Katalog

BİLİM DÜNYASINDAN K I S A HER YIL 1500 METREKARELİK MERCAN RESİFİ YOK OLUYOR Hint ve Pasifik okyanuslarındaki mercan resiflerinin sanılandan daha hızlı yok olduğu anlaşıldı. Kuzey Carolina Üniversitesi araştırmacıları, resiflerin son yirmi yılda %12 oranında küçüldüğünü saptamışlar. Bu, yılda yaklaşık olarak 1550 metrekare demek. Buna göre mercan resifleri, yağmur ormanlarından iki misli hızlı kayboluyor, diyor araştırmacılar PloS ONE dergisinde. H A B E R L E R diyor İngiltere'deki Met Office Hadle Merkezi'nden Doug Smith. Science dergisindeki (Sayı 317, sayfa 796) yazıya göre bununla birlikte okyanuslar ve atmosferdeki doğal dalgalanmaların da dikkate alınması gerektiği vurgulanmakta. Araştırmacılar modellerinde insan ve doğa faktörünü en etkili bir şekilde değerlendirdiklerini söylüyorlar. DePreSys Decadal Climate Prediction System olarak isimlendirilen model, geçmişteki iklim tahminleriyle kontrol edilmiş. 19822001 yılları arasındaki verilere dayanan on yıllık tahmin, daha önceleri geliştirilen modellere göre daha iyi sonuç vermiş. İklim tahmini için güneş ışını, sera gazı emisyonları ve aerosol gibi veriler dışında çeşitli iklim değişimleri de değerlendirilmiş. Mesela El Nino fenomeni, su sirkülasyonundaki uzun vadeli dalgalanmalar ve okyanuslardaki sıcaklık birikimi gibi. Bu iklimsel değişkenler, önümüzdeki yıllarda insanlara bağlı sıcaklık artışını kısmen engelleyecek ama daha sonra sıcaklık yeniden artacak diye açıklıyor bilim insanları. Hesaplara göre 2014 yılındaki ortalama sıcaklık 2004 yılına göre 0,10,5 derece daha fazla olacak. Birleşmiş Milletler Meteoroloji Organizasyonu’na (WMO göreyse, 2007 yılında birçok rekor kırılmış. Mesela ocak ve nisan aylarında 1880 yılından sonra yaşanan en büyük sıcaklık ölçülmüş. Ocak ayındaki sıcaklık ortalamanın 1,89 derece üzerinde, nisandaki ise 1,37 derece üzerinde olmuş. HOMO HABİLİS VE HOMO ERECTUS AYNI DÖNEMDE YAŞAMIŞ 1,44 milyon yıllık olduğu tahmin edilen bir çene kemiği, evrim modelini altüst etti. Bulgudan anlaşıldığı üzere Homo habilis ve Homo erectus insanları Doğu Afrika'da 500.000 yıl süreyle “komşu olarak” olarak yaşamışlar. Oysa bugüne kadarki bilgilere göre Homo erectus'un daha önce yaşadığı sanılan Homo habilis'ten evrildiği düşünülüyordu. Londra College Üniversitesi'nden Fred Spoor ve ünlü arkeologlar Meave ve Louise Leakey çene kemiğini 2000 yılında Kenya'daki Turkana Gölü’nün doğusunda bulmuşlardı. Dişlerin büyüklüğü ve biçimleri nedeniyle çene kemiği Homo habilis (“becerikli insan”) olarak sınıflandırılmıştı. Bu insanın şimdi Homo erectus (“dik yürüyen insan”) ile birlikte Doğu Afrika'da yaşadığı düşünülüyor. Homo erectus ilk olarak 1,9 milyon yıl önce Afrika'da ortaya çıkmıştı. Bu iki ilk insan türünün uzun bir süre birlikte yaşamış olduğu gerçeği, Homo EVRENDEKİ EN BÜYÜK GEZEGEN Amerikalı astronomlar, 1.400 ışık yılı uzaklıkta bugüne dek bilinen en büyük gezegeni keşfettiler. Bir yıldızın etrafında dönen TrES4, dünyamızdan yirmi misli büyük. Bugüne kadar güneş sistemimizin en büyük gezegeni olarak bilinen Jüpiter'den %70 daha büyük olan TrES4, Astrophysical Journal Letters dergisindeki habere göre önemli ölçüde hidrojenden oluşuyor. Sıcaklığın 1260 derece olduğu düşünülürse, gezegenin hiçbir yerinde katı bir bölgenin bulunmadığını söyleyebiliriz diyor Arizona Lowell Gözlemevi'nden Georgi Mandushev. Geçen yıl Lowell Gözlemevi ve Kaliforniya Palomar Gözlemevi'ndeki teleskoplarla fark edilen yeni gezegen, Herkül takımyıldızında yer almakta. Güneşötesi gezegen, doğanın bize hâlâ sürprizler sunabileceğinin bir göstergesi diye konuşan Carnegie Enstitüsü'nden Alan Boss, gezegenin niçin bu yapıda olduğunun kimse tarafından bilinmediğini ve bu kadar düşük bir yoğunlukla nasıl oluştuğunun bile bir bilmece olduğunu söyledi. Son araştırmalarla, mercan ölümlerinin 1960'lı yılların sonlarında başladığı ortaya çıkmış. Kuzey Carolina Üniversitesi bilim insanları tarafından gerçekleştirilen çalışma, Hint ve Pasifik okyanuslarındaki mercan resiflerinin durumunu açıklayan uzun vadeli bir araştırmanın sonucu. Bu okyanuslar dünya genelindeki mercanların %75'ini ve dolayısıyla da en büyük balık çeşidini barındırır. Araştırmacılar 1968 ve 2004 yılları arasında on farklı bölgede gerçekleştirilen incelemeleri değerlendirmişler. Araştırma çerçevesinde Cycloseris tenuis mercanlarının oranı ölçülmüş. Bu mercan türü bir resifin sağlık göstergesi. Hint ve Pasifik okyanuslarındaki Cyclooseris tenuis mercan oranı yaklaşık olarak %22. Uzmanlar bu değerin beklediklerinden düşük olduğunu söylüyor. Bilim insanları ilginç bir şekilde söz konusu mercanların farklı koşullara rağmen büyük bir alanda aynı oranda bulunduğunu gözlemlemiş. Bu durumun benzer stres faktörleriyle ilgili olabileceği sanılmakta. Mesela suyun ısınmasına bağlı olarak mercanların solması gibi. Mercanlar çevrebilimciler tarafından genelde okyanusların yağmur ormanları olarak tanımlanır. Nitekim mercan resifleri de tıpkı yağmur ormanları gibi zengin tür çeşitliliği barındırır ve insanların etkinlikleri yüzünden tehdit altındadır. Arkeoloji BURDUR’DA İMPARATOR HEYKELİ Belçikalı arkeologlar, Burdur'un Ağlasun ilçesinde Roma hükümdarı Hadriyan'ın heykeline ait parçalar buldular. Şimdiye dek heykelin başı ve sağ bacağının bir kısmı çıkarıldı gün ışığına. Kazıyı yöneten Leuven Katolik Üniversitesi arkeoloğu, Archeology online dergisinde bulgunun bugüne kadar bulunan en güzel Hadriyan tasviri olduğunu söylüyor. Tahminlere göre heykelin boyu beş metre. İmparator Hadriyan'ın hüküm sürdüğü 117138 yılları genelde barış içinde geçen bir dönemdi ve bu tarihlerde Roma İmparatorluğu güçlenmiş ve büyümüştü. Bu nedenle Hadriyan en iyi beş hükümdardan biri olarak anılır. İmparatorluğun etrafını surlarla çevirerek düşmanlardan koruyan imparatoru saygıyla anan halk onun adına çok sayıda anıt inşa etmiştir. Özellikle de Burdur'un Ağlasun (Sagalassos) ilçesindeki antik yerleşmenin halkı imparatoru çok seviyordu. Kentin güneyindeki Hadriyan tapınağı ve tunç heykel imparatora gösterilen saygının iki kanıtı sadece. Arkeologlar ilk önce seksen santim uzunluğundaki mermer ayağı bulmuşlar. Üzerindeki işlemelere göre ayağın önemli bir kişiye, belki de bir imparatora ait olabileceği tahmin edilmiş. Heykelin 70 cm. büyüklüğündeki başı bulununca bu tahmin doğrulanmış. Daha sonraları bacağın bilekten dizin altına kadar olan kısmı ortaya çıkarılmış. Bacağın bu parçası yaklaşık olarak 1,5 m. Arkeologlar şimdi heykelin diğer parçalarını arıyorlar. Heykelin içinde bulunduğu hamam 6. veya 7.yy'daki bir depremde yıkılmış. Deprem sırasında parçalanan heykel bir usta tarafından birleştirilmiş. 2010 YILINDAN İTİBAREN REKOR SICAKLIKLAR BEKLENİYOR İklimbilimciler orta vadeli iklim tahminleri için son derece güvenilirli bir model geliştirdiler. Buna göre küresel ısınma 2010 yılına kadar yavaşlayacak ama bu tarihten sonra yeniden hızlanacak. 2010 yılından sonraki beş yılın en azından ilkyarısının en az 1998 yılı kadar sıcak olması bekleniyor Sıcaklık artışından insanlar tarafından oluşturulan sera etkisi sorumlu CBT1067/4 31 Ağustos 2007