Katalog

29EKİM1993CUMA CUMHURİYET SAYFA DUNYADAN Terörüıı pençesindeki ülke K. İrlanda'dabansumutian söndü £t Ulontle K atolik topluluğunun iki lideri John Hume'ün ve Gerry Adams'ın banş girisimi için bir araya gelmesiyle Kuzey İrlanda ıçin bir umut ışığı belirmişti. Ama tam bu sırada IRA, 23 ekimde, son yülann en kanb saldınlanndan birini düzenledi. Böylece, yeşeren umutlann üzerine hemen küller serpıldi. IRA örgütünün tutumunun yo- rumlanması hiçbir zaman kolay olmamısü, ama Shinkıll suıkasü, Kuzey Irlanda'dakı politıkanın an- laşılabılirhğııu daha da zorlaştırdı. Bu cinayet kimın işine yaradı? Bu sorunun tek bir yanıtı var gibı: Bir- likçılere yanı Kuzey İrlanda protes- tanlanna. IRA"run politik kanadı Sınn Fein'in Başkanı Gerry Adams ve SDLP (Sosyal Demokrat İşçı Parti- si) Başkanı John Hume arasında ay- lardır süren dialog, Kuzey İrlanda'- da uzun süredir gerçekleşen en umut vericiolaydı. IRA'nın geçen hafta düzenlediği bombalı saldın birkaç aydır yeşermekte olan banş umutlannı söndürdü. IRA içinde terörün tüm hızıyla sürmesini savunan ve bütün dünyadaki gelişmeler doğrultusunda banşa yönelik adımlar atılmasını isteyen iki ayn grup var. Her ikisi de milliyetçi (Katolik) olduklan halde, İrlanda'nın gelecekteki bütünleşmesı için savunduklan pobtikada aynı görüşü savunmuyorlar. Hume tek yolun banş ve demokrasiden geçtı- ğini savunurken, Adams IRA'nın silahb savaşını bazı noktalarda hak- h görüyor. Bunu, Kuzey İrlanda'nın İngiliz birlikleri tarafından işgal edilmesine bir yanıt olarak açıklı- yor. Bu iki adamın Dublin hükümetı- ne sunulacak ortak banş önerilen konusunda antlaşmayı başarması, Protestanlar için, milliyetçi cephe- nın görülmemiş bir tehdıdini temsil ediyor. Birlıkçiler, aynca, İrlanda Cumhuriyeti Başbakanı Albert Rey- nolds'm Ingiltere Başbakanı John Major'ı Hume-Adams gınşimının başlangıç noktası olarak temel alın- masına ikna etmesınden kaygı du- yuyor. Bugün için Hume-Adams önerilerinin yalnızca özü biliniyor. Bu öneriler, Dubbn hükümetine ve Hume'ın Washington gezısı sırasın- da Clinton un danışmanlanna iletıl- di. Temel olarak, düşmanhğın sona erdırilmesı. Kuzey İrlanda'nın gele- cekteki kummsal yapısı için görüş- melere başlanması, sonra İrlanda Cumhuriyeti'nde ve Kuzey İr- IRA'nın birbiri ardı sıra gelen eylemleri Kuzey İrlanda'da Protestan ve Katolik toplumlar arasındaki gerginliği arttırıyor. IRA destekyitircükçe terörü ürmandınyor NATIONAL GEOGRAPHIC İ rlanda Cumhuriyet Ordusu (IRA) terör eylemlerine hız verdikçe. Kuzey İrlanda'da ve İngıltere'de huzursuzluk artıyor. Belfast Ekonomik Kalkınma Merkezi yetkılililerinden Andrew Brady ülkelerine huzuru geri getirmeyi amaçladıklannı belirterek. "Bu bölgede Protes- tanlar ve Katolikler birlikte banş içinde yaşar. Bu IRA'nın işine gebni- yor. IRA'nın 'normal'i baltalama uğraşı içinde olduğunu biliyoruz" di- yor. Gerek Kuzey İrlanda'da. gerek güneydekı İrlanda Cumhuriyeti'- nde IRA'ya verilen destek giderek azabyor. Bu tepkılere karşın, IRA militanlan daha yıkıcı ve daha acı- masız eylemlere yonelerek, amatör- lükten kurtulup profesyonel terö- ristlığe soyunduklannı kanıtlıyor. Protestan nüfusun çoğunlukta olduğu Kuzey İrlanda'nın İngiltere'den aynlması için savaş veren IRA, terörün sıradan insanlan hedefalması yüzünden desteğini giderek yitirdi IRA'nın son bombalama kam- panyası sırasında kullandığı binler- ce ton ağırbğındaki patlayıcılann yol açtığı maddı zarar, İrlanda ve Ingiltere kamuoyunda büyiik tepki uyandırdı. İskoçya'nın Edinburg kentinde bulunan St. Andrevvs Universitesi öğretım üyesi Paul VVilkinson. İr- landalılann IRA'yı artık ulusal armalannm üzerindeki bir leke ola- rak gördüklenni ilen sürüyor. Belfast sokaklannda dolaşan herkese IRA üyesi olabileceği kuş- kusuyla bakıldığından, insanlar arasındaki güvensizlık tüm toplu- mu sarmalına almış durumda. Giz- li örgüt nitelığini koruyan IRA'nın bugün elinde 60 etkin ajan, 200 eği- tim görmüş milıtan ve yaklaşık 2 bin yandaşı olduğu düşünülüyor. Siyasi gözlemcıler, Kuzey ve Gü- ney İrlanda'da, IRA'ya duyulan güvenin azalmasına yol açan en önemli nedenin. teröriin sıradan in- sanlan vurması olduğunu belirti- yor. 1987'de savaş kayıplannı anmak üzere düzenlenen bir tören sırasında atılan bomba. 11 kişinin ölümüne, 63 kişinin ise yaralanmasına yol açtı. Belfast"ın güneyinde Ennıskıllen kasabası yakınlannda meydana gelen bu olayın büyük tepki çekmesi üzerine, IRA'nın savaşçı kanadı "Provos" bombanın yanhşbkla pat- ladığını ıddıaettı. Geçen mart ayında 20 binden fazla İrlandalı bir araya gelerek IRA'nın eylemlenni protesto etti. Bu olaydan bir hafta önce İngil- tere'de VVarrington'da bulunan bir alışveriş merkezinde patlayan bomba iki cocuğun ölümüne, 56 ki- şinin yaralanmasına yol açmıştı. Bombalama olayından hemen son- ra binlerce insan Dublin'e akın ede- rek olayı kınadı. Kuzey ve Güney İrlanda'da ya- pılan son seçimler, IRA'nın yalnız- lığını bir kez daha gözler önüne serdi. 1992'de Kuzey İrlanda'da yapılan seçimlerde IRA'nın siyasi kanadı olan Sinn Fein parlamento- da bir sandalye yıtirmekle kalma- yıp. Katolik oylannın ancak üçte birini alabıldi. Ne var kı IRA bir tehdit unsuru olmaya devam ediyor. Dünyadaki terör örgütleri uzenne araştırma yapan bir kuruluşun değerlendir- mesine göre, IRA ve İspanya'daki Bask aynlıkçı örgütü ETA. Av- rupa'dakı en tehbkeli terör örgütle- rirun başında geliyor. Güney İrlanda'da kunılan ba- ğımsız irlanda devletınin oluşu- munda büyük rol oynayan IRA. kuzeyde de aynı başanyı göstermek ıstıyor. Protestanlann çoğunlukta olduğu Kuzey İrlanda İngıltere'ye bağlı. IRA'nın hedefı terör yoluyla kuzeyde de bağımsız bir devlet kur- mak. İngibz askerleri 1969 yılında bölgeye gelerek IRA'nın savaşcı kanadı ile politik kanadı arasındaki çatışmalan denetım alüna aldı. 1973de İngiltere, Kuzey İrlanda parlamentosunu feshederek doğru- dan kendisine bağladı. Protestanlann daha ne kadar ço- ğunlukta kalaçağı çok kritik bir soru. 1985'de İngiltere ve İrlanda arasında vanlan antlaşmaya göre göre, Kuzey İrlanda'nın pobtık ka- derini, etnik çoğunluk belırleyecek. 1.6 mılyonluk ülkenin şu anda yüz- de 59'u Protestan, yüzde 41 'i Kato- lik. Katolikler, doğurganbk oran- lan daha yüksek olduğu için. bır- kaç yıl içinde çoğunluğu ele geçire- ceklerinı düşünüyor. Donald Smith Ianda'da yapılacak referandumla bır sonuca ulaşılması planlanıyor. Buna koşut olarak. Dublin, İr- landa'nın iki parçasının birleşmesini öngören anayasası üzennde değişik- bk yapmayı kabul edecek. Buna karşılık, Londra. (İngiliz hükümeti- nın defalarca yinelediğı) Kuzey İr- landa halkı bunu istiyorsa İngıl- tere'nın bırleşmeye engel olmayaca- ğmı belirten iîkeyi bıçimlemeyi kabul edecek. Sonuçta. orta vadede Kuzey İr- landa'nın bağmsızlığı İngıltere ve İrlanda Cumhunyeti tarafından gü- vence alüna alınacak. Bırleşik Kral- lık'ın (İngiltere ve Kuzey İrlanda Birliği) anayasal ilkesine dayanan statüde hiçbir değişiklik istemeyen bırlikçiler için Hume-Adams öneri- leri gen çekılme, belki de Kuzey İr- landa'dan vazgeçmek anlamına ge- liyor. dolayısıyla bunlar kabul edile- mez. UUP'nin (Kuzey İrlanda Birlikçi Partısi) Başkanı James Mol- yneaux burada banşın değil ama birbğe ıhaneü'n. gerçek bir çılgınh- ğın söz konusu olduğunu belirtıyor. IRA'nın şiddetten bütünüyle vaz- geçmesı ıçın Sinn Fein'in görüşme masasındakı yerini alması gereki- yor. Ama Major, Sınn Fein'le doğ- rudan dıaloğa gınnemekte oldukça karariı gözüküyor. Sinn Fein'in görüş- me masasındaki yerini alması, ingi- liz birh'klerinin bölgeden çekilmesı anlamına gebyor ve Londra'nın Hume'ın gjrişimiyle, en azından res- mi olarak, ilgili gibi göriinme olasıb- ğı çok düşük gibı. John Major'ın Kuzey İrlanda Avam Kamarasfndaki 17oydan9'- una gereksinimı var. Bu dokuz oy Molyneaux'nun partisinden geli- yor. Major, Maastricht Antlaş- ması'nı, büyük olasılıkla. parlame- todan bu paninin oylan sayesinde geçirdi. Bırbkçi partı. Kuzey İr- landa'da Protestan çoğunluğu yal- nız bırakmayacaktır. Bununla bır- lıkte, yirmi beş yıldır süren Kuzey İrlanda uzlaşmazlığı her alanda ağırbşnı hissettinyor. Önümüzdeki günlerde iki önemli çlay var: Biri çarşamba günü Kuzey İrlanda'dan sorumlu bakan Sir Pat- rick Mayhew'in Kuzey İrlanda Dı- şışlen Bakanı Dick Spring ile yapa- cağı görüşme. Bu görüşme. daha önce Belfast kurbanlanndan dolayı ertelenmişti Ötekiyse Major ile Reynolds'un, bugün Brüksel'de Av- rupa zırvesı dolayısıyla bıraraya gel- mesi. Bunlar ihtiyatîa yapılan. kanlı Shinkill saldınsının tehlikeye soktu- ğuyakınlaşmalar. Birlikçiler. bır yandan John Hume'un Sinn Fein'ı. yanı IRA'yı desteklediğjni. öte yandan cumhuri- yetçilerin, zeytin dalı ' sunarken bomba koymayı sürHürdüklerini rahat rahat söyleyebilecek konum- da. Birlikçiler. Shinkill suikastınin IRA'nın sadece güç kullanmaktan anladığını ortaya koyduğunu ve IRA'yla dialoğa girmenin söz konu- su olamayacağını belirtiyor IRA'nın ulaşmak istedıği amaç bu muydu? Bunu yanıtlamak kolay değil. Çünkü IRA kendiiçindeikiye bölünmüş durumda. Bir yanda te- rönst eylemlerin sürmesinden yana olanlar var, öte yanda dünyadaki değışımlere ve gelişmelere uyum po- litıkasından yana olanlar. Bunlar Sinn Fein'in içinde daha ılımh ola- rak tanınan Gerry Adams'ın çizgı- sinde ve azınlıkta bulunuyorlar. İrlanda Katobk Kibsesfnin ba- şındakı Kardinal Cahal Dalynin de bebrttiğı gıbi. Belfast suikastı cum- huriyetçılenn içtenliğı uzenne addi kuşkular uyandırdı. Kuzey İr- landa'da söylenenlerle yapılanlar arasında çok belirgin farklar var. Laurent Zecchini Saraybosna'da hükümet orduiçindeki çetelere savaş açtı A ylardır süren ve Sırplann atüğı bombalar kadar ahlaki çöküntüye neden olan karaborsacıhk ve ka- nunsuzluktan sonra, Boşnak hükü- meti, salı günü kendi silahb kuvvet- leri ıçındekı gangsterlerin karargah- lannı kuşatma altına almaya karar verdi. Operasyon kenti felce uğrattı. Hükümetin, kent halkına evde kal- ma çağnsında bulunmasıyla birlik- te, Birleşmiş Milletler'ın tahmınıne göre ıkı fraksiyon (hükümete bağlı olanlar ve kaçak ordu kumandanla- nnı destekleyenler) arasında tüfek ve havan ateşi başladı. İki taraf arasındaki eşitlik, gece yansından hemen sonra, kuman- danlardan birinin teslim olmasıyla bozulmuş gibı göründü. Hükümet radyosu, kentteki pek çok çeteden bınnın bden olan ve kel anlamına ge- Kanunsuzluğun hüküm sürdüğü Saraybosna'da, Boşnak hükümeti askeri birlikler içinde yuvalanan çetelere savaş açtı. İki komutanın önderliğindeki çeteler bir yandan Sırplara karşı savaşırken, öte yandan karaborsayı ellerinde tutuyorlardı. len Celo takma adıyla bibnen Ramiz Delaliç'in kendi isteğiyle teslim ol- duğunu bildirdı. Caco takma adıyla bibnen ikinci kumandan Musan Kopaloviç, başka bir karargahta direnişi sürdürdü. Ancak Delaliç'in. kentin merkezını bir hayaletler kasabasına çeviren dırenişınden vazgeçmesi, kentte BM etkinbklerinin yeniden başlamasmı sağladı. Gıda dağıtımı dahil. BM'- nın etkınliklen çatışma öncesınde askıyaalınmıştı. Saraybosnalılar, Boşnak ordusu- nun yetkilerinı cınayet. soygun ve tecavüz gibi suçlara alet eden çetele- re karşı hukümetın etkili bır önlem alamayacağından endişe ediyordu. Çeteler, kentin tek tıcareti sayılabi- lecek karaborsayı ellerine geçırmiş- ler. insanlar çöplüklen kanştırarak yiyecek bır şey bulmaya çabşırken köşeyı dönmüşlerdı. Hem hükümet ve pobs yetkıbleri, hem de çete liderlerini destekleyenler Müslüman. Bu demektir kı, ço- ğunluğunu Müslümanlann oluştur- duğu güçler, 18 ay boyunca Sırbistan Cumhuriyetimizin 70. yılını kutluyoruzIII Türkiye Cumhuriyeti'nin 70. yılını coşkulu, umutlu ve özenli bir şekilde kutluyoruz. Türkiye ulu önderAtatürk'ün kurduğu Cumhuriyetin 70. yılına, çok önemli adımlar atarak ulaşmıştr. Siyasal, sosyal, kültürel ve ekonomik değişimler gerçekleştirilerek bugünlere gelinmiştir. Ama bu 70 yıllık dönemin değişmeyen kararlanndan biri de üretimin geliştinlmesi olmuştur. Türkiye Cumhuriyeti, üretimin, ekonomik başannın temelleri üzerine kuruldu. Ekonomi alanında uğraş veren bir kuruluş olarak, Cumhuriyetimizin 70. yılını yanna umutia bakarak coşkuyla kutluyoruz. /K R E T ve Hırvatistan'ın mılbyetg güçlerine karşı savaşuktan sonra, şimdi de sılahlan binbirlerine çevinyorlar. Bu, Delaliç'in karargahını kuşatan askerler arasında bir kafa kanşıklığı- na neden oldu. 18 yaşındaki asker. Amel Yoko. Delabç için "O iyi bir savaşçı >e ne için savaştığını biliyor" dıyor. Delabç'ın birbklen. Trebevıç Dağı'nda verdiklen savaştan sonra kentin yılmaz savunuculan adıyla anıbr olmuştu Genç asker sözlerini şöylesürdürüyor- ".\ma valnızca Çetniklerie savaşsa dalia iyi edenü." Çetnik, Boşnaklann Sırp milbyetçılere taktıklan ad. Saraybosna radyosu. yayı- nladığı resmi bildiride. yaşlannın otuzdvannda okluğu sanılan iki çete önderinin, 9. ve 10. Dağ Tugayı'ndaki görevlennden sırayla aİındığıru söyledi. İki bder, Trebeviç Dağı'ndaki, kentin savunulması için anahtar bölgelere getinbnışti. Çünkü Sırplar. güney kalesinden açüklan ateşle kente büyük hasar vermışti. Sırplann ara ara açtığı yaylım ateşine karşın, savunma sab günü de devam etti. Radyoda yayınlanan bildiride, Boşnak biriiklerinin, kent halkını savunduğu kadar eza çektirdiğı kabul edildi Aranan iki kumandanın "biriikleriyk birlikte çarpışmak dısında örğütlü suça katddıkian'- 'nın da söylendığı bildinde, iki önderin başını çektiğı "berhangi bir direniş hareketine" karşı guç uygulanılacak denıldi John F. Burns