Katalog

eryüzü Kitaplığı cdaluster@cumhuriyet.com.tr CEÜÜ.Û8TER 'Herseyln sonunda- Kim...'. 1966dan 1985e kadar süren Tezer Ozlü lle Fertt Edgü mektup lanndan oluşuyor. "Hiraş** Tezer özlü-Ferit Edgü mektuplaşmalan sel Yayıncılık'tan yayımlandı Her şeyin sonundayım... "W~ ~W" er seyin sonunda- m m yım... (Sel Yayıncı- ğ^~ m m lık), uzunca bir süre- •£. -A. dir en çok "yakalan- dığım" kitaplardan biri oldu. Evet, bazı kitaplara "yakalanır" insan! Ama, Dostoycvski'nin beni uzun yıllar önce "ele geçiren" Bu- dala'sı ğibi bir kitap değil bu. Ne roman, ne öykü, ne şiir. Tezer Özlü ile Ferit Edgü'nün mektuplaşmalanndan oluşuyor. Onu kitap yapan, her şeyden önce, Edgü'nün, Tezer Özlü'nün I966'dan I985'e dek yazdığı mektuplan saklamış olması ve mektupların yayım- lanmasını isteyen ortak dostlara yıllarca direndikten sonra, en sonunda yayımla- maya karar vermesi. ".. .Bu isteklere pek sıcak bakmadım. Yayunlanmaya değer bulmadığım için değil. Her yazarın kendine ait (Virginia WoolPun deyişiyle) bir odası olduğuna ve bu özel odaya, elinc kitabı alan her- kesin girmeye hakkı olmadığına inan- madığım için... Başlangıçta, bu kitapta yalnızca Tezer'in mektuplarının yer al- ması düşüniilmüştü. Ama son anda, be- nim ona yazdığım birkaç mektup ortaya çıktı. Kuşkusuz, onun da, benim de, birbirimize yazdığımız mektupların tü- mü değildir bunlar. Birçoğu yitirilmiş- tir..." Her şeyin sonundayım... için, "uzunca bir süredir en çok 'yakalandığım' kitap- lardan biri" derken, sanırım, Tezer Öz- lü'nün mektuplan ile yapıtları arasında- ki şaşırtıcı yakınlığı, benzerliği söylemek istiyorum. Edgü, kitaba yazdığı Ön- söz'de, yapıtlarıyla yaşamları, yapıtıyla kendisi nerdeyse "bir olan" yazarlara değinirken, Tezer Özlü'nün yazarlığın- daki "yakalayıcdığın" gizini de açıklığa kavuşturuyor: "Yaşamları yapıtlanna birebir yansı- yan, yapıtıyla yaşamı arasındaki sınınn silinip yok olduğu yazarlar vardır. Henry Miller gibi yazdıklan yaşamuıın aynası olmuş; Marquis de Sade gibi, ya- pıtı, içindeki yanardağın lavlanndan oluşmuş; Jean Genet gibi tek dürüstlü- ğü tüm cinsel eğilimlerini bir başkaldın olarak, tiksindiği ve dilinden başka hiç- bir ortak noktası olmayan bir topluma kusmuş, ya da bizden Sait Faik gibi, öy- külerindeki tek ben kendisi olan yazar- lar... "Tezer Özlü, bu tür yazarlardan biriy- di. Yazarlık gücünü yaşadıklanndan alan, yaşadıkları için yazınsal bir dil ya- ratan, varoluşunu yazmaya, yazısını va- roluşuna borçlu biri..." Edgü, "hayattaki en eski dostu" De- mir Özlü'nün kız kardeşi Tezer Öz- lü'yü, çok küçük yaşlarda bir ortaokul öğrencisiyken, Avusturya Lisesi'nde okurken tanımış. Böylece, çocuk yaşta başlayan, ölene değin sürüp giderek dostluğa dönüşen bir bağ oluşmuş. Mektuplarda arkadaşlık, dostluk, za- man zaman dert ortaklığı var. Ama Ed- gü, aynı zamanda yayıncısı Tezer Öz- lü'nün. 1%3'ten başlayarak dergilerde yayımlanan öykülerinden oluşan ilk ki- tabı EskiBahçe, ilk kez 1978'de Ed- gü'nün Ada Yayınlan'ndan ç|kmış. Ya- şatMtn ücuna Yolculuk adını taşıyan an- latısı, Almancasının ardından Türki- ye'de ilk kez 1984'te Ada Yayınlan'nca basılmış. tlk romanı Çocuklugun Soğuk Geceleriâe, 1980 Derinlik Yayınları ba- sımının ardından, Özlü'nün aramızdan aynldığı yd (1986) Ada Yayınlan'nca yayımlanmış. Diyeceğim, yazmayı bir varoluş soru- nu olarak görmek gibi ortak bir nokta- lan olan iki yazarın, kuşkusuz bir gün yayımlanabileceğini hiç düşünmeden kaleme aldıklan bu mektuplarda, gün- delik sıkıntılardan yaşamsal konulara, hastalıktan öliime pek çok sorunu pay- laşmanın yanı sıra, yazar-yayıncı ilişkisi- nin izdüşümlerini bulmak da olası. Kimi yazarların, belki de pek çok ya- zann farklı kesimlerden, birbirine ben- zemeyen okurları vardır. Belki de, onla- nn tek ortak yanı, o yazarın okurlan ol- malandır. Tezer Özlü'nün okurları ise, yanılmıyorsam, biraz benzerler birbirle- rine; onun okurlan olmanın ötesinde, bu hayatta Özlü'nünkine benzeyen kay- gdar taşırlar; Özlü'nün yazdıklarında onlan "yakalayan" da budur galiba. Edgü'nün, onun okurlanndan söz et- me gereğini duymuş olması da sanırım buradan kaynaklanıyor: "Onun okurlan, okudukları metinle- rin ne mene acılardan doğduğunu bilir- ler. Kuşkusuz bu nedenle, çok görülme- yen bir okuryazar bağı oluşmuştur ara- lannda. "O, çektiği acılan kullanarak, ortaya koymadı yapıtını. Çektiği acılardan bir yapıt yarattı. Diyebilirim ki varoluşunu yazarak gerçekleştirdi. Acılan olmasaydı (keşke olmasaydı!) belki mutlu bir sev- gili, mutlu bir anne olarak sürdürebilir- di yaşamını. (Sürdürmek ister miydi, bilmiyorum) Bilmiyorum, çünkü mek- tuplarında zaman zaman beliren mutlu- luk özlemleri (hastalığınm sonucu ya da değil) bana pek inandırıcı gelmiyor. "Mutluluğu değil, gerçeği; kendi va- roluşunun gerçeğini, güzel kokulu gül bahçelerinde değil, insanoğlunun çöplü- ğünde arayan, kendi öz varlığına daya- nabilmek için binbir uyuşturucuya baş- vuran Antonin Artaud'yu düşünüyo- rum. Tüm yazınsal türlerin kıçına tek- meyi vurup, ycryüzünün tüm marjinalle- rine yol açan Artaud le Momo'yu. Te- zer, onlardan biriydi..." Peki, Tezer Özlü'nün okurlannın, onun yazdıklarmda "yakaladıklan" ya da "yakalandıklan" ortak kaygı neydi? Neydi onun yapıtlanna yabansı bir çeki- cilik kazandıran? Edgü, belki çok uzun bir yazıda bile kolay kolay dile getirile- meyecek bir yanıt veriyor bu soruya: "llkgençlik yıllarında herkes gibi kısa öyküler yazdı. Bu öykülerde de kendini, yakın çevresindeki insanları, olaylan an- latıyordu. Ama onun yazarlığı, kendini, yaşadıklannı çınlçıplak ortaya koyduğu Çocukluğun Soğuk Geceleri ile Yaşamtn Ucuna Yolculuk adlı öykü, roman, anlatı diye adlandırılamayacak iki kitapta ken- dini ortaya koyar. Genç okurlar, bu iki kitapta, bastınlmış başkaldırılannı, öz- gürlük tutkulannı, yalansız bir dünya özlemlerini buldular. Yazmanın yalnız bir estetik sorun değil, aynı zamanda etik bir sorun olduğunu gördüler. Te- zer'in yazdıklarına olan bağlılıklarının bir nedeni de bu olmalı..." Her seyin sonundayım... 'ın ortaya çık- masına, Sezer Duru, aile arşivini açarak katkıda bulunmuş. Burak Fidan'ın yayı- na hazırladığı kitaba, Tezer Özlü'nün yaşamının çeşitli dönemlerinden fotoğ- raflar ile kısa yaşam öyküsünü yansıtan bir Zaman Dizini eşlik ediyor. Her seyin sonundayım..., Tezer Özlü okurlan için, kuşkusuz, benzersiz bir kaynak. Ama bence, "Tezer Özlü oku- ru" olmak için de eşsiz bir kaynak. Özellikle günümüzün genç okurlannın, bu mektuplan okurken, Tezer Öz- lü'nün şimdi Yapı Kredi Yayınlan'nda bulunan dört kitabına yöneleceklerini düşünüyorum. Edebiyatm giderek "pi- yasalaştığı", içtenlikten uzaklaştığı bir dönemde, hakiki bir yazar keşfetmek için kaçınlmaması gereken bir fırsat... • Eski Bahçe / Eski Sevgi (Oykü Çocukluğun Soğuk Geceleri (Roman) Yaşamuı Ucuna Yolculuk (Anlatı) Zaman Dısı Yaşam (Senaryo) (Tümü Yapı Kredi Yayınlan'ndan çıkmtştır.) SAYFA 6 C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 1051