Katalog

çıkarak yeni bir malzemc tasarlayan Parlccr vc arkadaşlan hu malzcmcyi völlük alanlara sulama ve i(,Tiıe suyu sağlayacak nem toplayıcılara dönüştürnıeyi amaclıyorlar. GÜÇ DENETLEYtCİSİ: Artık evinizden «.ıkarken elekrrikli ayBıtlarınızı <,-ilı$ır du- rumda hırakmanızı haklı kılacak hiv hir Kerckyeniz yok. Avustralya'nın Semitech şirkcti tarafından geliştirilen yeni hir akıllı denetleyici ccp telefonu ya da dizü.stü hilgisayara yüklenen Hir yazılım aracılıgıyla tüttı elektrikli aygıtlarınızı uzaktan ac,ıp kapamanıza olanak tanıyor. Bıı konııda yapılan pilot hir araştırma aygıt sayesindc hir işyerindeki enerji tüketiminin %20 oranında azaldığı TÜYDEN İPLİK: Hcr yıl petrokimya.sallardan naylon ve polyester phi 38 milyon ton yapay iplik üretiliyor. Bunların yerini kısmen de olsa lıer yıl et endüstri.sinden Reriye kalan yakla$ık 5 nıilyon ton tavuk tüyü alahilir. DENİZ SUYU SERALARI: Kuzey Afrika'nın hüyiik hir hölümünün ve öteki suhtro- pikal kıyt höİKelcrinin dc aralannda yer aldıgı kurak kıyı bölgcleri, ciddi hoyuttaki susuz- luğa karşın, dcnizlo (,vvrilidirler. Londra merkezli Seawater (îreenhoııse ^ırkt-tı jimdiler' dc güncş enerjisindcıı yararlanarak dcnizden ekonomik yıintenılerle tarlı su yıkarrmaya yönelik ü<,-proje üzcrinde i/alışıyor. Şirket, hir yanında nüne$ ısısını yogunlaştırarak de- niz suyıınu huharlaştıratı seralar üa-tiyor. Scranın dal\a soguk olan öteki ucunda soguyan saf suyun sulama i(,in kullanılahiteceği hclirtiliyor. WEB KAMERALARIENERJİ-YÖNETİMİ yazılımlanrnn dalıa vcrimli işleıncsini sa£layahilir. Kis>iscl hil(jisayarların dalıa az ^üt, 1 (ükctnıclcrinı amaıjayan pro^ramların hiiyük hir hölümü farc vc klavyc kullanılıııadıfjında hiİKi.sayarm ııykıı dıırumuna gctiril- mcsı esasırıa dayaıııııaktadır. Ne var kı, hu aynı zaınaıula si: okurkcn ya da video izler- kcn ckranın da kararması aıılaınına j»t-lir. Weh kaıncra.sına ılijtırılmıs yüzlcri-tanıyan hir yazılım hu dımıma hir vözüm (,'etirehilir. Relli hir sürc heklcmck yerinc, hilgisnyarın ek- r.ına hakan olıııadığınıla ııykıı dıırunuına Ke(,ıncsinc olanak tanıyan hu ycni yakla^ımın lıcr yıl hilpsayarların harcadığı enerji ınikranndan %80 tasarrııf saülayahilecejji önc sii- hilüyor. DÜŞÜKISI, YÜKSEK ENERJİ: Jeotermal cncrjidc kııllanılan suya ıııctal nano par- (,-aı ıkların cklcnme.sı fjezenenin lu'men hcnıcn lıcr ycrindc ycnilcnchilir kaynağı devini- me ge^irehilir. Jeotermal santrallarda )>encldc 160 dcrccenin üzerindc ı.sı kayııaklarına ^crek duyulıır. Ne yazık ki, dünyanın (,x>k az ycrinde hu sıcaklıklara ııla^ılır. Kinıi (4ii<,lcti' ılirilınij jeotermal .sistcmlcr 65 dcreccde ı,<ılifahil.seler dc pck vcrimli olınadıklarındaıı üretilen enerji pahalıya nelir. Suya nano par^uıklar cklcnmcsi .suretiyle aynı miktarda sıvı ile elde edilcn ı.sı %İO artırılahilir. GÜÇ YURÜYUŞU: Atılan her adım enerji Kcrcktirir. O haldc, harı:anaıı hu cnerji- nin hir hölümünü tıcdcıı ycııidcn kullanmayalım.' A.B.H kökenli Powı>rLeap ;irkcti hi- ^imleri hozulduğunda clckırik ürctcıı pieziK'lekrrik malzi'iııeden olu^turulınu^ ycr karola- rı geliştirdi. ^irket, söz ^cliıııi trvn istasyonu gihi <,xık işlck alanlara ycrleştirilccck 100 metrckarelik karonuıı yılda 18,250 kilovat saat clcktrik ürctehilcfcgini önc siirüyor. GÜNEŞ ISIL DEPOLAMA: (îüncj cncrjisi son dcrecc clvcıijli hir Kü(,tiir, anıa şc- hckenin ffxe hoyunt a ^"ilı^ahilınesi i(,in yinc ılc nüncj ışıjjına (jcrek vardır. Ancak ya- kında 17 mcgavatlık hir f,'ünt^ ısıl nii^kaynagının yün hoyunca aynı miktarda KüvsatJla- ması lieklcniyor. İspanya'da Keliştirilen (îcmasol projcsi critilıııi} lıızdaki KÜIIC; ı^ığından ısıl enerjiyi \tken vc ısıyı yaklajık 15 saat hoyunca depolayahilen ılk ticari RÜV kaynafiı olacak. Ru da elektrik üreten tiirhinin (,-alıştırılıııa.sı i^iıı ^erekli hıılıarı sığlayacak. Hi!,- (u>: KaynakNewScientist, 3Ekim kitajgjl Bilim Tarihindeki En Güzel 10Deney George Johnson- Mıkado Yayınları Bilimin altın yıllarında yapılan muhteşem deneyleri Nevv york Times bilim yazan Johnson yazıyor. Johnson özellikle, bilim geniş ekipler ve ekipmanlar kullanmaya başlamadan önce, tek başları- na ve ev tipi deneylerle bilimin öniinü açan bilim adamlarını an- latıyor. Bunlardan bazıları çok ünlü ve birkaç kelime ile bilimde ye- rini almış kişiler: Nevvton'un gökkuşağı, Pavlov'un köpekleri, Galilei'nin düşen vücutları... Diğerleri de daha az bilinse de muhteşem buluşlarla bilimde yerlerini aldılar. Michelson-Morley deneyi, Antoine-Laurent Lavoisier'in oksijenin elemen olduğunu kanıtlaması. Johnson gösteriyor ki en çok tanın- mış olanı bile popüler efsanenin anlattığı gibi deneyler yapmamış olabilir; örneğin Pavlov köpeklerin salyası içınzilleri çok az kullanmıştr ve Galile Pisa kulesinden ağırlık bırakmamıştır. Her bir bölümde Johnson deneyi detaylıca anlatarak bilim adamlarımn karakterleri- ni de yakalamaktadır. Oiğer bilim adamları olarak, kan dolaşımını ilk açıklayan VVilliam Harvey, enerjinin konumunu açıklayan James Joule ve elektronun yiikünü ölçebilen Robert Milikan yer almaktadır. Bilim ve deneylerin dünyasına giren ilginç bir kitap. *ın 20 İlginç Ozelliği U J 1" Altın muhremelen tarih öncesi do- ncnıde insanlar tarafından ilk işlcnen ınadcn- di. Rul^aristan'da hulunan dckoratif altın ncs- nelcrin I.Ö 4000 yıllarına ıızanıyor olnıaları, altın (,-agının ncr(,vkte Taj IVvri ile v'akıştığı- nı gosteriyor. 2 ' I.Ö 7.yüzyılda İralyan dij lıckimlcri takıııa dişlcrin damaga iliştirilınesi i(,in altın- dan yararlanıyorlardı. Çüriik dişlcrin altınla doldurulınası geleneginin K C( , 1 »i}' i- st -' 16- y u 2 ' yıhı dck Kcrilcrc uzanıyor. 3» 1552 yılında İspanyollar Peru'ya ayak hastıklarında, İnka İıııparatorluğu ycyüzüııdc- ki cn hiiyük altın hirikiminc sahip iilkclcrdcn hiriydi. İnka kıralı Atalıııalpa'nın 'VonqııiMa- dorcs" olarak hilincn kııjarmacılar taratiıulan tııtsak cdilmcsi iizerinc, kıral lıdyc olarak 6 mctreye 5 mctrc hoyııtlarında hir iKİayı ola- hildi£inıc altınla doldurmayı öncrdi. 4 ' İspanyollar yinc de kıralın canına kıy- dılaı. 5 ' Aztck dilindc altın snzcuguıuın karjılı- ğl "tanrıların dı^kısı" anlamına gelcn "tcoııı- itlaıl" idi. 6" Omrad Recd I7W yılında hahaMiun ^iftlijiindc yaklajık H kilo a^ırlığında hir altın kütlcsi huldıı. Ru, A.R.lVnin ilk hcİKclcnmij altını oldu. Altın kütlc, kiıuligi yorcdc ya^a- yan hir kuyumcu tarahndan lu'lirlcninccyc dck, üı,1 yıl sürcyle kapı tamponu olarak kulla- nıldı. 7" Rccd'in hahası kürlcyi i,5 dolar kar^ı- lıfimda hir kuyumcuya sattı. Ru ikrct altının tîer(,vk dcjjcrinin hindc hirindcn a:ılı. Sontında Rccd kürlenin dcgcrinin 100,000 doların üzerindc olacağını fark ctti- vc ülke- nın ilk ticari altın madcnini i^letmeye ha^la- dı. O' James Rond'un "Goldfinger" (ilıııiııdc öne sürdüğünün tcrsinc, "derinin soluk ala- maınası" ^ihi hir durum söz konu.su degildir. Ne var ki, <,vkiın ckihi hıından lıahcrsizdi; oyuncu Shirley Haton'u altın hoyayla kaplar- ken karnının ufak hir hölüınünii aı,ik(a hırak- tılar. 9- Altın son dcrecc esnck vc dövüİKcn hir madcndir. Yaklaşık )0 gramlık hir altın- parı/ası dövülnıek suretiyle yarısaydam hir lev- lıaya dönüştürülehilecefii f,'ihi, 5 mikromctrc (insan sa<,ı (, v apının onda hirinc c^it) kalınlı- gında vc 80 kilomctre uzunlugunda hir tclc de doniistürülchilir. 1 0 ' Altın aynı zamanda hozıılması nere- dcyse olanaksız ve tarih hoyunca cpey değer vcrilen hir maden oldugundan, insanlar hunu sürekli ycniden işleyip kullanmı^lardır. Bu^ünc dek hulunan tiiın altının yakla^ık %85'i günümüzde halcn kullanılmaktadır. 11» Astronotların ı$ınımın etkisinden korunmaları amacıyla Apollo aya iniş ınodül- lerinin (,'evre.si altından hir levhayla kaplandı. Astronotların ^özlerini pint^in ıjıltısından korumak i(,in siperliklerin alrından ince hir zarla örtülmesı yiınüıınızdc de uy^ulanmakta olan hir yöntenı. 12» Yetmij yılı açkın hir süre hoyunca, roıııatizmal eklcııı iltilıaplanmalarının cn yay- jjın sağaltım yöntemi hastaya düzenli olarak hir sıvı alrın süspansiyonunun enjektc cdil- mesiydi. Doktorlar yıllarıa nedcrı hoyle hir uyKiılamaya ^idildiği sıırusıına huKün bile hir a(,ıklama ^etircıniyorlar. 1 3 ' Simyacıların oldum olası tck hcdcf- lcri adi mctallcri altına donü^türehilnıckti. Radyoakrivircnin hir ıııiktar kursuıuı altına dönüjtürdüjîü Sovyct nüklecr rcaktörlcrdc hu hcdcfc hir ölc.üdc ııla^ıldıgı söylcnchilir. 14- Altın yevreci hir ma- dendir. Yazın eşi yansıt- ıııası, kışın ısıyı rutması anıacıy- la kimi apart- manların cam- ları altınla kap- lanmaktadır. 1 5 ' Altının hulunma süreci iscoderıli (,vvreı:i değildir. Altın ıııadenlcri su yollarına siyanür, lıavaya da azot vc kükürt oksitler sa- 1,'arlar. 2000 yılında Komanya'daki altın ıııa- denlcrindcn yayılan siyanür 2,5 nıilyon kişiyi i^Tiıe suyundan yoksun hıraktı. 16» Avustralyalı araştırmacılar kayaların arasındaki ı-scr ıniktarlarda alrını "yiycn" vc ardından hunu dalıa hiiyük kül<,flere K>şaltan ııııkroorganizınalar hııldular. Madcn işlctme- cilcri madcn filizindcn altın cldc cdilmcsi amacıyla siyanür ycrinc, <,ıevrcyc (,xık daha az zarar vcrehilecck hu canlılardan yararlanma- nın yollarını arastırıyorlar. 17» Altın rczervleri a(,isından A.R.D dünyanın en hiiyük stokuna sahip. Ancak siis- lemc at,isından degerlendirilıliginde, I lindistan haşı (.vkiyor- dünya üzerinde süsle- ıııc amacıyla kııllanılan altının %20'sinden (,•«>gu Hiııt sari ipliğinın üretiminde kullanılı- yor. 18» Yeryüzündeki en hüyük altın havza- larını, ortalama 10 milyar ton ile, okyanuslar olusturuyor. Ne yazık ki, hu altının dı^arıya ^kanlması i(,in pratik hir yöntenı yok. 19» Okyanuslardaki altın uzay hoşlugun- daki altınla kıyaslandı£ında devcdc kulak ka- lır. 1999 yılında, NKAR uz;ıy aracı Eros aste- roidi üzerinde hugünc dek yeryüzünden «.ıkar- tılandan «,t)k daha fazla altın olduğunu ortaya koydu. 20» Uzay kovhoyları, hemen heveslen- meyin: oradaki altının (.ikartılması da, ne ya- zık ki, olanaksız. CNJ t: cn