Katalog

OOOF OFF LINE Tanol Tûrkoğlu (tanolturkoglu@gma1l.com) Aslında ücretsiz olarak yararlandığımız töm hizmetler ya da web siteleri için birer bedel ödüyoruz. Evet bu cüzdanları- mızdan çıkan para şeklinde olmuyor, ancak dijital dünya ni- metlerini kullanırken arkamızda bıraktığımız izler de giderek en azpara kadar değerli bir meta haline geliyor. Dijital Yaşam Bedava mı? 2006 yılında ülkemizi ziyareti sırasında gazeteciler Bill Gates'e so- ruyor: "SizMicrosoft olarak CIA'ya bilgiveriyormusunuz?" Bill Gates'in cevabı ise sadece gülmek oluyor! (Türkçe meali "E herhalde" olsa ge- rek}. Microsoft'un ürünü olan Windows işletim sistemiPC dünyasına bir düzen getirmeden önce ekstra para vererek satın alınan pek çok prog- ram, zaman içinde Windows'un ücretsiz bir parçası haline geldi. Internette sörfyapmaya yarayan Explorer J dan tutun da hesap makine- sine kadar. Internetin ticari faaliyetlere de açıldığı 9O'lı yılların başında ilk başarı hikâyesi yaratanlann başında Ocretsiz eposta hizmati veren Hotmail ile Yahoo geliyordu. Daha sonra gmail o zaman hiçbir rakibinin yapmadı- ğı birşeyle piyasaya girdi ve bedava e-posta hizmetini 7 gigabyte kap- asiteye dek çıkardı. O arada gözden kaçan ufak bir detay ise gmail'in hiçbir e-postayı silmemesiidi. Internetle birlikte sunulan ve ücretsiz ol- duğu için rağbet gören hizmetlori, web siteleri o kadar çok ki bunlan tek tek tespit etmeye gerek yok Facebook'tan Myspace'e, Yahoo'dan Tvvitter'a çok geniş bir alanda ücretsiz hizmetler internette biz bireysel kullanıcılara sunulmakta. Başlangıçta bu hizmetlerin ücretsiz olmasının getirdiği finansal den- gesizlik, web sitelerine alınacak reklamlarla, ya da firmalara yapılacak stratejik yatınmlarya da halka arzlarla bertaraf ediliyordu; edilecek de- niliyordu. Ancak şimdi tıpkı bir baraj gölü gibi bu ücretsiz hizmetlerin günde- lik kullanımından doğan yeni bir artı-değer oluştu. Kullanıcılann oluş- turduğu veriler. Bu veriler kendi başlarına pek bir anlam ifade etmeseler de birara- ya getirildiklerinde çok değerli enformasyon ya da bilginin üretilmesin- de kullanılabilir. Doğal olarak burada devreye suiistimal olasılığı giri- yor. Olumlu anlamda kullanılabileceği gibi bu veriler olumsuz amaçlar için de kullanılabilir. Bu açıdan haktığımızda aslında öcratsi? olarak yarariandığımu töm hizmetler ya da mb süeleniçin birer bedel ödüyoruz. Evetbu cüzdan- larımızdan çıkan para şeklinde olmuyor, ancak dijital dünya nimetleri- ni kullanırken arkamızda bıraktığımız izler de giderek en az para kadar değerli bir meta haline geliyor. Dijitalleşmenin getirdiği kolaylık, basitlik, hız, gündelik hayatımızda yıllardır farkında olmadan yaşadığımız kimi olguları yeni yeni idrak et- memizi de olanaklı kılıyor. Bu tür bırakılan izlerin değerlendirilmesi ol- gusu sadece dijital kültüre özgü bir şey değil. Bunun en basit örneğini kimlik kartları için verebiliriz. Bugün cüzdanımızda bir nüfus kâğıdı taşımaktan gocunmuyoruz. Ancak Ingiltere'de ilk kimlik belgesikullanımı ortaya atıldığında pek çok insan "yOnetim bizi Hşlryor" diye kazan kaldırmış. "Fişlemek" ülkemiz- de de iktidara gelenlerin en sevdiği işlerden olsa gerek. Kırk yıldırpa- sifkonumda "fişlenen" olmaktan bıkan ve aktif olarak fişleyen olma dü- şü kuranlann bulunduğunu da öğrendik yakın zamanda. Oysa aynı kişi- ler üçüncü kere gittikleri birlokantada garsonun kendilerini tanıyıp, özel muamele yapması karşısında hiç de rahatsız olmuyor, tam tersine haz duyuyordur. O halde ö'nemli olan arkada bırakılan izlerin birileri tarafından top- lanması değil; bu izlerin değerlendirilmesinin hangi amaca hizmet ede- ceğiyle ilgilidir. Eğer bu izleri değerlendiren özel ya da kamu gücü bu- nu bireylerin yaşam kalitesini yükseltmek için kullanacaksa (yukarıda- kigarson örneğindeki gibi) birsorun yok. Asıl sorun bu güç odaklannın güvenilir olup olmadıklarıdır. Bu re- simde güven ancak açıklığın olduğu, baskıcı, yandaşçı olmayan bir tu- 10K0I AY! A\K Mart ayında ilginç gök olayları Hasan H. Esenoflln. Istanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilımleri Bölümü, esenoglu@istanbul.edu.tr GÖK OLAYLARI GÜNLÜĞÜ gün saat 2 12 Satüm Ay'ın 8 de- rciT kuzeyinde 7 18 SON DÖRDÜN II II Mars sahir Körii- niimde 12 18 12 M ı'e 14 şi ile kavıışumda 15 23 YENİ AY 17 Ay Yer'e en uzak Neptiin Ay'ın 4 dere- 15 Yer (nines-Merkür dizili- Ycr-tîiincj-Unınüs Jizili- ji ilc kavtışıınııla 17 H Veııu:>Ay'ııı 7 dcıvır fjüncyındc 20 20 Ekinoks Satüm Ycr-tjüıu^dizilişi ilc karşı knnuında 23 13 İLK DÖRDÜN 05 Pallas sahit ^örüııümde Mars Ay'ın 5 dercce kuzc- 29/20:00 22 0? GÖK ATLA- Sl t15 Mart 2010 akşam saat 21:00 için verildi Bııskıya on uvgun sadeliktn V8 kolay görülebilocoği 2.5 kadire kadar parlak yıldızı olan ve ye/eyen- lerin içinde bulundujju takım yıldızlar belirtilmiştir. Gök atlasına gökyü- züne bakar şekilde dogru yönlerde yııkarıya kaldırarak eşleştirmek ye- terli. Ay boyunca takımyıldı/lar-burçlar buradan ızlenebilir... 25 25 16 yinde 2H 07 29 20 30 04 HkDördün Gün Saat 23 13:00 Ay evreleri Dolunay Gün Saat 30 04:25 Son Dördün Gün Saat 7 17:42 YeniAy Gün Saat 15 23:01 Ay YcrV L-II yakın Satiirn Ay'ın 8 derece kuzcyinde DOLUNAY GÜNEŞ OLAYLARI: Ekinoks ya da gün tün ejit- liği, (iüneş ısınlarıııın ekvatora dik vunnası sonuıunda aydınlanma <,vmberinin (Şekil'de cörüldügü gihi Dünya'nın karanlık yarısı ile aydınlık yarısını birbi- rilidı iı.ıv•••••< 1,1-ıııhel ;<cklindi'.ki li.ıllıh) kııtııplaıılaıı tij;i an. (îundüz ilc k'ecenin eşit olına.M durumudur. Balıarın ilk günü- dür ve Nevruz ola- rak kutlanır. Yılda iki kez tekrarla- nır. Kuzey Yarı küredc yaklaşık olarak 21 Marı İlkbahar Ekinoksu - 23 Eyliil S o n b a h a r Ekinoksudur. Chiney Yarı kürcde yaklaşık 21 Mart Sonbahar Ekinoksu - 2 3 Eyliil llkbabar Ekinoksu'dıır. ÇizeİKede fjelecek 5 yıl i(,'in ekinoks ve tfün döınimleri Kenel zaınana (UT) göre verildi. Çizel^<edeki zamana jtalya'da yasayanlar 1 saat ülke- tııiz i(,in 2 saat vb. eklenecek. Rilindigi j;ibi «enel za- man ya da kısaıa UT (Universal Times veya (1MT ya- ni Grcenwith Mean Time), adını başlanyıv merid- yeninin f!e\iigi Londra'nın Küney dofiu banliyösü Greenwich'ten alan bir zaman dilimidir. Buradaki ra- Ay-Yer Uzaklığı Ay Yer'e En Yakın Ay Yer'e En Uzak Gün Saat Uzaklık (kml 28 7 361900 Gün Saat Uzaklık Ikm) 12 12 406000 YER MEZKEZLİ OLAYLAR: MerkOr ve UranOs Kavuşumda Knvııçıım Yer-Günaş Murkür Ûüıı 14 SHMt 15 Uranüs Merkür lupiter Yer-Güneş- Uranüs AV Meıkû' 17 Uranüs sathanenin iizerinde bulıınduğtı kabnl cdilen merid- yen, sıfır olarak alınır. Bu meridyenden dofiuya dog- ru Kidildik«,v ileri, batıya dogru Kidildikye neri Kidil- nüs olur. Her dercce arası 4 dakika oldugundan 15 de- recclik her dilim bir saat olarak kabul cdilmistir. Böylece 12 saat doguda, 12 saat batıda olmak üze- rc, yeryüzü 24 saat diliminc bölürımüştür. Dünyadaki saat ayarlanıası Cîreenwich'ten Rc\vn meridyene K<V re yapılır. (http://tr.wikipedia.orj; adrcsindt-n alıntıya KÖre) Osmanlı dcvrinde bütün Müsltimanlar saatlerini, Ayasofya ('amiinin kubbesinden K'-"',' 1 '" V C Arz-ı I Lıliff veya Arz-ı İstanbul denilen meridyene jjöre ayar ederlerdi. Bu uyBulama 1932'de kaldmlıpGreenwich esas alındı...