Katalog

Bir hareketlilik hissediliyor. Tıpkı altmışlarda olduğu gibi bir şeylerin değişmesi için mücadele kampüslerden mi başlayacak? "Yok canım" diyenler de var, panikle eski söylemlere sarılanlar da. Şüphesiz öğrenciler zor günler geçirecek. Onlar devlet bekaasının karizmasını çizdiler. Ya kamusal vicdan; hâlâ onları "terörist" olarak mı görüyor yoksa gecikmeli de olsa haklarını teslim mi ediyor? Yanıt öğrenciler ve EğitimSen'den Ahmet Bekmen'den. aşbakan rektörlerle Dolmabahçe'deydi. Öğrenciler de dışarıda toplandı. YÖK'teki değişimlerde söz sahibi olmak istiyorlardı. Ancak onun yerine biber gazıyla, dayakla karşılaştılar. Bir arkadaşlarının burnu kırıldı, biri bebeğini kaybetti. iki haftadır basından, sokak sohbetlerine kadar her yerde süren yumurta muhabbeti de böyle başladı. Burhan Kuzu'ya Ankara Üniversitesi'nde yumurta atıldığını hatırlatmaya gerek yok. Birkaç gün önce, Akdeniz Üniversitesi'nde konferans veren Yaşar Holding Yönetim Kurulu Başkanı idil Yiğitbaşı'na bir kız ögrencinin yumurta atarak, "Üniversitemizde sermaye değil, bilim istiyoruz" diye bağırmasını yeniden söylemek de yersiz. Başbakan'ın ve hükümetin bu öğrencileri "terörist"miş gibi sunması, yumurtanın yerini yakında B '.*! ESRA AÇIKGÖZ çekilmişti. Bunun üzerine kampüste artan kalabalık günü ' polis kalkanları önünde uzun eşek oynayarak, bir anlamda gövde gösterisiyle tamamtadı. Oysa Avrupa'da da gündemi öğrenciler dolduruyor. Üstelik çok daha hareketli eylemleriyle. Fransa'da hükümetin emeklilik yaşını yukarı çekmesine karşı grev ve gösteriler gerçekleştiriliyor. italya'da 300 bin öğrenci hükümetin eğitim politikasını protesto etti, üniversiteler işgal edildi. Tren istasyonları, köprüler, devlet televizyonu da göstericilerin hedefiydi. İngiltere'de üniversite harçları üç katına çıkartılacağı için 50 bin öğrenci Londra sokaklarına döküldü. Yunanistan'da, hükümetin eğitimde yapmayı planladığı kesintiler nedeniyle binlerce öğrenci başkent Atina sokaklarındaydı. Eski bir bakan göstericilerin öfkesinden nasibini aldı. Bunlar akıllara yeniden 68'i getiriyor. Biz de öğrenci eylemlerini muhataplarıyla konuştuk. Söz önce, EğitimSen istanbul Üniversiteler Şubesi Yönetim Kurulu üyesi, araştırma görevlisi Ahmet Bekmen'de. Sendikadaki göreviniz dolayısıyla, üniversiteleri hem öğretim üyeleri, hem öğrenciler tarafından görebiliyorsunuz. Bu anlamda son süreçteki öğrenci eylemlerini nasıl değerlendlriyorsunuz? onun içine kişiler ve simgeler yerleştiriliyor. Bu açıdan öğrenci arkadaşlar şu anda çok zor bir şeyi göğüslüyorlar. Hükümetin tahammülsüzlüğüne gelince... Türkiye yakın tarihine dikkatli bakan herkesin rahatlıkla görebileceği bir sendrom bu; Demokrat Parti sendromu. iktidar partisinin elde eltiklerine, buna ilk karşı çıkanlara bakarsanız, 60'lara giden süreçte de çığırından çıkmış bir iktidar ve ona karşı ayaklanmış gençlik hareketi vardı. Türkiye'de sağ iktidarların ilginç bir psikolojisi var. İktidarları pekiştikçe daha ceberutlaşıyorlar. Neyse ki Türkiye'de askeri darbe riski azaldı... Toplumsal muhalefetin düşük olduğu şu zamanda, bu ceberut iktidarla nasıl baş edilebileceği önemli birsoru. Öğrenciler durgun havayı biraz hareketlendirdi, şu anda iyi bir sınav veriyorlar, diğer toplumsal muhalefet odaklarına da iyi bir örnek ve laboratuvar.oluyorlar. Ancak çok yalnız bırakılıyorlar. Sol siyasi çizgide olduğunu söyleyenler bile yumurta atmak çok da yanlış bir şeymiş gibi konuşuyor. Hep bir "ama" ile devam ediyorlar cümlelerine... Türkiye'de özellikle 80'den sonra iyice kastlaşmış bir devletli anlayışı var. Bu resmi makamlarda oturanların kendilerini dokunulmaz görmeleriyle alakalı. Kuzu konuşturulmasa ama yumurta atılmasaydı, muhtemelen iş bu kadar büyümeyecekti. Karşı karşıya oldugumuz cenah ne POÜS DENIZ ÜLKÜTEKİN : molotofkokteyllerinin alacağı uyarılarını databii. Türkiye'deki durgun toplumsal muhalefet için bu hareketlilik bir nefes alma şansı yaratsa da, öğrenciler için savcılık ve YÖK soruşturma başlattı bile. Görünen o ki, iktidar çizilen "karizma"sının rövanşını en sert şekilde alacak. Baskıya gireceğimiz sırada bu kez yıllar öncesinde öğrenci hareketlerinin merkezi olan bir üniversiteden, ÖDTÜ'den geldi protesto haberleri. Başbakan'ın üniversiteye gelişini protesto etmek isteyen öğrenciler yine polisle karşı karşıya gelmiş, yine coplar ODTU'lü öğrenciler karşısında polisin işlevi "uzıi ve tabii ki Yunanistan'da on binlerce öğrenci sokaklara dökülüyor. Herkes yeniden 68'i hatırlamaya başladı... Şu an olayları yaşadığımız için çok büyük tahliller yapamıyorum açıkçası. Ancak tarihte ikfhci defa tekrarlan; her şey komedi olarak kalıyor. O yüzden bu yaşanan bir 6 olmayacaktır. Artık başka bir kuşak, başka ihtiyaçlar var. 68'deki gençlerin okul bitince iyi gelir getiren iş bulabilme imkânı vardı. Avrupa'da özellikle genç kuşak istihdamı yaı zamanlı, güvencesiz işlere kayıyor. Yunanistan'da "500 A\ kuşağı" deniliyor bu gençlere. O yüzden tekrar bir gençlik muhalefeti çıkarsa daha "proleter" olacak... Üstelik bugün öğrencilerinin 68'deki gibi tam zamanlı öğrenci olma lüks yok. Öğrenci olduklan andan itibaren yarı zamanlı işlere girmek zorunda kalıyor ya da kariyerini düşünmeye başlıy Peki bu özelliklerdeki bir öğrenci hareketinin patlamas 68'deki rüzgârdan daha sarsıcı, derin mi olur? İşsizlik, güvencesiz çalışma kurallaşırsa, anlık patlayıp sönen hareketlenme yerine, sürece yayılmış, her an patlar hazır bir kitle ihtimali daha büyüyecek gibi. Yunanistan'da senedir gençlik hareketlenmesi dinmiyor, hep kaynıyor. Ya Türkiye? Bu yumurta eylemleri yeniden öğrenci hareketlerinin konuşulmasını sağladı. Daha kalıcı bir dalgalanmayı da getirir mi? Toplumsal muhalefetin sıkıştığı durumlarda öğrenci muhalefeti açıcı işlev görebiliyor. Taktik ve stratejilerakıllı I olursa bu yoldan ilerleme, kanal açma imkânları var. Bunıj için zemin de var, öğrencilerin çoğu ciddi ekonomik sıkır Sansasyon tonu yüksek işlerden ziyade okulda tutunabilr bu öğrencilerle ittifak kurabilmeyi başarırlarsa dalgalanmH kalıcı olabilir. Yoksa özel güvenlik, idare, polis üçgeninde] yalnızlaşacaklar. • Şaşkınlıkla... 92'den beri İstanbul Üniversitesi'ndeyim. Eskiden öğrenci hareketindeydim, şimdi sendikal hareketteyim. Bu meselenin o kadar ses getirmesine inanın öğrenci arkadaşlar da şaşırdı. Öğrenci hareketini 15 gün önce tartışsak çok farklı konuşurduk. Çok da yükselen, büyümüş, kitleselleşmiş bir öğrenci hareketi. yok ne yazık ki. Peki neden varmış gibi bir hava yaratıldı? Hem de öyle bir hava ki bu, öğrenciler "terörisfmiş; yumurtanın bir sonraki aşaması molotofkokteyli atmakmış gibi sunuldu... öğrenci protestolanna bu kadar sert yaklaşan hükümetin tahammül sınınnın giderek düştüğünü söylemek yanlış olmaz herhalde? Bu biraz, Türkiye'nin siyasi konvektörüyle ilgili. Artık ne yapsanız, Ergenekon'a, Sarıkız'a bağlanıyor... Aslında tam bir 1984 durumu yaşıyoruz. iktidar her şeyi istediği gibi kodluyor, kadar Türkiye'de demokrasi havarisi olarak gösterilse de özünde Türkiye sagının bütün arazlarını taşıyor. Türkiye sağı iktidarın cilasının çizilmesine tahammülü olmayan bir siyasal gelenek. O yüzden sembolik etkisi onları çok rahatsız etti... Bir insanda, ülkede bir miktar demokrasi kültürü varsa yumurta atmanın aslında son derece doğal, olağan bir eylem olduğu görülebilir. Bu konuda Danıştay ve AİHM kararları da var. Özellikle siyasi iktidardakiler bu tür eylemlere karşı daha az korunaklıdır. Demokrasi kültürü böyle bir şey. Ancak Erdoğan'ın karikatürcülere açtığı davalardan da biliyoruz ki, iktidar böyle bir demokrasi kültürünü içselleştirmiş değil. CHP'lilerin de bunu başardığından kuşkuluyum. Dünyada öğrenci hareketleri büyük bir dalgalanma gösteriyor aslında Fransa'da, ingiltere'de, Irlanda'da, italya'da Uzun ve onurlu bir tarih r\ iz insanların kafasına yumurta atmanın demokratikliğini D tartışaduralım, birçok kültürde bu ritüel yıllar önce yerini aldı. ingiltere'de 18. yüzyılda seçim konuşması yapan yerel adaylara bir şey fırlatmak normal karşılanıyordu. Öyle ki edebiyatta bile yerini aldı bu gelenek. ingiliz yazar George Eliot Middlemarch kitabında 19. yüzyılda seçim konuşması yapan Mr. Brooks'un omzunu batıran yumurtaya rol vermekte sakınca görmedi. Bu gelenek politikacılar taraf ından da kabul görüyor. Muhafazakâr Parti'den Sir Malcolm Rifkind "Politikacılara yumurta atmanın uzun ve onurlu bir tarihi vardır" diyeıek yumurtaya hak ettiği saygıyı gösteriyor. Tarihte ilk yumurta cezasına çarptırılanlarsa ortaçağda yine Ingiltere'de küçük suçlar işleyenlerdi. Bu suçlular halkın karşısına çıkarak yumurtalara ve domateslere hedef oluyordu. Akdeniz ülkelerindeyse yumurta ve domates fırlatmanın daha festivalimsi bir anlamı var. İspanya'da Valenica'nın Bunol köyünde düzenlenen domates festivali buna en iyi örnek. Bu protestolar illa yumurta ya da domatesle sınırlı değil, bu neyin bol yetiştiğine göre çeşitlilik gösteriyor. Mesela Romalıların bir keresinde Imparator Vespasian Agustus'u şalgam yağmuruna tutmakta çekinmediği anlatılıyor. Ancak ileride yumurtanın demokrasi geleneğindeki yeri sarsılabilir. Son yıllarda özellikle Britanyalı politikacılar yumurta dışında pek çok gıda maddesiyle haşır neşir oldu. Clare Short'a kremalı turta, Nick Brovvn'aysa çikolatah ekler layık görüldü. Yine de geçen haita prens Charles ve eşi arabalarında sıkı bir yumurta banyosu yaptı. • •• 1. •••• I ™ *z< 1944: "Faşizme ve vurgunculuğa karşı" İstanbul Üniversitesi'nde İlerici Gençler Birliği kuruldu. Kısa süre sonra, Süleymaniye Camisi'nin iki minaresi arasına astıkları "Başbakan Saraçoğlu FaşisttirVurgunculuk ve Faşizme Karşı Savaş Cephesi" imzalı birflama gerekçesiyle devletin • cezalandırma politikasından kurtulamadılar. 28 Nisan 1960: Demokrat Parti'nin baskıcı uygulamalarından dolayı Ankara'da üniversite gençlerinin eylemleri başladı. 2T Nisan 1966: istanbul Teknik Üniversitesi'nde ellerinde "Milli petrol ne oldu?", "Bu vatan bizim", "Cop var mı?" pankartlan taşıyan öğrenciler Başbakan Süleyman Demirel'i yuhaladı. Demirel'i destekleyen Adalet Partili grupla aralarında çatışma başladı. Olaylara müdahale eden toplum polisinin yarattığı görüntüler Dolmabahçe'de yaşananları aratmıyordu. 6 Ocak 1969: ABD Büyükelçisi Robert Kommer'in makam arabası Ortadoğu Teknik Üniversitesi bahçesinde öğrenciler tarafından yakıldı.