Katalog

Balıkçı'dan "İmbat Serinligi" AHMET GÜNBAŞ Halıkarnas Balıkçısı, olumunden yıl 1 lar sonra "Merhaba " demeyı surduru yor Inulerı oylesıne saçdmış kı tek tek toplanması zaman alıyor Bu gorevı sağ hğında "manevı oğlum" dedığı Şadan Gokovalı ustlenmış, Son nefesıne değın Balıkçı'yı yaşatmakta ve anlatmakta ka rarlı Gokovalı Ona, "Balıkçı'nın mısyo nerı" de dıyebılırız Manevı babası adı na ne varsa bırlestırerek ve ayrıştırarak okura sunuyor Kendı deyımıyle, "Olu su bde her yıl bır kıtap yazıyor Balık çı'nın'" (7 Izmır TUYAP Kıtap Fu arı'ndakı panelınden) Balıkçı, bu kez 6()'lı yılların sonların da FRF 1/mır Radyosu'nda yayımlanan soyle^ılerıyle çıkageldı İmbat Serınlı ğı(*) adıyla yayımlanan soyleşderın met nı ' Halıkarnas Balıkçısı'ndan Merha ba" başlıklı bır reklam programı gobe ğınde dınleyıcdere ulaştırılrnış Şımdı bıraz merakla ve cıddıyetle, bu kıtabın dığerlerınden farkını sorabılırsı nız Yanıtım hepsındenbelırgınızlerta s,ıdığıdır Kısaca ınsanın ınsanabağlan dığı halkada onemlı bır etken, Anadolu aydınlanmasının ateşını harlatan, kura mı kılgısıyla o/de% bır duşunce adamı dır o Dağarcığında neler yoktur kP Bınlerce yıllık uygarhkların ızduşumu zengın bır galerı gıbı durur belleğınde Tarıhın gızemlı ddı ıle doğanın konu^an dılı buluşııp kaynasırlar bılge bır suret te Mavı bır aynaJır bızımle soyleşen Kopuk kopuk yurek serınlığı dolar ıçı nıze Sıradanlığı, edılgenlığı hıç mı hıç kaldırmaz Balıkçı'dakı ınsan ve yurt sevgısı, geçmışı kazdıkça anlam kazanır Once durduğumuz toprakların doğur ganlığını ıyıbılmek kuiturelvapılanma laıın ner as.amasında Anadoluluk bılın cını ozel bır yere koymak gerekır Efsa nelerı bıle ınsanıdır (s 40) bu yorgun toprakların Bugunkubılımsel teknolo ]ik duzeyın gelışımınde dunun gerçeğı nı hasıraltı edemeyız Ovunçle anımsa tır Balıkçı "Zaten butun Avrupa dıllerınde do ğuya "Orıyent", guneşın battığı yere de olduğu yer anlamına "Oksıdent" de nır Bu bakımdan Anadolu ve yakındo ğu aydınlık, Batı da olan Avrupa da ka ranlık sayılırdı " (s 65) Konu Anadolu olunca co^kusunun onune geçılmez Balıkçrnın Sesı tanrı sal bır sese erışır Bılge adam 'efsane adam a donuşur ( osjcu yumağının ço zulduğu yerde paııltısı goz kamaştırır Hey gıdı Anadolu bır yanı kıraz ye tıştırırken, bır yanı muz yetı^tırır Kıra zı muz çevresıne muzu da kıraz çevre sınegoturun bıtı of, yandım' dıye cav lağı çeker, otekı tıtreye titreye 'dondum' dıye nalları dıker Bırbırıne zıt ıklımle rın, bovk kapı komşuluğu ancak Ana dolu'da oluı " (s 35) Furlu bılgıyle donatılmak çoğu zaman soyleşı zengınlığı varatsa da, akıcı bır usıııp farkhlığıyla aktarılmadıkça pek mutlu etme/ dınleyenı ya da okuyanı Balık (,ı bu açıdan kıvrımlı bır usluba sa hıptır Kılı kırk yaıarak seçer sozcukle rını Oykıı şur arası çekıcı bır tat bıra kıı geçtığı yollarda Orneğın Izmırlı Homeros un Şarap rengınde denız' dedığı Akdenız ın kumlarını anlatması, as,k derecesınde bır tutkunluğun eserı dır " Kıyı mermerde, pla|da kar beyazdır, toz şekeı ı gıbı tatlı Sarı kum vardır keh rıbar sarısı Pembe kum vardır, plajda pembe yanaktan bır gulumseme olur" (s 19) SAYFA 10 Şadan Gökovalı'nın hazırladığı toplu eserlerin şimdilik son kitabı însanın insana bağlandığı halkada önemli bır etken, Anadolu aydınlanmasının ateşını harlatan, kuramı kılgısıyla özdeş bır düşünce adamıdır Halikarnas Balıkçısı Dağarcığında neler yoktur kP Binlerce yıllık uygarhkların ızdüşümü zengın bır galerı gıbı durur beÛeğınde Tarıhın gızemlı dılı ıle doğanın konuşan dılı buluşup kaynasırlar bılge bır surette Mavı bır aynadır bızımle soyleşen Köpük kopuk yurek serınlıği dolar ıçınıze. Sıradanlığı, edılgenlığı hıç mı hıç kaldırmaz. Balıkçı'dakı ınsan ve yurt sevgısı, geçmışı kazdıkça anlam kazanır Sadan Cökovalı, Halikarnas Balıkçısı ve Azra Erhat bir gezl sırasında Yanı şıırı bulmakta pek guçluk çek mezsınız "Oyle kıyılar ve denızler kı ruzgâr kı yıdan esınce, denız on mıl açığa dek tu runç, lımon ve ıç açıcı çıçek suyu kokar Anadolu'nun soluğudur bu " (s 24) Anadolu'dakı hayvanları ve bıtkılerı anlatırken uslubu daha yumus.ak, masal u bır hal alır Bılmedığımız bır gerçeklı ğe eusırken sankı bır fabl ustasının dız ierınden ayrılamayız Sozgelımı angıtın (sırtlan) esefiı yemesı, fokun ahtapotu sındırılecek kıvama getırmesı mızahı bır dılle vansıtılır ' Ama angıt yavaşça eşeğe yaklaşır, ese ğın velesını ısırır, kuyruğuyla eşeğın kı çına vurur Deh' Deh' kabılınden Ls,ek nıç ses çıkarmadan tıpış, tıpış yurur Lv den ya da ahırından adamakıllı uzakla ş,ır Iste o zaman angıt eşeğı yer " (s 30) Tok tuttuğu ahtapotu denız yuzeyı ne gelınce havaya atar Ahtapot ıslak ça maşır gıbı s,rak dıye denıze du^er Fok onu gene ve gene atar ta kı ahtapot can sı/ kalsın Sonra da onu afıyetle yer " (s 53) lşı mızaha dokerek konııyu canlı tut mak Balık^ı'nın becerısınden savıhr Bu nu her zaman duzeylı yapar Ivı kı va radılı^ insana boyle bır organ vermcmış yoksa hanımefendı ofkelenın de herın akımıyla ymdıkledı mıydı, adam bır cey rek saat odanın ortasında zıp /ıp zıplar dı" (s 26) dıye çağrıştırdığı Akdenız'ın elektrıklı balıklandır Tarıhsel bır ayrıntıyı dıle getırırken bı le sonunda esprıyı patlatır 'Efes'te Vestal bakırelerınden bırının gebe kaldığı ıı,ın ıdam edıldıöı rıvayet edılıt Mutfaka /ampara bır erkek ıstıfa deu papazın ışıdır ' (s 25) Hepımız ıçın dılını şekere yatıran Ba lıkçı babamız, ofkesınde de bızı duşu nur Halıkarnas Mozolesı'nı yağmalaya rak taşlarını Bod rum kalesının du HALİKARNAS BALIKÇISI varlarına karıştıran I Ti I y< I Alman muhendıs Slegelholt un, Inıbat "Mermeranıtıgor Scı mlıcjı duk, vıktık, kırdık, paıçalarıyla kıreç yaktık" ıfadesıne yaklaşımı oldukça ılgınçtır 1 hn ma^allah Yabanı herıre " (s 86) Ona gore tarıh bılıntı ortak bır bdınç tıı Bırakın tarıhsel kahtları yagmalama yı bızı ınsan elının değdığı bır ıze gotu ren her buluntu paha Di(,ıJmez değerler ta^ır Bovlece uzerınde yaşadığımız uy garlık temelının taşlarında sonsuz sayı da ınsanın emeğı vardır Bu emek sana ta yansıdığında ıse ıncelıkler, guzellıkler fışkırır Balıkçı gıbıler, dunden kalan sa nat ^aheserlerı kar^ısında salt onunu ılık lemekle kalmaz avnı zamanda esrıklığe gomulurler Işte Knıdos Atrodıtı'yle bı rebır yas,adıkları Gece av ısığında harabeyı gezerken, Atrodıt heykelının bulunduğu verde uvuvakalmı^ım Ruyamda Afrodıt ı gor dum Guya konu^tuk ama elımde yan makta olan ugaram parmaklarımı ya kınca uyanıp hopladım " (s 118) Sozu doner dolaşır yıne Anadolu'ya getırır Uç kıtanm kavşağında, uygarlık lar anıtıdır Anadolu Kutdğı açık ve be reketlıdır Sutu ^efkatı tukenmeyen bır anneye ben/er Balıkçı, bu ozellığın far kındadır Dıkenlerını, pıtraklarını ayık lar Aşkla bağlanır ona Herodot gıbı uzun yollar kat etmese bıle, efsanelerden suzduklerı ıle mutludur Bızzat gezıp corduğu Arşıpel (Ege) ve Akdenız kıyı larının nabzını dınler Şu ıfadeler, rast lantısal bır ılı^kının duyarlılı&ı değıldır Bence bu noktadan yenı bır destanı ba§ latabılırsınız "Bakırçay, Gedız ve Buyuk Menderes, Akdenız ve Ege'ye yalnız su değıl, gul dur guldur su gıbı medenıyetler akıtı yordu Mısırlılar Anadolu nun Ege'sı nakkında 'Denızın yureğındekı ınsanlar' dryorlardı Romalılar da 'Eks oryante loks' dıyorlardı Yanı'Aydınlık Doğu'da d ı r ' " ( s 121) Bır baska soyles,ıde Anadolu'yı "Çı narlar ulkesı" (s 99) dendığını anımsa tır Şımdılerde 'sıyanurle akça bahtımızın yağmalandığını' varsayarsak, Balıkçı nın ta 30 yıl once, (Bakırı çıkartılan Bakırçay havzası dahd) ınLinmı^ yeşdımızı onaran çozumler urettığıne tanık oluruz Bıl mem, aşağıdakı onerderını bır gun de ? ğerlendırır mıyız Yoksa onu 'hayalpe restlık'le mı suçlarız "Dınleyıcılerım Yaban sakuına şam fıstığı aşılanmazsa gozlerım açık gıde rım^(s 35) "Oysa bır uçak yağmurlardan once yuz ton çam tonumunu dağlara serpse dağlar çamlarla ortulur Dağlar da kav rulmaz Gece gunduz puhır pulur esen ruzgârlar rutubetı de romatızmasını da onune katarak def eder " (s 115) Bahkçı'nın sesı, denı/ dıplerının Gel1 Gel 1 " dıyen dupduru çağrısıdır aynı za manda "Orası tamamen ayrı bır âlem dır" (s 154) der ve suların ormanında bıtkderın dansından soz eder Surgunlufiunu cennete donusturen bu anıt adamabırkaç adım yaklaştığını/da utopya gıbı duran kımı savlarının elle tu tulur olduğunu gorursunuz Verdığı kı mı bdgılere ıse hemen hemen hıçbır an sıklopedıde erı^emezsınız Çunku onlar doğaya vurgun bır bılge edasıyla so/un kıvrımlarından turetdmıstır Soyleşılerın sozluöu bayağı zengındır Hem tarıh hem relsete kokar Çoğu tanımlamaların karşılığını, kat kat duygulanmallarla çev rdmışDuluruz Oğrenme surecımız aşk la boyutlanır, bakışımız kımlık kazanır "Insan ateşe benzer Ateşın aklı olsay dı, ınsan gıbı kopru kurardı, akarı son meden geçerdı Kayık yapardı, denızler de gezer tozardı " "Çoğu, tatlı suda yaşayan yılanbalıkla rının Âtlas Okyanusu dıbınde doğduk larını oğrenselerdı busbutun şaşarlardı " (s 82) ' îmbat ruzgârı, yazın butun Akdenız kıydarına can veren, esmeye koyulunca insana 'Oh, ne guzel esıyor1' dedırten bır ruzgârdır " (s 114) Balıkçı'nın en buyvık ozellığı bu tur lu kabına sığmayan 'araştıricı' vanıdıı Okuyarak ve dokunarak bılgdenmenın hazzını hıçbır şeye değışmez Orneğın, Storan adlı bır Italyan 1857'de yayımla dığı bır yapıtta, bır başka kaynağa daya naraklzmır'ınHalkapınarGolu'ndebır Artemıs Tapınağı bulunduğunu ve tapı naktakı Artemıs heykelının Parıs'e taşın dığını yazmış Bahkçı durumdan haber dar olur olmaz Halkapınar Golu'ne kos muş ve sular altında eskı bır yapı temelı gormuş "Elde edden bdgderden Stora rı'nın yazdıklarının gerçek olması ıhtı malı buyuktur" (s 144) dıye kayıt duş muş sonrasında "Gozumuz aydın1" dıyemeyeceğım ne yazık kı1 O gol, 70'lerın ortasında dol durularak harıtadan sdındı Ben de, bu hazın olayı bır dergıde (Bır Halkapınar Golu Vardı, Izmır dergısı, Kasım 2000, sayı 2) dostaduşmana anımsatmaya ça hştım imbat Serınlığı'nde odaklanan soyle şıler derınlığınde Balıkçı'yı ele alırken sahıp çıkamadığımız nıce değerlerın bı rıkmış utancını da yuzumuz kızaraıak açığa vurmak zorundayız O, kuşkusuz mavdı yeşdlı bır 'merha ba'ydı 1 » îmbat Serinligi / Haltkarnas Balıkçı sı / Haz $adan Cıokovalı / 157 i C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 6 4 1