Katalog

SAYFA CUMHURİYET 5 EKİM 1996 CUMARTESİ OLAYLARVE GORUŞLER Mimar Sinan'ın Heykelini Yapınız" METİNERKSAN A tatürk ba^l ıktakı bu buv- ruğunu kendı elıvle 2 Ağustos 1935 tarıhınde yazmış \e "Türk Tarih Kurunnu**na vermiştır Mımar Sınan Unıversıtesı ^ektoru vontucu (hey keltıras;) Sayın Prof Tamer Başoğlu ve N1"SL Guzel Sanatlar r aku.tesi Dekanı re>sam Sayın Prof Sa- ni Şekeroğlu ıle başlavacak yenı bır do- lenı dolaviMvla anınnsadık Ataturk'un nıvruöunu tanh 22 Ocak 192 3 Bu tanhe lutten dıkkat edınız Bu tanlıı lutten unutmavı- ıız Bu tarıh 24 Temmuz 1923"te ımzala- ıan Lozan Ban^ Anla şmasi'ndan yedı av oncesı.29Ekım 1923 tarıhınde varolacak Turktye Cumhurıvetı Devletı'nın kurulu- şundan on av oneesi bır tarıhtır 3 \lart 1924 tarıhınde v arlığın.a son \enlecek olan "Hilafet kurunıu" vaırlığını surdurmek- teykendır Turklerın 1911 "deltalyanlarlaÇanakka- le Boğazf nda.Trablu> grap"ta.Onıkı Ada- lır'da başlavan savaşı Avrupa. Asva. Af- rka anakarasında (kıtasmda). İtalva, Yu- nanıstan. Sırbıstan. BuJganstan. Karadağ, Ingıltere. Fransa. Rus> a. Amenka. Japon- ya. Kanada. Av ustralva. ^lenı Zelanda, Ir- İanda. Guney Afrıka. Hındıstan, Roman- ya. Polonva. Portekız. Belçıka Hollanda HıcazKrallığı vedaha bırçokde\letler\e uluslarla buyuk meydan savaşları yapıla- rak. kısaara'lıklarla 30 Ağustos 1922 tan- hıne kadartam on bır >ıl sürmuştur Tur- kıye Cumhurıyetı'nın kurucusu Ataturk. 191 l'de Trablusgarp sa\aşına onvuzbaşı olarak katılmı^. ^anlarını ve şereflerını sa- vaşalanlannüasavaş,arakkazanın. 1922'de mareşal(mu^ır) rutbesinı alarakbuonbır vıllık sa\aşı buv uk bır vengıvle(zafer) bı- tırmıştır 22 Ocak 1923 tanhınde Turkıye'de sı- yasal.toplumsal. ekonomık. asken. kultu- rel.sanatsal.teknolojık durumlarvekoşul- larşoyledır BMM sıyasal erkı Turklenn on bır yıl sa\aştığı dı^ guçlerle Lozan'da banşkonuşmaları yapmaktadır BMM sı- vasalerkı karşıtı ıçguçlerdevınmısız(ha- reketsız) gorunumlerıne karşin ortulu ve etkın bır karşınlık (muhalefet) > apmakta- dırlar On bır \ ıllık savaş asken gucu çok azaltmıştır Adı sonradanTurkıveCumhu- nyetı Dev let\ olacak ve ulusal sınırlan ;>ap- tanacak ulkenın nufusuon mılvondur Mı- sak-ı Mıllı sınırlan ıçınde saptanan Musul, Mısak-ı Mıllı sınırlan dışında bırakılan Batı Trakya. uluslararası adı Turk Boğaz- ları olan İstanbul Boğazı, -Marmara De- nızı- Çanakkale Boğazı. Doğu Ege Ada- ları \e kapıtulasvon belası ustunde vapı- lan barış konuşmaları sonuçsuz kalmiştır Çumhurıyet olgusu ve yonetımı valnız Ataturk'un duşuncelennde oluşmaktadır Karavolu. demıryolu. denızvolu havayo- luvoktur Azbıraz varolanlarvetersızdır Kentler. kasabalar. koyler yanmiş, vıkıl- mış. yok olmuştur Lıman. fabrıka. okul voktur Madenler ışlemez ve ışletılemez bır konunıdadır Lıman. fabnka. okul vok- tur Turkıve baştan aşağı bır yokluklar ul- kesıdır Yurttaşın ayağı çıplak. karnı açtır Işte o gunlerde, 22 Ocak 1923 tarıhın- de Ataturk, atalanmızdan kalan anıtlar (ecdat yadıgârı abıdatlar) kentı Bursa'da Şark Sıneması'nda Turk ulusuna bır ko- nu^ma >apmıştır Konuşmanın bırbolumu şoyledır "Dümada sürekli ilerlemek \e gelişmek isteven her ulus, ne olursa olsun hev kel v a- pacak ve heykeltıraş vetıştırecektır Anıt- İann şura>a burava bir tarih anısı olarak dikilmesinin dine a> kın olduğu sa\ ını ileri sürenler,dinsei hukuk kurallannı gereğin- ce araştirmamış ve irdelememiş olanlar- dır. V uce Pevgamber'in İslam dinini kur- nıasından bu ana kadar. bin iiç > üz j ü geç- miştir. Hz. Pevgamber'in Tann'mn bu\- ruklannı bildirmcsi sırasında, insanlann kalpleri nde ve \ icdanlannda putlar v ardı. Bu insanlan Tann voluna çağn için, once o taş parçalannı kırmak ve bunlan o insan- lann ceplerinden ve kalplerinden çıkar- mak zorunluvdu. İslam dini ve düşüncesi tiimuvle bilindikten, anlaşıldıktan ve vic- danlarda oluşan kanılar guçjiı olavlarla doğrulandıktan sonra birtakım cağdaş in- sanlann bovle taş parçalanna tapnıasıııı sannıak, Nİuslunıanlığı aşağılamak de- mektir. Avdın ve dindar olan ulusumuz, ilerlemenin ve gelişmenin gereklerinden olan hevkeltıraşlığı en vuksek aşamada gerçekleştirecek ve ulktnıi/ın her koşesi atalannıızınvebundan sonra vetişecekde- ğerli ev latlarımızın anısını sonsu/a kadar vaşatacakguzel hevkellerledunvavadu>u- racaktir. tnsanlann gelişmek için ba- n şevlere gereksinmesi vardır. Bir ulus ki resim vapmaz. bir ulus ki hev kel vapmaz, bir ulus ki bilimin gerektirdiği şevleri vap- maz. bilmelivi/ ki u ulusun gelişme volun- da >eri >oktur. BLrinı ulusunıu/ gerçek ni- telikleriv le uv gar v e gelişmiş bir ulustur v e bi/im ulusumu/bu uvgarlığınıvegelişnıiş- liğini surdureeektir." Ute. 22 Ocak 192^ tarıhınde Ataturk yoklukljr \ıkıkiar voksulluklar. bılın- mezlıkler dı^ ve ıç tehlıkelerdolu bırdo- nemde. bır ulusun resım ve hev kel \apma- bi zorunluğu bağlamında Turk ulusuna bovle bır konu^ına >apmıştır l>te gerçek onderler. ıs,te gerçek dev rınıcıler. işte ger- çek uvgarlar ı>te gerçek dev let adamları, ı^te gerçek askerler bov le konu^ur Unludınbılımcı Prof Dr RosaKiinge- Rosenberger, Ankara Lnıversıtesı llahıyat Fakultesı Arapça çe\ırı vjyınlanndan (1969) -İbn \I-Kalbi'nin PuflarKitabı"'na (Kıtap al-Asnaml yazdığı pm, bolumun- de. Ataturk'un İslam tanhıne \e İslam du- ^uncesıne ılı^kın bılgılerını !}0>le kuram- salla^tınvor "İslamlık, \rabistan içinde- ki v av ılnıasına başladığı an.ilk ozen goster- diği konum, putlara tapnıanın tunı kalın- tılannı silmık olmuştur. Bu nedenden otıi- riı tslamın ilk döneminde insanlar ara sı- ra alışık olduklan 'putlara tapnıaya' don- düklerinden. o dönemin İslam liilginleri "Cahılıve Çağı'nı araştırmaktan ve irde- lemekten çekinnıişlerdir. Ancak İslam din- sel temelini ve etkinliğini güçlendirdiktcn sonra. bilginler Arap putçuluğunu araştır- mava ve irdelemeve cesaret edebilmişler- dir.~ Şımdı elınıızde bulunan belgelere gore Turkleı ılk lıevkel vapımını 1 S '7 25"tc Tonvukuk. "32"de kül Tigin, ^35'te Bilge K.ağan amtlanndan olu^aıı "Orhon \nıt- lan" kapsamıııda gerçekle^tırnıiilerdır Orhon Anıtlan ustlerınde Turkçe vazılar bulunan ınsan hcvkcllerıdır Buhevkcller- dcn bırı olan KülTigin'ın hevkelı çok gor- kenılı ve anlamlı bır hevkeldıı Obmanlı devletı donemı nde ılk resım ve hev kel oğ- retımı PEkım lK7 6_vada 187" tarıhın- de Maarıt Nezaretı (Mıllı tgıtını Bakan- lığı) tarafından "Sanavii Nefıse Mektebi" kurularak baslatılmı>tır Bu donem II. Ab- dulhamit'ın Osmanlı Padı^ahı olduğu Sal- tanat \e Hılatet doııemıdır Cumhurıvet doncnunde resım ve hev kel oğretınıı Sa- navıı Ketıse Mektebı vapisindasurmustur 192" va da 192N vılında Sanavıı \efise Mektebı adı "Gü/el Sanatlar Akademisi" adınadonuşturulmu^tur !964 \ ılında adı- nın basina "devlet". I969'da "İstanbul" eklenen IDGS A. 20Temmuz 1982\ie Mı- mar Sınan LnıversıteM olmuştur Geçmıynde buvuk bır sanat geleneğı vebmkımı olan Mımar Sınan Lnıversıte- sı Resım \e Hev kel Bolumu Turkıve'debu sanatlarııı. bu mesleklenn bu oğretımm. koku. temelı. kaynağı meıkezıdır Ikı bın vılına dort kala Ataturk'un kurduğu Tur- kıve Cumhurıyetı Devletı dunvanın en buvuk dev letlerınden bırı olmuştur Asil !;imdı hev kel vapma doııemıdır Bu done- mın oncusu >urt çapında Mımar Sınan Lnıversıtesı olmalıdır Hıçbırsiyasal yet- ke Ataturk'un kurduğu Turkıve Cumhu- rıvetı Devletf nde hev kel yapmajı durak- satamîz Heykele tapma donemı tarıhın derınlıklerınde kalmıs,tır Ataturk'un 22 Ocak 1923'tc sovledığı gıbı -...birtakım çağdas. insanlann bövte taş parçalanna tapmasını sannıak. Müslünıanlığı aşağıla- mak demcktir". Şımdı hıçbır Müsluman, heykele tapmaz Hevkele saldırı. heykel vapmavı vadsıma vekınama. hevkeleku- tur etnıe. hevkele tukurme dını sıyasetc alet eden "din tacirlerinin" madrabazlığı ve bu madrabazların valanlarına ınanan kısılenngudumlulangajeldu^uncelen ve davranı^larıdır Hev keller (anıtlar) ınsan- ları tanhe geçmı^e. vurdunj ulusuna. ce- sarete. erdeme. akla. bılgıve. duşunceve. durustluğe. namusa. doğruluğa yeteneğe. becenve.varatıcılığa. uvgarlığa ınsanhğa bağlar Mıllıvetçılık mukaddesatçılık. muhatazakarlık. dındarlık gıbı olguların heykellere gereksınmebi vardır Tabu ben burada doğru durust hev kellerden soz edı- yorum Hevkel dıve yapılan gaııplıkler. acav ıplıklcr. terbıyesizlıkler konamuz dı- şidır Mımar Sınan Unıversıtesı on bahçesin- de. buy uk hoi unde. arka bahçesı v a da nh- tımında Ataturk. Mimar Sinan. Osman Hamdi. KulTigin hevkellerı voktur Tur- kıye Cumhurıyetı Devletfnın kurucusu Ataturk Mımar Sınan UnıversiteM'neadı- nı veren Mımar Sınan. "Sana>ii Nefıse Mektebi" ısmıvle ozdeşle^mı^ Osman Hamdı. şimdıkı bılgılenmıze gore Turk- lenn vaptığı ılk hevkel olan Kul Tığın hev- kellennın Mımar Sınan Unıversıtesrnın on bahçesıne buvuk anıtlar olarak yapıl- ması zorunludur Ataturk hev kelının vapı- nıına avrı bır ozen gosterılmesının gerek- çesı. Turk ulusunun. Turk ulkesının. Tur- kıve Cumhurıvetı Devletfnın Ataturk'e karşı olan gonul borcu ve tukenmez sev- gisıdır Mımar Sınan Unıversıtesıyenı do- nem vonetımı. Turkıve çapında onderlık edecegı hevkelyapımıçalı^malarınaboy- lece başlamı^ olaeaktır Ataturk uç Turk buşuğunun heşkelle- nnın yapılmasi ıçın kesin buyruk vermı$- tır Bu hey keller Mımar Sınan Barbaros HavrettinPaşa\e FatüıSultanMehmet'ın heykellendır İstanbul Beşıkta^'takı Bar- baros anıtı (1944) Ankara"da DTC Fakul- tesı onundekı Mımar Sınan hev kelı (1956) Ataturk'un buyruğuvla vapıimıs, hevkel ve anıtlardır Fakat Ataturk'un buvruğu doğrultu^unda vapılmı^ bır Fatıh hev kelı yoktur İstanbul'un tetıhtorenlerını karna- val maskaralığına donuşturen "din tacir- leri" sakın ha Ataturk un bu buyruğunu yapmaiinlar \ok^a o heykel de karnaval maskarasına donus,ur PENCERE Çevre ve Politika Prof. Dr. ORHAN KURAL # nsanlar antık çagdan başlayarak. sanavı devn- I mınekadarçevre sorunlanndan uzak.saglıklı ve temız bır çevrede ya^amanın kevfını surduler Zıra bu donemde petrol ture\ı enerjı kaynakla- nnın kullanımı çok sınırlı ve bunlann sonucun- da oluşan atıklar da cıddı bırçevre kırlılıgı so- runu varatmavacak kadar az oranlarda ıdı Ancak sa- nav ı devnmını takıp eden v ıllarda ve ozellıkle son 20- 25 v ıllık donemde ya^lı kuremız. çoğu kı^ının gorme- dığıvadagormezlıkten aeldı|ıkorkunçboyutlardabır çevre sorunuy la y uz v uzedır Bu sorunların bır kısmt dunvanın bazı ulkelenne veya bölgeJenne has olmak- la bırlıkte. çogunlukla tum dunvayı ve dolavıs:>la ın- sanlığı ılgılendıren global sorunlardır Havakırlılıgı. >ukırlılıgı.nukleerkırlılık.enerjıkay- naklarının vanlıs. kullanımı. yağmur ornıanlarının gı- derek azalması. hayvan ve bıtkı turlennın yok olması gıbı sorunlar. gereken cıddıyetle ele alınmamakta. yak- la^an felaketı gorenıey en v e çalan tehlıke çanlannı duy- mavan insanlar er geç yuzleşeceklerı bu sorunları ge- çıcı bır sure ıçın ertelemekten ılerı gıdememektedır Buvuk ekonomık ve polıtık tezgâhların donduğu her yonden acımasızca bır \ar olma ve buyume uğra^ına ek olarak sıcak v e soğuk sav a^lann tum şıddetıv le sur- duûu gunumuz dunyasında. makro olçudekı çevre so- runlarını çozmuı>. Kanada. Yenı Zelanda ve Isveç gıbı ulkeler de bulunmaktadır Eğertum dunyada çevrevle ılgılıçalışmalaryaygınlaştırılamazsa. mevcutvenlenn ışığında buvuk bır felaketın hıç de uzakta olmadığı ve kısa bır sure ıçınde ınsanlığın ustune bır kâbus gıbı ço- keceğı gerçeğı kaçınılmazdır Turk ulusıı olarak çev re sorunları karşısmda ne y ap- maktayız' Bu sorunlar karijisında çozumler uretmek- te. ulkemızın dunya genelındekı konumu hıç de ıç açı- cı değıldır Hava kırlılığını -ozellıkle Istanbul'da- onemlı olçude yaşayan. suları hızla kırlenen dogal kaynaklarını verımlı kullanamayan, sozun kısası doğal güzellıklerı bakımmdan olduğu kadar çevre ^orunlan bakımından da eşıne az rastlanır bır zengınlığe sahıp olan ulkemızın. bunca soruna karşın çozum uretmeye hıçbır şekılde yanaşmayan vonetıcılen. bu sorunlara duyarsız kalan halkı ıle her geçen gun ınsan sağlığı ve çevre adına kaybettıklerı daha da artmaktadır Memleketımızın uç tarafının denızlerle çevrılı ol- masına karşın kışı başına duşen v ıllık balık tuketımı dunva ortalamasınm çok altında kalmaktadır Doğal kaynaklankullanımdaplansızvebecerıksızolanulke- mız. yann. sahıp olduğu bu kaynakları da mevcut eko- loıık sorunlar sebebıy le kav bettığınde. her geçen ) ıl bı- raz dahaazalan bahk turlerını. su kırlılığıne, tanmge- lırlennı. yeraltı sulannı ve tarıhı eserlennı hava kjjı- lığıne. bır avuç kalmış olan orman ve ve^ıl alanlarjnı. orman vangınlarına ve plansız kentleşmeve teslım et- tığınde çok buvuk bır uçurumun eşığıne gelecektır Bunlann da otebinde ınsanlarımız sağlıklarını toplu olarak kaybetmeyebaşladıklarında.vapılanvanlı^ların farkına vanlacak. takat. çok geç kalınmı^ olaeaktır Çızdığım bu tablo belkı çok karamsar gorulebıiır ta- kat bunlann her bın ıstatıstıklere davanarak vapılan bılımsel vorumlar olup tehlıkev ı tum çıplaklıgıy la go- rup kabu'llenmeden ortadan kaldınnak mumkun deöıl- dır Bence. çevre konusunda çozumler aranırken ılk ve on şart olarak. bu tur hızmetler polıtıkadan ve her tur- lu sıyasal du^unceden uzak tutulmalıdır Turkıve de Çev re Bakanlığı. sadece Av rupa TopluIuğu'nu katı Ima- nın bır on şartı olarak gorulduğu ıçın kurulmu> halı- hazırdakı yetkısızlığı. kaynak ve kadro sıkıntısı ıle bır "havalet bakanlık" olmaktan oteve geçenıemı^tır On- celıkle gostennelık olan bu bakanlık etkılı bır statuve kavu^turulup gereklı vetkılerle donatılmalıdır Huku- met tarafından bakanlık butçesme gereklı tınansa! des- tek saglanarak kavnak sıkıntısı gıdenlmelı. çevre ko- nusunda yetkın ve uzman olan kışıler Çevre Bakanlı- ğı kadrosunda ıstıhdam edılerek. çevre sorunları ıle hukumetduze\ındemucadelecdeı.ek » lık olus,turulmalıdır Zıra Turkıve'deyıllardırvılan hı- kâyesıne donen Çevre Yasası'nın hâlâ çıkarılamami!) olması. cavdırıcı olmavan hatta komık savılabılecek para cezalarının v ururlukte olması. çev re mucadelesı- nın Meelıs ve hukumet nezdınde ne kadar onemsız bır yen olduğunun bırer ışaretıdır Sıvası partılenn çevre programlan bırbırıne benze- mekte hıçbın cıddı çozumler getırememekte ve seçım oncesi oy toplamak anıaeı ıle sov lcnmış kuru sozlerola- rak kalmaktadır Polıtıkacıların artık kendı çevrelerını biryana bırakıp bızım çevremız ıçın bır >evler vapma- larıgerekıvor Oylekı aktıf olarak çevre konusunda va- pılan çalışmalara katılmadıkları gıbı getırılen onerıle- eş.dalıı sahıpçıkmıyorlar Örneğın, bıf süfedneejün-* demde olan ve Mechs'e kadar gelen "fahri çevremü- fettişliği"si!,temı nedensereddedıldı Busıstemdedev- let faal ve emeklı oğretım uvelerı. yüksek rutbelı sıı- bavlar lıakım \c sav cilar gıbı tecrubelı veguventlırkı- ^ılere bazı vetkıler verecek ve bu kışıler de çevre ıle ıl- gılı suçlara tanık olduklan anda mudahale ederek ın- sanları uvararak bılınçlendıreeeklerdıı Bıiçok gelişmiş ulkede ı,ev le sorunlaı ının ı,ozumun- de ızlenen vol. çevre bıiıncını guçlendırmeve vonelık çjlışnıaların vanı sira. korku telkın edecek cay dırıu ce- zalara başvurarak. bunlan tavız verıneden uvgulanu şeklındedır Bugun Amenka Bırleşık Devletlen'nın bırçok evaletınde >ere bır Mgara ızmarıtı atmanın ce- zası 10O()dolardan başlar. yasakları vecezaları ıle un- luSıngapuı'da ısesokakları sutdokupyalayabılırsınız kesınhkle taşızan bır ta\ ırdan v ana olmamakla bırlık- te. çevrenın korunması ıçın bu derece acımasiz vc ta- kıpçı olmanın çok gereklı olduğunu duşunuvorum Oncelıkle ele ahnarak halledılmesı gereken bır baş- ka sorun ıse ozellıkle bııv uk kentlerımızdekı veşıl alan- ların arttınlmasıdır kışı başiııa duşen veşıl alan orta- lamasi Av rupa şehırlermde 20-40 m2 arasmda değışır- ken İstdiıbul'da bu rakam sadece -ıvımser bır tahmın- le- 2 m2'dır İşin trapkomık vanı ise. alanların buvuk çogunluğunu mezarlıkların ve asken alanların oluştur- mı^ıdr Me\v.ut veşıl alanlar. korkunç paralann don- duğu muazzam çıkaroyunlan sonucunda bır bır ıma- ra açılmakta. duny amızın akcığerlen olan ormanlar v e yeşıllıklenn son kırıntıları da hızla vok edılerek kent- lerde yaşavan ınsanlarımız sağlıksiz bır vaşama mec- buredılmektedırler Vapılan butun bu buvuk vanlışla- ra cıddı olarak dur dıyecek kararlı ve durust vonetıcı- len ış başına getırmekten başka çaremız kalmamıştır Çevre konusundakı çalışmaların sağlıkh bır şekılde yurutulınesı ve ozellıkle tabana. vanı buvuk halk kıt- lelerıne çevre bılıncının yerleştırılmesi ıçın dın kuru- muna da buv uk gorev duşmektedır Zıra butun ılahı dın- lenn ortak bır teUefe olarak benımsedığı gıbı. ınsan. sığjıkiı ve temız bır çev rede vaşamalıdır L'stelık baş- Ş Dıyanet^^ri^Bakaıılığı olmak uzere ıl muttulukle- nnınveturn,ıİçe.ımamlarının.katılacaklarısemıııerler- den verdıkleri vaazlara kadar her verde ve her tırsatta halka çevre bılıncının dını vonunuanlatmalan \e çev- revle ılgılı vapılan vanlışlardan vazgeçmelen konu- sunda ınsanlarımıza telkın etmelen sorunların çozul- nıesınde varar sağlavacaktır İstanbul da bulunan Or- todoks Patrıkhanesrnın bu konudakı takdıre değerça- lışınaları ıv ı bır ornektır Patrıkhane tarafından her v ıl Hevbelıada'da duzenlenen "HalkBanş veÇevreSem- po/vumu" tum dunvadan dın adamları bılım adamla- rı ve unlukışılerın katılımıvla bır hatta sumıektedır Çe\ re sorunlarının çozumu ıçın butun ımkânlarımı- zı kullanmazsak. bır zamanların cennet ulkesı Turkı- ve. anıkyaşamın ışkenceve donduğu bıryerhal ıne ge- lecektır Kaııada'ya gerçekleştırdığım teknık bırgezı sirjsinda, oradakı bır gorev lıv le aramda geçen aşağı- dakı dıvaloğun sonunda. çevre bılıncının vavgınlaştı- rılmdsinın onemını bır kez daha anladım Soru "\1- manva. İtalva ve Fransa dahil olmak uzere bircok geliş- miş ulkede su havzalan kat kat koruma alanlan ve çit- leıie çev rili olduğu halde sizin ulkenizdeki içme sulan neden açıkta ve kıımmasız.' Bu şekilde sulann kolavca kirletilebileceğini hukiımetinizgormuvormu?" Cevap ~\eden onlem alalım ki? Bizim halkımız çevre bilinci- ne sahip veduvarlı insanlardır. Bu havzava şimdive ka- dar tek bir kibrit çöpü dahi ahldığı uorülmemişrir!" Gecenin Içınde Gece Çekımlı bırsozcuk. Gızemlı bırkavram. Bı- raz da korkutucu. Son yıllarda gece uyanıp oku- mayı sevıyorum Ne okuyorum'' Yatağın altına gunduzden surduğum kıtap, dergı. gazetelerı. Bu kez 'Adam Oyku 'nun eylul sayısına daldım. Vla- dimir Korolenko'nun "Işıklar" adlı oykusu. Yur- danurSalmançevırmış Kısacık Çarpıcı Duşurv durucu Etkıleyıcı ! Anlatıyor Korolenko. "Yıllaronce karanlıkbırsonbahargecesınde, Sı- bırya'da azgın bırırmagın uzerınde kureklı sandal* la yolculuk yapıyordum Bırden, ırmağın bır kıvrı- mını donduğumde, golgelı dağlarm ardında bır ışık belırdı > Pırıl pırıl parlıyordu, belırgındı, kesınlıkle yakın- dı... Tanrı'ya şukurler olsun' dıye bağırdım sevınç- le 'Yakınlarda sığınacak bır yer var1 ' Kureklerı çeken sandalcı, başını arkaya çevırdı, omzunun ustunden ışıga oaktı. Aldırmaz bır havayla, 'Çok uzakta1 ' dıyerek ku* reklere asılmaya devam ettı Ona ınanmadım Işık ÇOK parlak gorunuyor, ça- murlu karanlığı delıp geçıyordu. Oysa sandalcı doğru soylemıştı Işık gerçekten çok uzaktaydı." Okumayı yarıda kestım. dergıyı bır yana bırakT tım, duşunmeye başladım Neyı?. Yaşamı ve geleceğı. Oykuler ve romanlar bıze hayatımızın anlamını duşunmek ıçın esın verırler, benlığımıze donmek ıçın bır tumce yeterlıdır, bır sozcuk çagrışımın kıb- rıtını çakar. yak sıgaranı. ufle dumanı duşunmeye başla' • 20'ncı yuzyıl boyunca gecenin ıçınde ne uzun bır yol almıştık ışığa kavuşmak ıçın... Ben kendı hesabıma yazarlığa başlarken '21'ın- cı yuzyıla pırıl pırıl aydınhk*a gırerız' dıye duşunu- yordum. Kaç on yıl geçtı"? Işık yıne gecenin ıçınde . Oykuye dondum. "Işte boylece" dıye yazıyordu Vladımır Korolen j ko "komur karası ırmağın uzerınde yolculuğumu- za uzun sure devam ettık Karanlık boğazlar ve uçurumlar kayarak gırdıler goruş alanımıza, yak- laştılar, kayarak uzaklaştılar, arkamızda kaldılar, uçsuz bucaksız açılann, gorunumlenn ıçınde goz- den kayboldular, oysa ışık hâlâ parlıyordu, çaka^ rak ışıyordu, bızı kendıne çağırryordu, yakın gorû^ nuyordu, ama, hâlâ çok uzaklardaydı Kayalık kıyıların ıçınde yatan o karanlık ırmağı - ve o parıldayan ışığı- sık sık anımsarım Ondan on- ce de, sonra da daha pek çok ışık, yakın gorun- melerı nedenıyle hem benı, hem de başkalannı ne buyuk heyecanlara gark ettı 1 Ama yaşam, o acı- masiz kıyıların arasından akmayı surduruyor, ışık- lar hâlâ çok uzaklarda ve sızın kureklere asılma- nız gerekıyor Ama yıne de. yıne de ışıklar orada, ılerıde." Oyku bıttığınde gece epey ılerlemıştı, sabaha karşı uyanıp okumaya başladığıma gore tanyeri atmış mıydı' 7 . . ı Perdeler kapalıydı. • • ' • Gecenin ıçındekı ınsana, bır yaşam boyu, aydın- lığa doğru kurek çekmek yakışır Kurek çekmek ne yurumeye benzer.. Ne koşmaya At ya da araba surmeye de benzemez, tuhaf bır durumdur soz konusu.. Çunku ulaşmak ıstedığın yer onunde değıldır... Arkandadır Gıdeceğın yere sırtını çevırıp kureklere asılırsın bır mahkûm gıbı Goz uzamda gorur. zamanda değıl 1 Oysa vara- cağımız ışık. zamanın ıçındedır; geleceğın aydın- lığında, ınsanlığın uygarlığında, nereye ulaşmak ıs- tıyorsun? . Değmez mı kurek çekmeye?.. Işıklar çok uzak- larda olsa bıle "kureklere asılmak gerekıyor", çun- ku "yıne de, yıne de, yıne de ışıklar orada..." "ilerde!." 1986 YIU VE 86 10911 SAYILI BAKANLAR KURULU KARARINA GORE SIGARA SAĞLIGA ZARARLIDIR