Katalog

HAFTALIK BULMACA ilginç SORULAR Genler ve gıdalar Soru: Yediğim yiyecekler çocuklarımın ve torunlarımın genlerini etkiler mi? Yanıt. Popular ScienceAğustos 2007 Yediğiniz yiyecekler torunlarınızın genlerini etkileyebilir. Son yapılan bir çalışma, ıspanağın içindeki vitaminlerin uzun süreli etkileri olduğunu ortaya koyuyor. Buna göre bu vitaminler gelecek nesillerin saç rengini ve sağlığını belirleyebilir. Geçen kasım ayında Oakland Araştırma Enstitüsü Çocuk Hastanesi'nden onkolog David Martin ve meslektaşları farelerin yediklerinin tek başına gelecek nesilleri etkileyip etkilemediğini araştırdı. Araştırmacılar hamile fareleri mineral ve vitamin açısından zengin besin maddeleri B12 gibi içeren yiyeceklerle besledi. Bu fareler tüylerinin sarı olma ve obez olma eğilimini artıran bir gen taşıyorlardı. Bu yeni diyet ile beslenen fareler kahverengi tüylü yavrular doğurdular ve yavruların obez olma eğilimleri düşüktü. Bu farelere verilen vitamin ve besleyici gıdalar kesildiği zaman bile koyu renk tüylü ve sağlıklı yavrular doğurdukları görüldü. Martin'in çalışması gelecek nesilleri etkileme olasılığını ölçen tek çalışma değildi. 2002 yılında İsveçli bilim adamları 100 yıllık eski kayıtları inceleyerek yiyeceklerin gelecek nesillerde diyabet riskini artırıp artırmadığını araştırdı. Çalışmada 303 erkek incelendi ve aşırı miktarda yemek yiyen erkeklerin torunlarının diyabetten ölme eğiliminin 4 misli arttığı saptandı. Bu çalışma çok belirleyici olmasa da, genlerin dış etmenlerden ne denli etkilendiği yolunda önemli bir kaynak oluşturdu. Ancak bütün bu sonuçlardan etkilenerek hemen ıspanak yemeğe ve çocuğunuzu diyete girmesi için ikna etmeye kalkışmayın. Bilim adamları spesifik yiyeceklerin ve diyetin insan gen ifadesi üzerinde ne tür bir etki yarattığı konusunda kesin bir bilgi veremiyor. Ancak Martin bu konuda şunları söylüyor: “İnsan sağlığı konusunda genel kanımız şu: Dış bir etmenin etkisi çok uzun sürebilir. İnsan nesillerinin ne kadar uzun yaşadığına bağlı olarak, hamile bir kadının maruz kaldığı dış etmenlerin etkisi 100 yıl sonra da ortaya çıkabilir.” 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 SOLDAN SAĞA: 1. Resimdeki deniz araştırmacısı. 2. Bir tür kâğıt süslemeciliği Akciğer Jüpiter’in bir uydusu Kayak Öpücük. 3. Bilgisayar piyasasındaki kutusuz ve markasız ürünlere verilen ad “Benjamin ...” (Paratoneri de keşfeden ABD’li mucit) En gelişmiş röntgen Kilosaykılı simgeleyen harfler. 4. Desenlerle süslü olan Bir anakara adı İskambilde papaz. 5. Spielberg’in bir bilimkurgu filmi Taş devrinin son çağı ile ilgili Padişah ahırlarına ve onlarla ilgili gereçlere bakmakla görevli kimse. 6. Tekrarlatarak alıştırma İngiliz şair Eliot’ın önadlarını simgeleyen harfler Sınır nişanı Akıl. 7. “... Calvino” (İtalyan yazar) Durağan yıldız Yükselme, yücelme. 8. “... Ekberg” (unutulmaz aktris) Tütündeki zehirli madde Yoksul. 9. Tropikal deniz rüzgârları Tıkıç Eski Filistin’de bir kent Bir tarım zararlısı. 10. Kaolin minerallerinden biri “... Reagan” (eski ABD Başkanı). 11. Yay silahı Bayan (kısa) Yengeçe benzer bir su canlısı. 12. Afyondan çıkarılan ve öksürüğü kesmeye yarayan bir alkaloit Bir nota Canlı kemik hücreleri tarafından salgılanan ara maddeye verilen ad. 13. Geri, arka Sporda sayı farkı Meşin ya da hasırdan sofra. 14. Tanrıbilim İki parçalı kadın mayosu. 15. Mikroskop camı İskambilde karo işareti Yanağın alt kısmı. YUKARIDAN AŞAĞIYA 1. Yer ölçme bilgisi Malezya halkına özgü öldürücü bir ruhsal hastalık Vilayet. 2. Bir kan grubu Mısır’ın plaka işareti Çiçektozu Keseliayı. 3. “Charles ...” (Çirozname adlı şiiri de yazan bilim adamı) Hüseyin Cahit Yalçın’ın çıkardığı gazete Sahne oyunu. 4. Dünyanın en ünlü transatlantiklerinden biri. 5. Birtakım alıştırma ve çağrışımlardan yararlanarak belleği geliştirme yöntemi İlkel benlik. 6. Koca Bir çeşit peynir Ney çalan kimse. 7. Frengi hastalığı Gümüş Bir ilimiz. 8. Mahal İtikat Zeugma’da, şarap tanrısı Dionysos’un yanında resmedilen kadın. 9. Yemin Asalak bir böcek Büyük tren istasyonu. 10. Almanca İri taneli bir üzüm cinsi Kısaca ağabey. 11. Caddeye oranla daha dar yol Geometrik cisimlerin nitelikleriyle ilgili özelliklerini ve bağıl konumlarını, biçim ve büyüklüklerinden ayrı olarak alıp inceleyen geometri dalı. 12. Levazım (kısa) Kazıklıhumma Bir harfin okunuşu. 13. Eski Mısır inanışında baştanrı İtalya’daki sıradağlar. 14. Asıl, unsur, hipostaz Kendisine inanılan kimse Para yardımı. 15. Bir nota Avrupa’da bir akarsu Özdeş. 16. Eğitim ve öğretim sistemi. 17. Bulut Kurtarma. 18. Altının simgesi Yunancada bir harf Akımtoplar. 19. Cıvata ve somunlardaki yiv Mağara. 20. Avrupa Uzay Ajansı (kısa) Açık duran başparmağın ucundan işaret parmağının ucuna kadar olan uzaklık. Hazırlayan: İlker Mumcuoğlu Kıllar yeniden büyümeyi nasıl akıl ediyor? Soru: Bazı kılları kısalttığınız zaman büyümesi gerektiğini nasıl biliyor? Yanıt: Pennsylvania Üniversitesi dermatoloji uzmanı George Cotsarelis: Cilt üzerindeki kılları kısaltmanız bunların büyümesini etkilemez, çünkü yüzeydeki kıllar ölüdür. Vücudumuzdaki görünür kıllar, derinin içindeki canlı folikülden çıkarak büyür. Bütün bu foliküller, kıl folikül döngüsü adı verilen bir süreçten geçer. Bu üç evreli bir süreçtir. Bunlar: 1) Büyümeanajen 2) Dejenerasyonkatajen 3) Dinlenmetelojen Anajen evrede, foliküllerin temelinde hücreler sürekli olarak çoğalır ve sonuçta kıl sürekli olarak ürer ve deri yüzeyinin üzerine çıkar. (Foliküller, anajen evrede farklı sürelerde kalarak saçları farklı boyutlarda büyütür). Anajenin sonunda bu kıl büyüten hücreler ölmeye başlar ve katajen evreye girer. Birkaç hafta boyunca ölmeye devam eden folikül, telojen evrede birkaç hafta, hatta birkaç ay dinlenir. Yeni saç folikülü, telojen folikülü içindeki kök hücrelerden yeniden doğar ve anajen yeniden başlar. Eski saç kılı bu arada düşer gider örneğin saçınızı fırçalarken yerine yenisi çıkar. Yeniden büyümeyi “akıl ettiği” sanılan kıllar kesildikten sonra anajen evrede olan kıllardır. 1065.sayıdaki “İnsan Ümitle Yaşar” isimli bilmecenin yanıtı: İNSAN = 80670 Bilmeceyi doğru çözen okuyucularımız: Necah BüyükduraAnkara, Sebahattin BektaşSamsun, Nesrin Gönülİstanbul, Ender Aktulgaİstanbul, Nuray Geyikİstanbul, Güngör Bingölİstanbul 1064.sayıdaki bilmecenin yanıtı: Ender Aktulgaİstanbul 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 1R OG E R B A C O N İ MA L EKE 2O K Ü L E R ERB İ L GODDARD 3B AM K İ P N A L A N MU A V İ N 4 E R EMO F O B İ EH MEN İ T A 5R LOR İ A T E R İ NA L İ ME 6 T R E N NAPOL İ A THOS ML 7K A TOGO L A A SR PRE A 8O N E G A R E OMÜ R A F A K I N 9C İ L O S T AN RUTHER FORD 10 H A L İ B İ İ V E S İ R 11 A F M T E A T E R OM 12 İ R S İ F T AR İ K M İ 13 D E N E M E L E R O A L 14 A K O R T ON L İ S T ER 15 M A P APP ERT NE TA d ü ş ü n BUL ALİ İLE HIDIR REKOR KIRDI Hıdır hızlı okuyamadığına çok içerlemişti. Bir ara kendine söz verdi ve ardından çok çalışmaya başladı. O kadar çok çalışıyordu ki, okuduklarını rüyasında tekrarlar olmuştu. Öğretmenine, çok çalıştığını hatta Hıdır'la yarışmaya dahi girebileceğini söyleyince; öğretmeni Ali ile Hıdır arasında bir yarışma düzenledi. Yarışma sonunda ikisinin de başarıyı gösterdiğini görünce: “ALİ İLE HIDIR REKOR KIRDI” dedi. ALİ+İLE+HIDIR+REKOR=KIRDI “HIDIRALİ” farkının karekökü bir tam sayı olduğuna göre: SORU: “HIDIR” sözcüğünü simgeleyen sayı kaçtır? Düzenleyen: Süleyman Çeviker CBT 1067/ 23 31 Ağustos 2007