Katalog

Araçlarımız son model ama güvenli mi? hızla Trafik kazalarmda araçların rolü, frendurma mesafesi ve yeni model arabalar... rafik guvenlığmı etküeyen bır faktor de "araç güvenliği"dır Kaza ıstatıstıklen kazalann oluşmasın da araçlar yalnızca %1 2 ler sevryesınde sonımlu tu tdrken şuphesız kı gerçeğı yansıtmıyor Ortaklaşa sorumlu luk yaklaşımıyla ınsan ve araç kusurlannın bırlücte kaza ne deru olduğu olay sayısı her yuz kazada beş Yol ve araç ıle her uç faktorun bırlıkte kaza nedenı olduğu durumlar ıse toplamda %2 Uluslararası ardştırma kuruluşlannın yakın zamanlı yaklaşımlanyla trafik kazalannm meydana gelmesmde in•an faktördııun %90 yol va çevrenın %30 ve aracın da %10 sorumluluk sahıbı olduğu belırülmektedır Finlandiyada 19681993 yıllan arasında dennleme sıne yapüan kaza analulerı sonucunda elde edılen sonuçlar daha da çarpıcıdu Soromlalnk dağüunları: Insan faktor lerı %97 Yol ve çevre %45 Araç %23 Şunu soylemek yanütıcı olmayacaktır Araçlann trafik kazalarmda rolu %10 lar dan daha aşağıda değüdır Yıne uluslararası yaklaşımlarla Turkıye nın trafik kaza lanndan kayıplannın yülık 4 5 mılyar Amenkan Dolan olduğu soylenebüır Bu durumda yalnızca araçlara üışkın kusurlan azaltmak ve sıfırldmanın ulke ekonomısıne yüda 450 mılyon Amenkan Dolarlüc katkı sağlayabüecegı savlanabüır T masyorüa en az zaran verecek şeküde ımal edümesı olarak anlaşümalıdır Ozellüde araç on ve arka bolumlerının çarpışmada ortaya çıkacak kınenk enerjıyı mumkun olduğunca ab sorbe ederek kontrollu bır deformasyon ıçmde yansıtması buyuk onem taşır Koltuklan ve emnıyet kemerlerını araca sabıtleyen bolumler emnıyet kemerlerı ve hava yastüdan dı ger pasıf guvenlüc elemanlan olarak sayüabüır Araç Güvenliğinin Artırılması Araç muayenelen üe trafik guverüığırnn arttınlması he men tum ulkelerde yapümakta olan bır uygulamadır Muaye nelerın "traflğe uygunlnk belgesi" şeklmde tanımlanan ük kontrol ve perıyodık kontrol olarak adlandınlan ve değı şık sınıf araçlann belırlı aralüdarla fennı muayene'den geçı nlmesmı amaçlayan üa aşama^ı hnlunmaktadır Avrupa Bırh gıderlerken 62 metre üerdekı bır cısmı gorup aynı noktadd frerüemeye başlamalan ve araçlannı durdurmalan ıstenmışür 9 araçtan yalnızca üosı bu mesdfede durmayı başanrlarken yedısı duramayıp 2556 km/saat hızla cısıme çarpmışlardır Frenleme mesafesi (eğer çarprrid olmdidydı) 62 üa 76 metre arasında degışmektedır Buradan çıkanlabilecek sonuç şoyle ıldde edüebılır Degışüc modellerde ızlenen farklı yavaşlama ıvmelerı ay nı suruş ortamında 14 metrelüc bır avantaj yaratabümektedır Ancak hıçbır ureucı fırma henuz frenleme mesaefesı nın hızınızın karesıyle değışkenhk gosterdıgı yonundekı fizüc yasasını degıstırmeyı başaramamıştır Hızmızı 65 km/sa at'ten 130 km/saat'e çıkardıgınızda frenleme mesafenızın yuzde dortyuz artacagı hususu araç modellerıne gore de ğışkenbk gostermıyor Buna bır de yme hıza baglı olarak ar tan algüama reaksıyon zamanmda katedeceğmız mesafeyı ve yuksek hızlardakı çeşıtlı trafik durumlmannda doğacak üave nsklen de katarsak modelle kazandıgımızı varsaydıgımız avantajm hem kolayca kayboluverdı ğmı hem de buyukhüder karşısmda neredeyse onemsenmeyecek duzeyde kaldığını soylememız gerekır Tüketici tercihi araçlar Yülar yüı degışüc araç uıetıcı fırmalar modellerınm daha az yakıt tuketımını manevra yeteneğını ses sızlıgını ama daha çok san yapraklann savrulmasıy la hızlanma ve hız yeteneklennı one çücararak rek lamlannı yapageldüer Turkıye de şımdı büe durum çok farklı degü Duzerüı yayınlandn otomobü dergılenmızde en azından bu satırlann yazan ardç çar pışma guvenhğını konulanndan değerlendırme ve hatta kıyasldmdldrd gınşüdıgme pek şahıt olmadı Ancak hızlanma performdnslan maksımum enşüe büecek hızlar hep projektor altmda tutuldu Aynı marka ve model araçtan Avrupa da satüanlann da bazı guvenlüc unsurldrın kullanıcının seçımıne baglı kal maksızm var olurken Turkıye'de neden hâlâ opsıyonel kaldığı sorusunu belkı daha makul fiyatla daha fazla sanş ya da Turkler can guverüüdennı nasü olsa kaderlerme havale etmışlerdır duşuncelenyle açüdayabüırsınız Ancak degışüc ulkelerde ABS ve hava yastüdanyla başlayan guvenhk ruzgârlan aracın tasanmmdan ıhmalme kadar toplam bır guvenlüc dnlayışına donuşmektedır Değısüc modellenn onden yandan çarpışmalarda guvenlüc açısm dan aldıgı sonuçlarla bır yayaya çarpüğında ona en az zarar verecek tasanmmdan elde edecegı sonuçla bırleşnnlıp elde edılen genel guvenhk sonuçlannda bıçımını havasını sevdıgmız bırçok modehn kınk notlar aldıgını ızlemek oldukça şaşırücı olacaktır lşte sıze bır bulmaca Aşağıdakı model araçlan yandakı toplam guvenhk sonuçlanyla eşleşnnnız Trafik guvenhğı topyekun bır guvenlüc dnlayışıyla ele ahnmadücça ve bız yol kullanıcüarca boyle gonümedücçe hayatta kalmamız yukandakı güaı bır şans oyununa bdğlı kalacaktır Tbyota Corolla Cıtropn Xsara Honcid Cıvıc Sdr Peugeot 306 Daevvoo Lanos Fıat Brava Frenlerde arızalar Dığer yandan İaveç te yapüan uzun surelı araştırma larda yaralama ve olumle sonuçlanan ve otomobülenn kanş tıgı her dort kazadan bırınde araçlarda hafıf ya da orta dere cede fren sisteml a n z a l a n tespıt edümıştır Bu oran kam yon ve otobuslerın kanştıkları kazalaıda her üa kazadan bı nnde araç fren anzası şekhnde ortaya çıkmaktadır Bu yorumlar yıne Isveçte perıyodık araç muayenelerıne gelen otomobıllerm %25 ınde kamyonlann %50 sınde belırlenen fren sıstemı anzaları ıstansüklenyle de desteklenmektedır Bu sonuçlar ük bakış,td fdzlasıyla urkutucudur Yıne analızlerde kuru asfalt yuzey uzerınde sert bır frenleme sonucu tdmamen durmdya 0 5 m kaldığında normal bır otomobılm hızının 10 km/saat olduğu ortaya konmak tadır Bu durumda frenleme mesafesının tamamlanmasına bu mesafe toplamının yalnızca %11 kadar mesafe kaldığında büe otomobıl ük hızının yaklaşık %10 u üe hareket hahnde dır Turkıye de bu değerlere karşüü< gelen rakamlar büınme mesıne rağmen ozellüde frenleme sıstemı anzalanyla ortaya çücan araç kusurlannın kazalann şıddeünı son derece olum suz bıçımde etküedığı açıktr ğı ne dahü olan ulkelenn her üa aşamada da araç guvenhgınde aranan şartlar ve muayene esaslan üe surelenne üışkan standartlara ulaşma çalışmalan bulunmaktadır Turkıye nın de Avrupa Bırlığı'ne uyekk surecı ıçensmde belırtlen stan darüara uyma taahhutlen vardır Bu üa asamaya polısce yol boylannda yapüan araçlann değışüc kısımldnna yonelık kontrollerı de eklemek gerekır Penyodüc kontrollenn mutlaka mekanık donanımlarla ve belırlı bır guverüık standardı re ferans ahnarak yapüması yaşamsal onemdedır Araç modelleri ve frenleme mesafeleri Araç Güvenliği Bır araç mutlaka yonetüebılmelı ve hareket halındeyken gerektığınde durdurulabılmelıdır Aynı şekılde sollama sırasında ıvmelenmenın artması karanbkta ve yağmurda büe suru cuye goruş olanaklan sunması ve sınyallen yardımıyla suru cusunun nıyetını dığer suruculere aktarması gıbı bır araçta mutlaka olması gereken dırekt kaza onleyıcı ozellüder "aktif guvenlik" olarak sınıflanmaktadır Geçen yülar ıçınde aktıf guvenlık alanmda onemlı üer lemeler gozlendı Ozellüde frenleme sıstemı ve araç lastüderınde 1950 ve 60 lann teknolojüerıyle kıyaslandıgında buyuk gehşmeler yaşandı Ancak guvenhğı artıncı bu gehşmelenn hemen tum suruculerce daha fazla hız daha fazla rısk alma yonunde algüanması başlı başına bır çelışkı olarak ortaya çıkıyor ABS frenlenn sağladığı avantajlann suruculerce yuk sek hızlar ve yakın takıplerle nasü ortadan kaldırüdıgını gozlemleyen bırçok ardştırma yapümıstır Dıger yandan genel olarak en guzel yollarda ve araç larla büe suruculerın bazı hatalar yapacaklannı beklemek gerekır Yol ve çevresı üe draçlann bır kaza oluştuğunda kullanıcüara en az zaran yaralanmayı verecek şeküde tasanm lanmalan "patif güvenlik" olarak adlandırüıyor Pasıf gu venbk aracın ıçındeküere bır çarpı^ma anındd en az defor Değışık araç modellerının frenleme mesafelerıne etkı sı hep tdruşüagelmışur Ozellüde hızlı araç kullanmada kendüennı haklı gostermek ısteyenler araçlannm kendüerme boyle bır olanağı yardtüğını varsdyarlar Yukanda da belırtü dığı uzere bu suruculerm araçlanna guvenıp daha da hızlı araç kullanmakla üave hangı rısklerı uzerlerıne aldüdan başlı başma bır değerlendırme konusudur Ancak normal fren leme sıstemıne sahıp bır otomobüın kaygın vırajlı bır yolda bıraz sert bır frenlemede on tekerleklerınm küıt j Renault Megane lenmesıyle manevra yeteneklerınm hemen tu Mercedes AQass muyle yok oldugu aracın ük çevrüen yonde hare Ford Focus ketını surdurdugu bır durumla karşüaşınz Bu or AudıA3 tamda frenlemeyı daha da sert bır bıçımde yenüc OpelAstra mek hıç bır yarar saglamadığı gıbı kontrolun bu VVVGoif tunuyle surucuden çıkmasına yol açacaktır îşte ABS frenlez bu küıtlenmeyı ortadan kaldmp frenleme ıçın daha guvenlı ortamm yaratümasuıa vt sıstemın normal beklendığı gıbı çahşmasına yardımcı olurlar Bu ozellıklerıyle, sanüdığmın dksıne frenleme mesafelennı azaltmaz ancak guvenlı frenleme saglayarak uzamasına en gel olurlar Knral olarak, butıın otomobüler onceden belırlen mış mınımum yavaşlama ıvmesınm (5 8 m/sn2) uzermde bır ıvmeyle hızlannı azalürlar Yakın tanhh bır araştırmada 9 farklı model otomobüı kullandn suruculerden 130 km/sadt 89 85 79 79 79 77 /l 63 5/ 55 54 49 Ih (ıımhur A* tlın kaynaklaı 1 TYafîkkksıkkerhetshandbook TVansportokonomısk Insutut OSLO 1997 (TVafik Guvenhğı H Kıtabı Norveç Yol Ekonomısı Enstıtusu) 2 CARS Strongweak poınts nınety sıx car models Konsument Verkent Abosvensk Bıllprovnmg 1996 (Otomobülenn kuvvetlı zayıf noktalan lsveç Araç Muayene Kuruluşunca yayınlanan muayene ıs tatısnklen) 3 EURO NCAP MPV Crash Ttest Results Hox safe ıs your people carner Temmuz 1999 (EURO NGAP Çarpışma Ttestlerı Sonuçlan) 677/20