Katalog

Kanncalar ve bitkiler arasındaki sessiz dayanışma Yüzme şamplyonu kanncalar Cohbopsls kanncalan, Nepentha bkakarata bitkhlnln ılndlrim salgm lclne balıklama atlar ve bltklnln tuzağına düfürilp öldürdUğü böcekleri avla maya cahfir. Slndlrtm ialgnının Içlnde boğulmuf çeklrgenln çevreslnde dolanıp duran kannca, bu devasa avı yuvaya tafimanın yollannı araftınyor. Blr elln nesl var? Kanncalar, kurban ceklrgeyi yuvaya tafimak kin blr araya gellp, nakllye stratejlleri gellf tiriyor Bitkinln içindekl salgının Içlnde boğulan böcekleri ylyen kanncalar atlın da bltklye çok biiyiik yarar sağlar, çünkü bltkl nln özsalgısının klne diişen bü yük böcekler zamanla çiirüyerek özsalgının nltell ğlnl bozar. Bu da bltklde hazımsızlığa yol açar. Kannca ordusu düşmana karşı Slngapur'a ötgü blr kamif türü olan "Calamus rotang'm güvenllğlnl blr kannca ordutu sağlıyor. Bu kanncalar o denll vahfldlr kl bltklye yönellk her türlti tehllkeye karfi göğuslerlnl slper etmekten çeklnmezler. •ılyonlarca yıllık evrım sonucunda kanncalar ıle değışık bıtkı turlen larasında son derece karmaşık ılışkıler gelıştı Ne var kı bunlann pek çoğu gevşek ılışkıler Sağlam temellere oturmayan bu kur ılışküerde kanncalar bannma sorunldnnı ço zumlerken ıh orgdruzma arasında belırgın bır abşverış goze çarpmıyor Kanncalar çogunlukla olu saplann boşluklannda veya dallann uzerınde bvrıken tozlann oluşturdugu ceplerde yaşıyor Boylece kanncalar başımızın uzerınde dğaçlarda ayağımızın altında bıtküerde kendı lenne yaşam odacıklan oluştururken bır yan dan da yıyecek peşınde koşturuyor Peruda Amazon Havzasmda bulunan tek bır ağacın uzennde 72 cıns kanncanın yaşadığı tespıt edıldı M f Çahşkan kanncalar Kanncalar savafçı olduğu kadar banşçıl amaçlara da hlzmet ederler. Franıız Cuyana'ana özgü blr kannca clnsi olan "P.goeldll" blr bltkl tohumunu yuvasına göturmeye çahfiyor. Tohumun dif kabuğunu ylyen kannca, tohumun geriye kalan kısmını toprağa gomer. Blr süre sonra kanncanm gömdüğü tohuntlar flllz vererek yetlşkln blr bltkl hallne gellr. topiii yıızchilen ft'A ktırnmı ur Bu kanncalar Avuitrulyn'riıt an yaprakları ihrik ^tkhncic oloıı r 'tiİvpentheı bkakarata' arflt bitkilk :, / ortak bir yafam surdurur Bitkl diğcr :, böcekleri tuzağına dınurup oldurııı Ijtl n' ketı iindiıiın ialgılannı bocek /• /• » >« ~indeıı teınizlvycn Colobopsli kurını^ larıııa zwr«r rc : Ölümcül güzellik Ote yandan kannca ve bitkiler arasındaki bazı ılışkılerüe karşılıklı alışverış kurallan geçerlı Boyle bır ortaklığa konu olan bıtkılere kanncabıtbsı adı venüyor Karşılıklı dayanışmanın en guzel orneklennı oluşturan bu bitkiler besın açısından yoksul bolgelerde çevreye mukemmel bır şeküde uyum sağlıyor Kannca bıtkı ılışkısınde kanncalar beslenme ve guvenlık gıbı konularda bıtlaye destek sağlarken ' ev temızlıgını de yapıyor Bitkiler ıse kann calara yıyecek ve barınak sağlıyor Bu tur ılışkılerde bazı kanncalar saldırgan bocek ve nrülldn kaçırarak ve ya oldurerek, evsahıbının gozculuğunu yapıyor Dığerlen ıse yuvalanna taşıdıklan yıyeceklerın arüklan ıle bıtküenn dollenmesını sağlıyor Bunun karşüığında bıtküerın pek çogu kannca kolonılennın bannması ve beslenmesı ıçın evrım geçırerek yapısal değışıküğe uğruyor Bu değışıklıklerın başında ıçı boş yapraklar dışı ye nılebılen tohumlar gelmektedır Çogu zaman bıtkı ve kanncalar bırbırlerıne o denlı bağımlı hale gelırler kı, tek başlanna kaldıklannda yaşamlannı surduremezler Reyhan Oksay Şubat 1999 Naöonal Geographıc 677/24