır, ımanlı bır ıhtıyar genç olur başka bır şey de olmaz" (Varlık, 100 Temel Eser Gerçekten 'Temel' Eserler mi?, Fkım 2004) Kültür siyaseti karanlığa çekmek ıstıyorsa, yozlaşmış demektır Yozlaşmış bır kultur, ycrelden evrensele ulaşmaya engel olur Dolayı sıyla kendi dar çevresı ıçınde çurumeyc başlar Edebıyatın gelışımı, duşunce tarıhı nın evrımı, kalıp halındc duşunmeyı kı ran, sorgulamaya, tartışmaya açık bır anlayışla, aydınlanmaya çıkan bır eğıtı mı gerektırmelıydı Boyle bır eğıtım dugesı gerçeklere hoşgorulu bakmayı kolaylaştıracaktır O zaman ıç gerçek dedığımız derın duyarlığı, soyut gerçck lerle yorumlayarak, ruh yeteneğı dedığı mız msan gerçeğıne donuşturmek ola nağı bulunacaktır MEVLANA TÜRK EDEBİYATINDA MI YER ALMALI? "100 Eser" arasında Mevlana'nın Mesnevi'sınden seçmeler de var Kısaca anımsamak gerekırse Mevlana Celalettin Rumi Turkıstan'ın Belh ken tınden genç yaşında Konya'ya gelen, XIII yuzyıl Anadolu'sundakı duşunce ortamını etkıleyen, l'urk kokenlı bır ta savvuf ehlıdır "Divanı Kebir' ıle "Mesnevi"de topladığı coşkulu şıırle rıylc dunya edebıyatına mal olan, tasav vuf duşuncesını ozgur anlayışla gelıştı ren onemlı bır ozandır Ne var kı Mevlana butun yapıtlarını Farsça yazmıştır ülgunluk donemını Anadolu'da geçıren Turk kokenlı bır ozan olması, olumunden sonra, bellı çevrelerde "Mevlevilik"ın etkısını sur durmesı, onun Turk edebıyatında gos terılmesını gerektırmez Şıırlerının Furkçeye çevnlmış olması, o şıırlerı Mevlana'nın Turkçe yazdığı anlamına da gelmez Kaldı kı Iran edebıyatında yer alan Mevlana, Farsçanın gelışmesıne çalışan bır ozan olmasına karşın, Firdevsi, Hafız, Sadi gıbı ozanlar kadar onemsen memıştır Kuşku yok kı Mevlana butun dunya nın kucakladığı buyuk bır duşunur Mevlana'yı Turk edebıyatmda gosterme çabası, onun duşunce dızgesıne duyu lan saygıdan ılerı gelse de, Turkçenın gelışmesıne yaramadığı ıçın anlamsızdır Osmanlıcaya ozlem duyan anlayış Turkçenın gucune onem vcrmezse, se çılen "100 Eser"ın edebıyat dılının ge lışmesını gostermesınden kuşku duyu lur "100 ESER" NASIL HAZIRLANDI? ' (jcnclge "de denıyor kı eğıtım kurumlarımızdakı oğrcncı lcrın okumaları ıçın çeşıtlı sıvıl toplum kuruluşları, kultur ve bılım adamları ve gazetecılerın katkıları ıle Bakanlıkça, Turk ve Dunya Fdebıyatı'ndan '100 Eser' belırlenmış bulunmaktadır " Bu sıvıl toplum orgutlerı hangılerı dırr1 Bu kultur bılım adamları kımler dır? Cıirışılen ışbırlığı yarar sağlamadı ğına, değışık goruştekı kultur ınsanları nın eleştırısıne yol açtığına gore demek kı tek yanlı duşunen kışılerın gudumu ne bırakılmıştır "Temel Lser" ya da "Kaynak Eser" olarak nıtelenen kıtaplar arasında "Turkçenin Sırları" kıtabına onay ve ren kuruluşlardan şımdıkı Turk Dil Kurumu da varsa, kendi ışlevını yadsıyor demektır Feyza Hepçilingirler anımsatıyor "Bu kıtap 'Turkçenin Sırları'nı değıl, Ataturk'un kurduğu Turk Dıl Kuru mu'ndakı bırtakım aymazların Osman lıcaya nasıl da acımasızca kıymaya kalk tıklarını Arapça ve Farsça sozcuklerın Turkçeyı ne kadar zengınleştırdığını anlatır Bayat bır temcıt pılavının yenıden sofraya surulmcsıdır yanı Arapça ve Farsça Turkçeyı zcngınleştırıyorsa Amerıkanca da zengınleştırır, o nıye yoksullaştırsın1 Oyleyse bız 'Turkçe bozuluyor, kırlenıyor, elden gıdıyor' dı ye nıye çığlıklar atıyoruz durmadan''" Feyza Hepçilingirler soruyor "Asıl hedeflenen, beyın yıkayarak, gerıcı' ve 'tutucu' kuşaklar yetıştırmek mıdırr1" Feyza Hepçilingirler bu kıtapları okuyanların nasıl bır kışılık oluşturaca ğı uzerındc de duruyor "Ln ıyı olasılıkla aklı baştnda bır tu tııcu olur, en kotu olasılıkla her turlu V arlık Dergısı'nın "100 Temel Eser" uzcrıne açtığı soruştur maya değınırken "Mıllı Eğıtım Bakanlığı'nın 'Genelge'sıyle bıldırılen '100 Escr' uzerıne soylenecek çok şey var" demıştım Soylenecek sozlerın bir bolumunu bu yazıda ele alacağım Once şu soruya yanıt arayalım Çağdaş uygarlık duzeyıne ulaşmak isteyen Turluye Cumhurıyetrnın bir kultur siyaseti olması doğaldır Devletin kultur siyaseti temel alınırsa, değişen hııku metler bu siyaseti geliştirmeye mı çalışa caktır, yoksa kendi anlayışlarına uyan bir kultur sıyasetını dayatmak mı ısteye cektır Gorunen odur kı değişen hükümetler kendılcrıne gore bir kultur siyasetini dayatmak ozlemı ıçındedır Sanılmakta dır kı kendi kultur anlayışlarıyla yonetı me egemen olurlarsa, yonetımlerı su reklılık ka/anacaktır Çunku sağlam bir kultur temelı uzerı ne kurulan bir hukumetın yıkılması ko lay dcğıldır (, unku kultur, başta dıl ol mak uzere, yonctımın her alandakı ge lışmesını etkıleyen bir guçtur Ancak dıle, sanata, edebıyata yon ver mek isteyen gudumlu bır kultur, aydın lanmaya yaramıyor da, bızı gızcmlı bır YAŞAYAN YAZARLAR Varlık ın soruşturmasında en çok tar tışılan sorulardan bırı de, yaşayan ya zarlara yer venlmeyişıdır Nıce yaşayan yazarın edebıyat tarı hınde adı gçecek de, yaşadığı ıçın kıtap lan lısteye alınmayacak Nıce olu edebı yatçı edebıyat tarıhınde yer almayacak da, yaşamadığı ıçın kıtapları lıstede yer alacak1 Bu tuhaf çelışkıyı hangı mantık olçusuylc açıklayabılıri7') Mıllı Eğıtım Bakanlığı Mustcşarı olan Prof. Dr. Necat Birınci, çağdaş Turk edebıyatı oğretım uyesı olmanın da so rumluluğunu taşıyor Yaşayan ya?arlara yer verılmcyışını şoyle açıklıyor "Yaşayan yazar ve şaırlerımızın bu lıs tede yer almaması bır eksıklık olarak gorulebılır Bır noktadan bakınca bunu ben de boyle gorebılırım Ancak bu lıs teye yaşayan sanatkârlarımızdan îsımler aldığımız takdırde onu alınamayacak bır tartışma doğacaktı Bı? sadece bu açıdan boyle bır yolu seçtık Ozdemir Ince de yaşayan yazarların lıstede yer almayışını eksıklık saymıyor "Hayır bır eksıklık soz konusu değıl Nasıl olsa onlar da olecek Yaşayanlar lıstede yer alsaydı yenı bır Kadeş Meydan Muharebesi yaşardık " Boyle gerekçelerın geçerlı sayılması uygun olur mu^ Ister yaşasın, ıster yaşa masın lısteye alınan ozanlarla yazarlar her zaman tartışma konusu edılecektır Bu tartışmada duygusal nedenler de, herkesın edebıyat beğenısıne gore bı çımlenen olçutler de soz konusu olabı lır Buna gore yenı lıstelcr duzenlenebı hr Yusuf Çotuksoken'ın goruşu daha gerçekçıdır "Oğrencıler, ıçınde yaşadıkları toplumun sorunlarını en yakından ancak gu numuz yazarlarının yapıtlarını okuyarak oğrenebılır, bunlar uzcrınde duşuncbı lır, duşunce uretebılır Farkındalık ya ratmada, gunumuz yazarlarının yapıtla rının daha ışlevsel olduğunu duşunuyo rum Ayrıca Turkçenin gunumuzdekı kullanım ozellıklerı ve ışleyışı, en ıyı an cak guncel yazarların sanatçiların kıtap larında gorulebılmektedır " Feyza Hepçılıngırler'ın yanıtı daha anlamlıdıı "Olduğunde kımı kaybetttğını anla ması ıçın Fazıl Husnu Dağlarca'yı şım dı okumalı gencımız, oldukten sonra değıl " Bır devletin kultur siyaseti ulusa kım lığını kazandıracaktır Her hukumet kendi yonetım anlayışına gore bu sıya setı değıştırmeye kalkarsa, kışılık değışı mı, kışılıksu bır topluma yol açabılır Boyle bır lıstenın oluşmasında kımı yazarlarla ozanlara neden yer verılmedı ğını sormak, çozum yolu değıldır Onemlı olan, aydınlanma amacına yo nelık olan belırlenmış olçutlerle, Turk edebıyatı ıle duşunce tarıhının gelışme sını gosteren bır lıstenın saptanmasıdır Toplumların gelışmesı ıçın değışım gereklı olabılır Ama bu değışım gerıye donuşum ozellığı gostermemelıdır Aynı goruştekı kışılerın kendılerını yı nelemesı yerıne, karşıt goruşlu kışılerın aynı olçutlerı benımsemesıdır onemlı olan Kultur siyaseti kışılerın keyfıne gore bıçımlenemez.B Bu sayfayla ıletişım kurabılmenız içln dergllerlnlzi ve kltapiannızı aşağıdaki adrese gönderlrseniz memnun oluruz Mustafa şerif ONARAN HeklmköySitesi20 Sok No 8 06800 ÜmltkövAnkara Tel (0312)23591112362346 SAYFA 22 C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 76B