Katalog

19 ARALIK 2010 / SAYI 1291 PAZAR Avcılık dönemlnde ne kadartanıyordunuz kuşlan, şimdi ne kadar? Eskiden bu kadar çeşidi bilmiyordum. Şimdi www.trakus.org adlı bir sitemlz var. Buradan yurtdışına ciddi bir bilgi akışı var. Hem kuş gözlemcileri hem de fotoğrafçılar yer alıyor. istanbul, kuş gözlenebilecek en iyi yerlerden biri. Çünkü göç yolu. Ömekse Istanbul'da dağ cılbıtını ilk kez ben literatüre soktum, fotoğrafını da çektim. Fotograf çeklmlne nasıl gldlyorsunuz? Iki üç araba. Biri önden biri arkadan çeker. Bizim için bu meditasyon gibi. İyi fotografın sırn ne pekl? Kuşlan, yaşam alanlarını tanımak gerek. Kuşu görmeden sesi duyuyorsunuz, hangi hayvana ait olduğunu bilmeniz gerekiyor. Araziyi bilmek ve ona saygılı olmak da önemli. Kendlnlzl kaybettlğlnlz olmuyor mu? İlk başladığımda oluyordu, ama artık yok. Belli bir mesafeden çekiyoruz. önemli olan hayvana yaklaşmak. Ama Türkiye'de bu zor. Göç alıyoruz, ama hayvan Türkiye'ye girdiği anda silah atılıyor. Bu kez insanı tehdit olarak görüyor. ömekse, kara akbabayı çekebilmek için üç ay boyunca her hafta yanına gitmek zorunda kaldım. Neden? Gittiğimizde ormancılar odun kesiyordu. Kara akbaba da yuvasında, ağacın tepesinde. "Kaçmıyor mu?" dedim, "burada kesim yapıyorsunuz". "Alıştı bize" dediler. Biz gittik yanına hemen havalandı, yuvayı da terk etmlyor. Tepede dönüyor. Sonra üç ay boyunca gidip geldim. Sonunda bana da alıştı, rahatlıkla fotograf çekebildim. • Hakan Perek'in avcılık günleri artık çok uzakta. O, avcılıktan vazgeçip doğa fotografları, özellikle de kuşlan çekmeye başlayan pek çok isimden yalnızca biri. Bu dönüşümden memnun ve doğaya karşı eskisinden çok daha hassas. Artık çekim için gittiği köylerin kahvelerinde bilinçlendirme toplantıları dahi yapıyor. Tövbekar avcı doğa fotoğrafçısı oldu ZUHAL AYTOLUN * Ik atışını ortaokul yıllarında, yaklaşık 1213 yaşlarında yapıyor. Elinde neredeyse boyu kadar tüfeği, arabanın içinden bir sığırcık vuruyor. Hayvan yerde, kalkmıyor. Ağİamaya başlıyor sonra. Uzun süre, hıçkırarak... Kendine geldiğindeyse, bunun başka türlü bir durum olduğuna inandırıyor kendini. Zaten sonra devamı da geliyor. Her av mevsiminde, ayda 23 kez babasıyla ava çıkıyor, keklik, kaz, ördek, tavşan vuruyor. "O zamanlar avcılık çoktu. Ama biz belli bir miktar vurur dönerdik. Katliam yapmazdık" diyor şimdilerde. Yaşı 44. 0 bir tövbekar avcı. Üniversite yıllarında avcılıgı bırakıyor, kuşlan çekmeye başlıyor. Artık elinde tüfeği değil, fotograf makinesi var. Hatta ilk kez görüntülediği türlerle de ilgi çekiyor. Belki pek çok "tövbekar avcıdoga fotoğrafçısı" hikâyesinden yalnızca biri. Ama bu dönüşümle beraber söylemek istedikleri var onun. Özel bir işletmede çalışan ve işten kalan vaktinin çoğunu kuş fotoğraflan çekip, kuşlarla ilgili araştırma yapmaya adayan Hakan Perek, kendi hikâyesini anlatıyor. Yaşamınızdaki dönüşümlere gelecegiz. Ancak avcılık hayatınıza nasıl girdi, onunla başlayalım. Aslen Aksaraylıyım. Orada, Tuz Gölü civarında avcılık çoktu. Babam da askeri savcı oldugu için, askerlikten gelen bir etki de vardı silahlara karşı. Zaten babam da avcıydı. Annem de Kızılcahamamlı. Onun , kardeşleri de avlanırdı. Ortaokuldayken babamla tüfeklerimizi alıp ava çıkardık. Peki hayvanlaria lllşklnlz nasıldı? Hayvanlaria aram hep iyiydi. Hatta keklik, tavşan, köpek besledim. Çocukaklı nasıl böyle işleyebillyor? Bir yandan besllyor, bir yandan da dışanda başka hayvanlan öldürüyorsunuz? Bunun başka türlü bir durum olduğuna inanmıştım. Ama baktığınızda köylüler de hayvan besliyor, hatta hayvancılıkla geçiniyorlar. Ama Türkiye'de en fazla zaran da onlar veriyor. Çünkü bilinçsiz avlanıyorlar. Şimdi çekimler için gittiğimizde köy kahvelerine mutlaka uğruyoruz. Hem yaptıgımız işi anlatabilmek hem de bilinçli avcılık konusunda bilgilendirmek için. Eskiden nesli tükenen hayvan yoktu. Kara akbaba, çocuklugumda Kızılcahamam'da derenin kenannda dururdu. Şimdi parmakla sayılıyor. Ak kuyruklu kartalın peşindeyim Hayaliniz hangi kuşu çekebilmek? Ak kuyruklu kartalı yakından çekmeyi çok isterim. Idolümdür. Asıl uğraştığım alan ise kara akbabaydı. Onu çekebildim. Türkiye'de neyi görmek Isterslniz? En azından Edirne'deki 29 Ekim geçişlerinde avcıların yarattığı manzarayı görmek istemem. Avcılıgı da fotoğrafçılığı da adam gibi yapmak "• gerek. Çevreye duyarlı olalım. Dört yıl önce çektiğim hayvan popülasyonuyla şimdiki arasında fark var. Artık hayvan Türkiye'ye gelmiyor, " insandan kaçıyor. Çekimlerimin yüzde 70'ini Riva'da yaptım, ama bu yıl yok. Çünkü orada ciddi bir yapılaşma var. Hayvanların yuvalarına moloz döktüler, inşaatlar yaptılar. Hayvan da sakin yerlere çekildi. Oysa ".»• hayvanlaria beraber yaşamayı öğrenmeliyiz artık. Sizin gibi daha önce avcılık yapıp şimdi fotoğrafçılığa geçen arkadaşlannız var mı? intemet sitesindekilerin çoğu eskiden avcıydı. Şimdi o adrenalini hepimiz fotografla alıyoruz. Peklyaallenlz?*:w 16 yaşında kızım, 9 yaşında oğlum var. ikisi de çok ilgililer fotoğrafa. Oğlum makineyi kaldırmakta zorlansa da küçük objektifle çekiyor. Eşim ilgilenmiyor ama en azından pazar günleri evde olmadığımı kabullenerek destek veriyor. Bu da epey önemli... Son olarak hedefinlzdekl rotayı sormak isterim. Kara akbaba için Erzurum'a gitmek istiyorum. Bir de Bulgaristan var. Orada bu iş parayla yapılıyor. Adamlar kulübe yapmış, dışanya da devamlı leş • atıyorlar. Akbabalar her gün oraya geliyor, kulübeden akşama kadar fotograf çekiliyor. Aynı heyecanı sağlamıyor tabii. Bu işin heyecanı başka. iki saat kamuflajla yerde hareketsiz yattığım oluyor. Arkadaşlar bazen zorlukla kaldırıyor yapıştığım yerden. Böyle bir iş bu, işte. • İ Pekl siz ne zaman ve nasıl bıraktınız avcılıgı? Üniversiteden sonra askere gittim geldim, evlendim. O dönem akvaryum hobisi başladı. Birtonluk bir deniz akvaryumum vardı, mercan agırlıklı. Akvaryum aldıktan sonra da hiç ava gitmedim. O sayede internette daha fazla vakit geçirmeye, fotoğraflan incelemeye başladım. Fotograf makinemi de akvaryum fotoğrafı çekebilmek için aldım. Derken kuş fotoğraflan takip etti onu. Sonra da bu işle mücadele etmeye, kahvelerde insanlaria konuşmaya başladım. Fotoğrafçılıkla nasıl bir çıkış buldunuz kendlnize? Bu nasıl bir tatmin oldu? Her yerde her zaman avlanamazsınız. Ama her yerde kuş fotoğrafı çekebilirsiniz, şu parkta dahi. Hele de farklı bir kuş gördüyseniz onun adrenalini başkadır. Fotograf her şey. Kurdu, tilkiyi, her şeyi çekebilirsiniz. Bu daha heyecan verici. • Alzheimer'ın ilacını bulan aile B ir süredir kadın anlatıları yazıyorum. Sadeligiyle dikkat çeken, alkış beklentisi olmayan kadınları. Görünmeyen Gülüver'leri! Yaşamı, onların tümceleriyle yazıma taşıyorum. Göz pınarlarından akan yaşlarla bahçemi suluyor, tecrübe ormanından getirdiğim fidelerle kök salıyorum. Çabuk büyüyorum. Bugün faklı. Susan bir kadını anlatacağım. Gözucuyla izlediğim bir kadını! Ayşe'yi. Ayşe Dalan, 58 yaşında, 6 yıldır Alzheimer hastası. Selahattin Bey'le evli olan Ayşe Hanım, Aylin ve Gözde isimli 2 peri kızının da annesi. Kendisiyle, Gözde'sinin düğününden bir gün önce Antep'te, damat Cumali Polat'ın evinde tanıştık. Düğün öncesi konuklannı ağırlamaktan mutluluk duyan bir çiftin, maaile sofrasında, yan yana EBRU oturduk Ayşe Hanım'la. izmirliydi. Güzeldi. Alzheimer, Ayşe Hanım'ı GÜZEL genç yaşta yakaladıgı için hızlı ilerlemekteydi. Birkaç yıldır kızından, evdeki değişimleıi ve hastalığın evrelerini takip ediyordum. Gözde'yi en çok sarsan, annesinin boş bakışlan, beniyse musluğu çevirmeyi unuttuğu gün olmuştu. Selahattin Bey eşine bebek gibi bakmaktaydı. Yemeğini, banyosunu, giyimini, tüm ihtiyaçlarını sevgiyle yapıyordu. Profesyonel motor sürücüsü baba, bu sevdasını eşine de alıştırmış: "Her yere birlikte gidiyoruz, kaskını takıyorum, motorun arkasına oturtuyorum, rüzgâra bayılıyor" diyordü. Gülüyoruz. Ayşe Hanım'a dönüyorum, nasılsın diyorum. "lyiyim, sen nasılsın" diyor. O kadar. Bakışıyoruz. Dilinden kocasına seslendiği baba kelimesi düşmüyor. Yüzüğüme bakıyor, küçük bir kız çocuğunun ürkekliği ve merakı içinde. O kadar. Ertesi gün, düğünde onu arıyorum. Bakışlan dışında, her şeyiyle tas tamam bir kadınla karşılaşıyorum. Hastalığın endamını bozamadığı, karizmatik bir kadınla. Mutlu ve rahat olduğunu gözlüyorum. Ayılıyorum. O, bakışlara aldırmaz; ben etraftaki her bakışı fark ederek yaşıyordum. Bir an için fark etmemenin güzelliğine göz kırptım. Aklımdan binbir sorucevap geçiyordu. Bu Alzheimer nasıl bir hastalık? Cinsiyeti var mıydı? Genetik bağa dayandığını anımsadım: "Alzheimer'ın belirtileri evde, işte ya da çeşitli aktivitelerdeki performansı etkileyecek kadar şiddetli unutkanlıktır. iyi tanınan insanların ya da nesnelerin adlarının unutulması, hiçbir zaman yaşlanmanın normal bir parçası değildir. Unutkanlık, Alzheimer başlangıcı olabilir. Alzheimer gelişmiş ülkelerde kalp hastalıkları, kanser ve inmeden sonra ölüme neden olan 4. hastalıktır" (http://www.alzheimernedir.com). ! Ayşe Hanım'da zamanla kapı kilitlemeler, bıçakla yatmalar, hayali hikâyeler gibi şizofrenik belirtiler başlamış. Akrabalarının yemeğin doktoru dediği kadın, yemek pişiremez olmuş. Bu gizli ilerieyen hastalıkta tanı, "psikanaliz testi"yle koyuluyormuş. Gelin ve damadın salona giriş müziğiyle kendime geldim. Ayşe Hanım'a baktım, her şey normal. Selahattin Bey bir eliyle eşinin elini tutmuş, diğer ', eliyle gözlük camlarının altından, ıslak kirpiklerini ' ovuşturuyordu. Acaba kaç evliliğin erkeği ya da kadını; onun gibi sabır sınavından sevgi tam puanıyla geçerdi? Üstelik Ayşe Hanım'ın 80'inin üstünde anne ve babasıyla da ilgileniyordu. Onun sevgisi benim dünyaya ve geleceğe umutla bakışımın ismi olmuştu. • Evet, tıbbın bu hastalığı yok edebilen bir ilacı yoktu. ; Aile, kişiye özel bir sevgi ilacı üretiyor, Ayşe Hanım son dozda kullanıyordu. Antropoloji alanında, Alzheimer konulu doktora tezi yazmaya başlayan Gözde, "faydam olacaksa [email protected]'dan bana ulaşabilirler, babamın numarasını da yollayabilirim" diyordu. ; Düğünde dansın hakkını veren, tartışmasız, Ayşe : Hanım olmuştu. Olayları anlayan, ama anında unutan bu kadın, o gece gözlerini Selahattin Bey'den ayırmayı bir an olsun unutmamıştı. • [email protected] Bunda avcılann da payı yok mu yanl? Bunu yapan avcılar değil. Etkisi olsa olsa yüzde 5 ya da 10'dur. Esas mesele, bizim hayvanların yaşam alanlanna müdahale etmemiz. Yuvalannın üzerine evler kuruyor, tarialara zehirler atıyoruz. Attıgınız zehri fare yiyor, ölüyor. Onu tilki yiyor, tilkinin leşini karga, akbaba yiyor, ölüyor. Bu çoğalarak gidiyor. Oysa o şahini vurmasa, şahin tarladaki '• fareleri yiyecek zehre gerek kalmayacak. Bugün kurt ya da engerek yılanını dahi göremiyoruz. Habitat o kadar bozulmuş ki. Bütün zararı avcı vermiş olamaz. ve 65 yaş üstü kadınları sevdiğini biliyordum. öyle ki 80'ini geçenlerin yüzde 50 risk taşıdığını! Oysa Ayşe Hanım'ın ailesinde demans yoktu. İlk belirtiler yorgunluk ve unutkanhkla başlamış, ancak menopoza bağlanmıştı. Vergi iade makbuzlarını dolduramaz, TV kanallarını bulamaz olmuş. Demek unutkanhğı yalnızca yaşlılığa bağlamamak gerekiyordu. Alzheimer Vakıf Bşk. ve Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Psikiyatri Kliniği Üyesi Prof. Dr. Engin Eker'in yazısını > • '7 " "' 4