Katalog

Simon Reynolds ve Joy Press'ten "Seks İsyanları1 Scks İsyanları ı l DefneKAYA u/ıı Kurulu I Iarvard Unı vcısıtesı taıahndan yayımla nan Scks tsyanlan loplıım sal ( ınsıyet Başkaldırı ve Rock'n Roll adlı kıtabı toplattı Mu/ık ya/aıları S Rcynolds ve f Press ın kale nıc aldığl kıtap 1995 yılında Harvard Unıvcrsıty Press taıahndan yayımlan mıştı 2003 yılında da Mehmct Ku çuk'un çcvmsıylc Avrıntı Yayınları'nın yayımladığı kırap ' Roek'ın kadın duş manı ve maço karakterını eleştııel bıı tavırla ço/ıımleyen" ılk sosyolojı metnı olarak tanınıyor Rollıng Stones, Iggy Pop ve Nıck ( ave gıbı ıınlu rock yıldız larının kadını aşağılavan şarkı sozlerını sert bır uslupla eleş,tıren kıtap Observer, New York lımcs, The Tımcs, Indepen dent gıbı yayın organlarından buyıık ov guler almış, akademık nıakalelere konu olmuş unıvcısıtclerde ders kıtabı olarak okutulmuş ABD'nın en prestijlı ılk uç unıversıtesı arasında anılan Harvard Unıversıtesı, şımdıye kadar mezunları arasından 7 Amerıka Başkanı ve 40 Nobel Odulu çıkarmış 1636 yılında kurulan Unıversı tc, 1643 yılında kendı matbaasını kura rak yayıncılığa başlamış Toplumsal Cinsiyet, Başkaldırı ve Rock'n'Roll Sosyolojı kıtabını "edebı" bulma yan Muzır Kuıulu FCK'nın 426 nıaddesıne dayanarak 'halkın ar ve hayâ dııygularını ıncıttığı' ıçın "mtıstehcın bulduğıı kıtabın toplatılına kararını oy bırlığı ıle vermıs, ülay tam bır mızah şaheserı *jarkı ları butun mımk markctlcrdc satdan butun radyo ve televızyon kanalların da sık sık çalınan ıınlu rock \ıldı/la rının şaıkı sozlerının eleştıuldıgl bır kıtabı toplatmak heıhalde bır tek I uıkıye de geıçekleşebılır Ayııca dunyada belkı de ılk ke/ vaklaşık 400 yıllık bıı geçmışe salııp Harvard Unı versıtesı " p o m o yayın yapan bıı ku rum" olarak adlandırıldı Ve yıne ılk kez bır sosyolojı kıtabına "edebı değıl mus tehcen" damgası vuruldu Bıı arada Baş bakan Fayyıp Erdoğan'ın oğlunun da "pomo yayın yapan Harvard Unıversıte sı"nde okuduğunu belırtmek lazım Nc dcnıı Her şey Azız Nesın'lık " Pekı, kıtap ncdcn soz edıyor? Turkıye'de, kısacası tıım dunyada yoksulluğu ve savasları çoğaltan ka pıtali7me karşıdır Barışarock, sana tın ve ozellıkle rock muzığın tıcarı lcştırılmesıne, sanayıleştırılmesıne karşıdır Barışaıock, karşı çıkmakla yetınmeyıp hayalleıını gcrçck kıl maya çalışanların festıvalıdıı Baıı şarock mıızıkten tavız vermeyen, yuksek sesle baıış ve ozgurluk ıste yenlcrııı festıvalıdır " Gorıılduğu gıbı polıtık bır metın bu, rock'u "duzendışı' kabul edıp rock n coke'ı dıızenıçı' bır orga nızasyon olarak tanımlıyoı Butun bunlar tartışılırken, genel kabul goren, tartışılmayan bır şey var Rock'ın duzendışılığV Işte Seks tsyanları'nın derdı de tam bu noktada başlıyor (, ııııkıı kıtabın ya zarlarına gore rock, ası olmasına ası ama devrımcı bır mu/ık değıl1 Kapıtalızmle ciuzenle uvum gosteren yanları var e! bette ısyankâı ama bıı rockçıların her sınırı /orladıklan anlamına gclmıyor Ozellıkle bu sınırlar alaerkıl duzenın toplumsal cinsiyet polıtıkalaııysa Ka dın erkek ılışkılerı soz konusu olduğun da rock'ın hesap vermcsl gcreken çok şey var Zıra çok u/un bır sııredır, tock'ı femınen olana karşı duyulan koıku ve nefret ateşlıyor, genellıkle kadın duş manlığı ve maçolukta had safhaya vardı ğı zaman rıtım en heyecan vcrıcı halıne burunııyor Muzıktekl ısyana toplumsal cinsiyet merceğınden bakan ılk kıtap olan Scks isyanlaıı tock'ın karanlık yureğındekı bu paıadoksu ıncelcrken bır rock seve rın heyccanıyla bır eleştırmcnın mıızı ğın kırlı alt akıntılarını saptaması arasın dakl keskın çızgıde ılcılıyoı Bu yu/deıı Seks lsyanları nı bır yaıgılama değıl da ha çok bır farkına varına olarak alnıalı (,unku Reynolds ve Pıcss, ıock'a clışar dan bakan entelektueller değıl, yıllaıdan berı rock'ın ıçınde olan, en çok eleştır dıklerı Rollıng Stones, Iggy Pop ve Nıck Lave'e âşık olan yazarlar Seks Isyanlaı ı hem kadın hem de er kek sanatçılaıa toplumsal cinsiyet mer ceğınden bakıyor ve ısyanın bıı tur psı kanalı/ını yapıyor Ilk bolumde ası rock' çının (Jım Morrıson, Robert Plant, Mıck lagger vb ) "dışı" kaışısında ken dısını nasıl konumlandırdığı ve rock'takı kadın duşmanlığı, edebıyat ve sıncma dakı koklerıyle bırlıkte ele alınıyor Ikın cı bolum psıkedelık gelencğı (Pınk Floyd, Brıan Eno, Can vb ), kadını dış lama değıl tam tcrsıne ana rahmıne ya da en a/ından kucağına donme eğılımın dekı rock'çıları ıncelıyor Son bolumde ısc kadın deneyımını rock'a tcrcume et meye çalışan Pattı Smıth, Krıstın Hersh, PJ Harvey, Bjork, Slıts gıbı sanatçı ve gruplar ıle Rıot Grrrl gıbı haıeketler mercck altına yatırılıyor Rcick'ın derın ve kaıanlık sırlarını gozler onune seren Seks İsyanlaıı en ta nıdlk muzığı bıle yepycnı bır kulakla dınlememızı sağlıyor K İ T A P S AYI 77 1 M SEKS İSYANLARI Turkıye de de rock fcstıvallcıı duzen lcnıneye başladl Geçtığımı/ gıınlerde C oca Cola'nın destekledıği 'Rock'n co ke" ve ona alternatıf olarak duzenlenen "Barışarock" fcstıvallcıını ızlcdık Her ıkısını de bınlerce ınsan ızledı, konserler basında genış ola rak yer aldı "Barışaroek ' kendını "Rock'n co ke'tan şu ozellılderıyle ayırıyor "Barışa rock, Coca Cola'nın duzenledığı sozde rock konserı Rakenkok'a karşı yııkselen tepkıden doğan bır festıvaldır1 Barışa rock, Coca Cola'ya ve temsıl ettığı de ğeılere kaısıdır fnsana daıı her şeyı alıp satmaya yeltcncn anlayışa karşıdır Sa vaşlara sponsor olan kurescl bır marka nın barışın ve ozgurluğun muzığı olan rock 'n' roll'a sponsor olmasmı ıçıne sındırcmcyen bır (estıvaldır Barışarock, Iıak'ta nhstın'de, Gııney Amerıka'da ve nox'ın, kadınsılığın bır maske olduğunu ıma eden postmodern pozları, ve yazarfa ra gore sabıt kımlıldere karşı çıkıp daha çok surece vurgu yapan Pattı Smıth ve Rıckıe Lee Jones gıbı kadınların kararsızlıkları Kadın rockçılar derı kıyafetlere de burunseler tullere dc sartnsalar, tutkulu bır bıçımde akıl da yurutseler ofkeyle de konuşsalar, Reynolds ve Press onları patrıyarkal bır dunyada yaratıcı bıçımde pazarlık yapmayı bılen ozneler olarak selamlıyor Yazarlar o/ellıkle 1990'larda guçlu ka dın muzık gruplarının ortaya çıkışını olumluyor orneğın "Hole, aşağılanmayı kadınların ıçerıdcn bır kışının bılgısıne sahıp oldukları hasarlı bır oznellık alanı olarak yenıden kullanıma sokar " (s 276) Ancak Reynolds ve Pres, rock'takı bu ye nı kadın dalgası karşısında bıraz kaygılı, çunku "ıçerık"te değıl sadece "bıçım"de yenılıkler olduğunu duşunuyorlar Orne ğın post punk Rıot Grrrl hareketını rock'm fallus merkezlı bıçımlerını sorgulamadığı ıçın eleştırıyorlar Buradan hareketle, Reynolds ve Press gerçek anlamda kadınlara an bır rock'm neye benzeyeceğını soruyor Eğeı rock'ın ozu ıtıbarıyla erıl olması soz konusuysa, eğer kadın rockçıların fallık backbeat'ı kullanması kaygı yaratıyorsa, kadınlar ne yapabılırr1 Yazarlara gore, gerçckte rock sadece erkek anatomısıyle ılgılı dcğıldır; erkek anatomısıyle çok yakın bır ılışkısı olduğunu hepımızın bıldığı, ıktıdarla da ılgılıdır • Notes, 1997 (Los Angeles Kaltfornıya Unıversıte sı'nde öğretım Üyesı) Isyanın Psikoanalizi f l Robert VVELSER P opuler muzık her şeyden çok toplumsal tınsıyet ve cınsellığe daırdır Ancak 1995'e kadar, kımse populer muzığın bu pers pektıftcn kapsamlı bır analı?ını yapma mıştı Daha once bıı konuyu ele alan bır kaç kıtap belırlı turlere (rap veya heavy metal), bıçımlere (MTV, kulup sahnele rı), ya da munsyenlere (Madonna) odak lanmışken, Seks Isyanlan'nın en guçlu yanlarından bırısı rock çağı muzığının çok genış bır yelpazesını bır araya getırıp cle alması Sımon Reynolds ve Joy Press gıbı muzık elcştırmenlerı bıı tur genış kapsamlı ıncelemeleı yazmak ıçın akade mısyenlerden daha avantajlı durumdaJar, her şeyden once bııcok ucretsız kompakt dısk ve konscr bıletı alıyorlar vc yıldı/laı la roportaj yapma fırsatına sahıpler An cak bu eleştırmenler epey okuma da yap mış Rock'ın haz ve tehlıkelennın hesabı nı çıkarma gırışımlcrı boyunca Julıa Krıs teva, Gılles Deîeuze, Felıx Guattarı, ve Helene Cıxoııs'un eserlerı onlara yol gos terıcı olmuş Bu tcorık çalışma, "'ozgur luk' gıbı tınlayan vc kendısını boyle hıs settıren bır oğenın orneğın Rollıng Sto nes, Stooges ve Sex Pıstols'un muzıklerı tahakkum tohumlarını" nasıl gızleyebıl dığını (s 14) açıklamalarını sağlıyor Bır çok başka rock eleştırmenının de onların yaptığını yapıp, sanatçılara ve kayıtlara ulaşma konusundakı ayrıcalıklarını, tarıh ve kultur teorısı okumalarıyla destekle meleıını umarım Reynolds ve Press'ın kıtaplarına yakıştırdıkları "ısyanın psikoanalizi" tanımı, sa dece kıtabın uç bolumu arasında gorece daha /ayıf olan ılk ılusı ıçın geçerlı bence 'Kadın duşmanı asıler" adlı bırıncı bo lumde, Rollıng Stones'dan "gangsta rap" denen ture değın, muzıkte erıllığın gorunumlerı ele alınıyor "Dosdoğru mıstısızme" adlı ıkıncı bolumse, Reynolds ve Press'ın "rahme gerı donuş" dıye nıteledı ğı, erkek davranışının daha yumuşak olan tarafına bakıyor Uçuncu bolum olan ' Etcğmı kaldır da konuş"sa dığerlennden çok daha ıyı, çunku kadın muzısyenlerı, sadece psıkolojlk değıl polıtlk bır çerçeve ye de yerleştırıyor Bu bolumun belırlı ta rıhsel uğraklarda kadmın ozne olaıak oy nadığı role yaptığı vuıgu, oncekı bolumlerde zamanustu bır erıl oze yapılan vur guyla oyle buyuk bır tezat oluşturuyor kı, yazarların cınsıyete gore ışbolumune gıdıp bolumlerı ayrı ayrı yazdlklarını dıışıın mekten alıkoyamıyorum kendımı Bu son bolumde, Reynolds ve Press rockçı kadınların kullandığı dort temsıl stratejısı tespıt edıyor Joan Jett ve L7'nın "bır erkeğın yapabıldığı her şeyı bır kadın da yapabılır" temelındekı "er kek Fatma" yaldaşımı, Tracy Chapman, Queen Latıfah ve Sınead O'Connor'ın farklı ama ortak yonlcrı bulunan kadınsı lığı, Kate Bıısh, Madonna ve Annıe Le SAYFA 12 C U M H U R İ Y E T