Katalog

itik karara kaldı gezegen konumlan ıçerır (Şekil 1). Bu nedenle Mars'a gonderüen kadın ve erkek astronotlar gezegenın yuzeyınde 1 5 yü kadar kalacaklar ve yanlanndakı Mars harekethsını kullanarak oldukça genış bır keşıf programını uygulayacaklardır 12 tonluk yaht stoklan üe astronotiar Mars yuzeyın de 24 bın km yol alabüırler Bu ıse astro notlara buyuk bır hareket kabüıyetı ve cıddı büımsel deney ve araştirmalar yapma mesela Marstakı geçmış ve/veya şımdüa hayan arama çahşmalannı gerçekleştırme olanagı verecektır Bu araştırma büdıgımız şekh üe hayatın yalnızca dunyamıza ozel bır sureç mı yoksa Evren'de yaygın mı oldugu konusunda çok onerrüı ıpuçlan verecektır Doğrudan Mars' programında, gorev sırasında hıç kımse yorungede beklemeyecegınden Mars ehbı (Dunyadakının % 40'ına eşıt) doğal bır çekım ortamından ve bu ortamın saglayacagı kozmık ışınlardan korunma olanaklarından yararlanacaklardır Bu nedenle hemen genye donme geregı de ortadan kalkmaktadır Gorev surelerırun sonunda astronotlar ERV aracı üe bır doğrudan uçuşla dunyaya doneceklerdır Dızı halde Mars'a gıdışler surdukçe gezegen yuzeyınde bır dızı kuçuk usler oluşacak ve gıderek sureklı kalma kolomlerıne dogru hazırlıklar yapümış olacakür se NASA butçesmde yüda % 20, Amenkan asken butçesınde % 1 mertebesınde arturmalarla bu cesur planın uygulamaya geçırüebüecegı gorulebüır Bu ıse bu yenı dunya ıçın odenecek oldukça kuçuk bır bedeldır' Yıne de planm karşıtlan gundeme getırdüden yenı eleştırüerle yonetımde etküerıru devam ettırmektedır Bunun temehnde bu yolculugun henuz çok tehlıkelı oldugu fikn yaüyor Ortaçaglarda yapüan harıtalarda otesı büınmeyen denızlerde yaşadıgı varsayüan denız canavarlarının temsü etügı korkulara benzer şeküde bu tur degerlendırmeler bu yolculuga destek verebüecek laşı ve kurumlan bundan vazgeçırebümektedrr Bu nedenle üen surulen tehhkelerm yersızlıgı uzerınde de durulacakur Dıger bır eleştın noktası, yerçekımsız ortamın yaratacagı zararlardır Gerçekten de Mix uzay ıstasyonunda uzun surelı kalan kozmonotlar gozle gorulur fizyolojık bozukluklar gostermışlerdır Dıger taraftan 1996'da, Amenkalı bayan astronot Suıan Lueid aynı uzay ıstasyonunda 6 ay yaşamıştır Bu sırada bayan Shannon NASA uzay tıbbı uzmanlannca oluşturulan süa bır egzersız programı uygulamısur Shannon yeryuzune olagan fizıksel koşullarla donmuş ve bu egzersızlen yapmadan uzayda yaşayanlardan farklı olarak kendüerını gen getıren Uzay Mehgı nden yuruyerek ve yenn çekımınden etküenmeden çücmıştır Aslında, Mars uçuşu sırasında yapay çekım ortammın yaratüması da olanak dahüındedır Bu nedenle yerçekımsız ortala ügüı sorunlann da kolayca aşüabüecegı gorulebıhr Dünya'ya zararlı 'şeyler' bulaştırma tehlikesi var mı? Son donemde Mars'a yapüacak ınsanlı yolculukları orüemek ıçın bu yolculugun Dunya yı büınmeyen zararlı madde'lerle kırletmesının onlenmesı fıkrı yayümaya çalısüıyor Hattta Mars'tan robotaraçlarla ornek getırme çalışmalannın da aynı tehhkeyı taşıdıgı üen suruluyor Bu tur ıddıalann hıçbır büımsel temelınm olmadığı kısa bır analızle gorulebüır Mars yuzeyının sıvı su ıçın çok soguk oldugu hemen hemen mutlak boşluga morotesı ışımalara kozrruk ışınlara açık oldugu ve her rurlu organüc maddeyı yok eden antısepnk peroksıt büeşüder ıçerdıgı büınıyor Yanı Mars yuzeyı ısteyebüecegımız en yuksek duzeyde sterüıze edümış durumdadır Mars yuzeyı altında daha dennlerde bır yaşam olsa büe bunun yeryuzunun bıtkı ve hayvanlan ıçın bır tehhke oluşrurması olanak dışıdır Hastabk yapıcı patojenler ıçıne yerleştıklerı canlıların ortamlanna ozellüde uyum saglarlar Mars yuzeyı altında yer alü sulannda patojenlenn yaşam çevnmlennı destekleyecek hayvan bıtkı veya canlüaı olmadıgı kesmdır Korkuları yenmek En onenüı eleşünlerden bın bır Mars yolculugunda alınacak ve nıtelıgı ıyı anlaşümamış olan yuksek radyasyonun saglık etküerıdır Bu korku butunu üe yersızdır Bu radyasyonun en onerrüı kaynagı olan Guneş parlamalan, enerjüerı 1 müyar elektronvolt cıvannda protonlardan oluşur ve bunlar 12 cm kaknlıgında su üe veya benzerı yalınmlarla durdurulabüırler Uzay gemısınde bu tur yalıtim ıçın geregı kadar madde bulunacaktır Boyle bır onlemden sonra alınacak radyasyon dozu, 2 5 yülık bır gorev ıçın 50 n m veya 1/2 ılevert ka dardır (1 sıevert 1 kg'hk vucut kutlesmın 1 Julluk x veya gama ışını soğurması sonunda oluşacak bıyolojık ethye venlen addır Ortalama 40 sıevert cıvannda doza maruz kalmanın kanser yaratması olasüığı çok yuksek' olarak kabul edümektedır (3)) Bu mertebede bır dozun kanser yaratma rıskı % 1 cıva nndadır Bu ıse aynı surede sıgara ıçmenın taşıdıgı rıskle ayrudır rilebillr. Böyle blr mlsyonda, robotlardan da geçmlf ve flmdlkl Izlerlnl araftırmak olacakyanlanndakı hareketlıler üe kolayca ük yere ulaşırlar Herhangı bır nedenle oraya ulaşüamazsa, dıger gemı üe getırüen ERV bır yedekleme sıstemı olarak devreye gırecektır Bunun da devre dışı kalması duru munda murettebaün 2009 da yola çıkacak 3 ERV gelene kadar yedek besın su hava ve dıger gereksırumler yedeğı olacaktr Ancak gunumuzdeh teknolojık becen ıle, bu kadar aykm noktalara ınmek ve yedegın yedegı üe beklemek zorunda kalmak çok az olasüığa sahıp bır durumdur Astronotlarımızın planlanan 2005'tekı ük ırnş noktasına ulaştıgını duşunelım Üancı ERV yaklaşık 200 km kadar uzağa ındınlecektır ve aynı 2005 ınısınde oldugu gıbı aynı KIB sureçleıı üe 2009 da yola çıkacak 3 kafüe ıçın yakıt hazırlamaya başlayacaktır Zaten 2009 aracı da üave bır ERV geürerek bu yolculuklann benzer şeküde surmesı planına uyacaktır 'Doğrudan Mars' plaruna gore NASA her 2 yüda bu bııı gıden astronotyolcular dıgerı gelecek sefenn ERVsı ıçın olmak uzeıe 2 adet agır yuk kdldırma roket lerı üe oncekı yolculuklardakı yuklere sa hıp gemüen Mars a dogru yola çıkaracak tır Ortalamada her yü bır gemı gonderme ye karşüık gelen bu plan mevcut Amerıkan Uzay Mehgı uçuşlan ıçın ayrüan kaynaklara % 15 mertebesınde ek yuk getıreceknr ve gıderek duzelen ve butçe fazlası vermeye başlayan Bırleşüc Devletler malıyesı ıçın kolayca taşınabüır bır ek yuk oluşturacaktır DunyaMars ve MarsDunya yolculuk lan 2 yüda bır mınımum yakıt gerektıren 4 'Doğrudan Mars' planına tepkiler ve eleştiriler 1990 da bu plan Zubrin ve arkadaşı D. Bakeı tarafından ortaya atüdıgında NASA yoneumı bunu 'cıddı olarak goz onune alabümek ıçın fazla radıkal buldu Ancak, aradan geçen sure ıçınde degışen NASA yoneümı üe bırlıkte plana yaklaşım da degıştı Şımdüa NASA Başkanı Daniel Goldin olsun Marsla ügüı ınsarüı uçuş programlanndan sorumlu NASA nm Johnson Uzay Uçuş Merkezı araştıncüarı olan bu fıkrı tekrar degerlendırme kararı aldüar 1994'teyapüanmalıyethesaplan genışletümış bır Doğrudan Mars planııçınöO müyar dolarlık bır butçe ongoruyordu (Ay nı grup 1989 da konvansıyonel ve supermega roketlerle yapüacak bır yolculuk ıçın 400 müyar dolaılık bır malıyet hesaplıyordu) Zubrin seferın planlama ve uygulamasında uygulanacak ekstra dısıplınle butçe nın 20 30 müyar dolara çeküebüecegı go ruşundedır Bu mıktarm tekrar 10 yüa yayüı olacagı duşunu ' lur fekll 3: 'Doğrudan Mars' planı Insansız 'Geri Dönüf Aracı' (ERV)'nln yola çıkanlması Ile baflayacaktır. ERVE Man'a Inince hem kendl dönüf yafcıtını haztrlayacak, hem de astronotlann ulaşımı Içln gerekll hazırlıklan yapacaktır. 2 yıl sonra blr Insanlı ve blr Insansız (ERV) uzay aracı yola çıkıp Mars'a ulastığında astronotlar, llk ERV'nln Indlği yere Inerken, Iklncl ERV, Ikl yıl sonra yola çıkacak daha sonrakl astronot grubu hazırlıklan Içln, 300 km kadar uzakta blr noktada yakıt üretlml ve dlğer hazırlık\ lara baflayacaktır (a). Program, Mars ytizeylnde blr dlzl kamp usler kurarak, Istendlğl sürece devam edeblllr. Mars'ta kalacaklan 18 ay zarhnda astronotlar bu re slmde görunene benzer blr kampta kalırken, blr yaşam modülüne (sağda), blr bltkl serasma (solda) ve geri dönüf aracı ERV'ye sahlp olacaklardır (b). 677/13