Katalog

EKNOLO 'Manevi hiirasım Bilim ve Akıldır!' "Ben, manevi miras olarak hiçbir ayet, hiçbir dogma, hiçbir kalıplaşmış kural bırakmıyorum. Benim manevi mirasım bilim ve akıldır... Zaman süratle ilerliyor, milletlerin, toplumların, kişilerin mutluluk ve mutsuzluk anlayışları bile değişiyor. Böyle bir dünyada, asla değişmeyecek hükümler getirdiğini iddia etmek, aklın ve bilimin gelişimini inkâr etmek olur... Benim Türk milleti için yapmak istediklerim ve başarmaya çalıştıklarım ortadadır. Benden sonra beni benimsemek isteyenler, bu temel eksen üzerinde akıl ve bilimin rehberliğini kabul ederlerse, manevi mirasçılarım olurlar." Mustafa Ketnal Milii Egiıim Jiakanı Dr. Rejiı Galip'in sorusuna Musiüfa Kcmalin yanıu. Kaynak: hn\eı Çîiridi, Kemalist Devrttn ve ideoloji, İ.Ü. Yaymlan Cumhuriyei BİLİM VE TEKNOLOJİ Sayı: 1170 21 Ağustos 2009 İMTİYAZ SAHİBİ CumhuriyetVakfı adına HhanSelçuk GENELYAYINYÖNETMENİ Ibrahim Vılm. YAYINYÖNETMENİ Orhan Bursalı SORUMLU MÜDÜR Mıyoso llknur GÖRSELYÖNETMEN Tüles Hesdemir Sağlık sayfası VKVAmerikan Hastanesi'nin katkıları ile hazırlanmıştır YAYIMLAYAN Yeni Giin Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A Ş. İDARE MERKEZİ VE YAZIŞMA ADRESİ Prof Nurettin Mazhaı Öktel Sokak No 2 34382 Şişli Istanbul Tel: 0212.3437274 Faks: 0212.3437264 CUMHURİYET REKLAM Tel: 0212.2519874/3437274 Yerel Süreli Yayın BASKI DPC Dojian Medya Tesisleri Hoşdere Yolu 34850 Esenyurt/lstanbul www.cumhuriyet.com.tr GÜNDEM Biraz daha tembellik yapıp, bu hafta ise yerimi Bozkurt Güvenç "m tartışmasına bırakıyorum. Bilim İçin Başlıca Yol Göstericiler Üzerine... Bozkurt Güvenç Sayın Titiz'in "Bilim için başlıca yol göstericiler" mektubunu okurken, ister istemez, Atatürk'ün özsözünü anımsadım. Bilim belki de yanılmayı kabul ettiği için en güvenilir (hakiki) yol göstehcidir, ama tek yol gösterici değildir. Bilim arar bulur, önerir ama zorlamaz. (Sayılı 1989) Bilim için 10 şeyi bilmek iyi ya da belki yeterli ve geçerli olsaydı sorusuna, alınan yanıtlara ve Sayın Titiz'in "çıkarsaması"na teşekkür etmeli; hatta şükran borcumuzu -"dışardan güzel okumak" bahasına- tartışmaya katılarak ödemeliyiz. Yorum ve derlemesine CBT okurlarından yankı beklemek Sayın Titiz'in hakkıdır. Görüş ve Öneriler (Kısaca ve alfabetik sırasıyla) A Kendini Bilmek: (Ya da belki varlık bilinci), aynen katılırım. B. Görecelik: Gerçeklerin çokluğu/çeşitliği aynen katılırım. C. Ekosistem Zinciri: Ekosistemi zincirinde yeralan her şey kuşkusuz, enerjinin şekle dö- nüşmüş bir biçimi/hali'dir. Ancak, bilimin incelediği evrende, canlı olmayan ya da görünmeyen enerji kaynakları, gökadaları, güneşler, yıldızlar, gezegenler, mineral ve elementler var. Ontolojik canlı varlık-enerji ilişkisi mutlaka ikiyönlü olmayabilir (Haıtmann 1945) D. Değişim süreci (yasası): Cansız dahil biitün varlıklar için geçerlidir. Insan yapısı bütünler ve sistemler de, taşıdıkları ve yarattıkları çelişkilerden dolayı değişir ve değişmek zorundadır. (Lange 1975). 0nun İçin sistemlerin ortak ve değişmeyen özelliği çalışmamasıdır. (Gall 1975) £ Sorun Çözme: Soru ve sorunların yanıtlardan ve çözümlerden ö'nce geldiğini vurgulayan 6 maddenin beşine aynen katılırım -nedensellik yani "nedensiz sonuç olmazi" göstergesi dı- şında. Beşer aklı ve dilleri öylesine yoğrulmuş kilojistiğin "neden"sorusuyla, önce hep bu so- ruyu hep soruyor ve yanıtlıyor. Yalnız bu soruyu neden sorduğunu sorgulamıyor. Tanrı'nın bu alemi, canlıları ve insanı neden yarattığını, hayatın bir anlamı ve gayesi olup olmadığını sorup soruşturuyoruz ama bilmiyor ya da emin olamıyoruz. Bilim" denince ilk akla gelen doğal bilimleri, kuruluşundan bu yana nedenselliği (neden- sonuç ilişkisini) aramıştır. Oysa, sözgelişi insanbilimci Kroeber (1948), öncüsü ve öğrencisiol- duğu canlıûstü (superorganic) kültür olgusunun nedeni olmadığını açıkladığında karşı çıkan olmadı. Ancak, bilim felsefecisi Ernest Nagel'in bilimde izlenen nedensellik, işlevsellik ve ola- sılık (ortak değişkenlik/co - varianc) ilişkilerinin birbirine dönüştürebileceğini kanıtlayan )1950 yılındaki) teoremlerinden sonra, nedensellik ilkesi geçerliğini tümüyle yitirmemekle birlikte "Stokastik bir Devrim"le tahtından indirilmişti(Rescher 1970). Bu yıllardan sonra, toplum, top- luluk, hayat ve değişim olaylarında, açıklama yerini anlama (Ferschtehen)'e bırakmaya başla- mıştır. Son on yıllann "karmaşıklık"paradigması, yaşamın kilit -ya da düğüm- noktalanndaki çokboyutlu, çokyönlü, Tahir Ceylan'ın CBT(7Ağustos) "Eşzamanlılık ve Nitelik Atlaması"adı- nı verdiği bir olguyu, oluşumu yakalamaya çabalıyor. Bu yaklaşımda her neden bir sonuç, her sonuç aynı zamanda bir nedendir. (Kendi kendine örgütlenmenin ve karmaşıklığın yasaları için bkz. Stuart Kaufmann 2005) Sayın Tınaz Titiz izin verirse, onun altı maddesine, edebiyatta Nobel kazanmış bir yedinciyi eklemek isterdim: "Her doğruda yanlışlar ve her yanlışta doğrular var!" (Pinter 2005). Neden ve nedensellik, varlık bilincimize ve dillerimize öylesine işlemiş ki yalnız açıklar ya da savunur- ken değil, dostsohbetlerimizde bile, bilerek ya da bilmeyerek sorulmayan, örtülü bir "neden" sorusuna cevap bulmaya çalışırız. Bu bağlamda "Zihinsel duruluk"un (E-6) sağlanması, bilimin nedensellik kaygısından arındınlması sankihiç de kolay görünmüyor. F. Birlikte Yaşam: Ortak bir akıl ve sorumluluk gerekli, hatta zorunludur. İnsanı yaratan eği- tim süreci, Alex Pope'un (1734) Karamsar yakınmasına göre, böyle bir aklı belki yaratabilirdi ama -büyükbilgin ve bilgelerin karşılıklı saygıları dışında- "Homo libertas"ların küçük dünya- sında başarılı bir örneğine rastlanmıyor. Kaynakça GALL, J. 1975 Systemantics: Ho+ Systms Work or Fail? Amazon. HARTMANN, N. 1945 (1942) Die Neue Wege der Onthologie. Stuttgart KAUFMANN, S. 2005 Evrende Evimizdeyiz. Istanbul: KPMG Yay, No: I KROEBER, A.L 1948Anthropology. Harcourt - Brace and Co. LANGE 0. 1975 Wholes and Parts. Pergamon. NAGEL £ 1961 "Methodological Problems..." Structure ofScience. New York. SA YILI, A. 1989 Hayatta En Hakiki Mürşit llimdir. Gûndoğan. PİNTER, H. 2005 fNobel ödülü törenindeki konuşmasının açılış cümlesi.) teksir, POPE, a. 1734. an Essay on Morals. Britannica. RESCHER, N. 1970 Scientific explanation. The Free Press. NY. CVJ