Katalog

SAYFA CUMHURİYET 29EKIM1993CUMA OLAYLAR VE GORUŞLER Dört duvar içine kapatılmış bir açıkhava anıtı MELtH CEVDET ANDAY Y urtdışında görme fırsa- ünı elde etmış olduğum şaşırtıcı ıkı Turk mı- marlık yapıü benı bü- yülemışür Bunlardan ılkı Mostar'dakı Os- manlı köprûsudur Saraybosna'dakı bır edebıyatçılar toplanüsından sonra, çağnhlan Mostar'a gotürmuşlerdı Neretva ırmağı uzenndekı o zanf, nehnn yaratüğı kuçuk bır ebemkuşa- ğına benzeyen o olağanustü güzellık- tekı kopru benı şaşırtmıştı Küçuk araa dünyanın en buyuk tek gözlu köprusü olan bu başyapıt karşısında dona kalmışüm (Düımızdekı "Donup kakhm" sozunun doğrusu "Tanıp kal- dmTdır, "tanmak" şaşmak anlamına gehr, o kokenden yapılan "tansık", "bizi şaşntan oUy" demektır) Evliya Çelebi bu kopruyü Siıuuı'ın yapıtı dı>e anlatır, ama bu doğru de- ğıldır. onu Sınan'ın oğrenalennden bın yaprruş olabıür İkınası, Hındıstan'dakı ünlü Tac Mahal'dır Hındıstan'a ılışkın anılanmı o za- man gazetemızde anlatmıştım Yenı Delhı'den otobüsle Agra'ya, Turk- Hınt İmparatoru Şah Cihan'ın, olen eşı Mümtaz Mahal adına yaptırdığı anıt kabn görmeğe gıdıyorduk Ben bu ünlu anıtı, fotoğraflanndan bılı- yordum. oyle kı, bıldığım bır şey ıçın bunca uzun yolculuga ne gerek var dı- ye duşunduğumu saklamayayım Ama Tac Mahal'ı gorunce şaşırdım Bu yapıtın mıman da Turktur, ama adıru sarurun bılmıyonız İşte Berhn'dekı Pergamon Mu- seum'da görduğum Zeus Sunağı da benı oylesine buyuledı O>sa onu da fotoğraflanndan bılıyordum Ekım ayı ortalannda ("Geçtiğiıniz ay" demem, çunku Turkçe değıT) bır nıkâhta bulunmak uzere. bır haftalığı- na Berhn'e gıttık, eşımle Elbet, gör- mek ıstedığım yerlenn başında Zeus Sunağı gehyordu İnsan >aşadıkça neler goruyor1 Ber- lın'de Pergamon Museum'a gıderken, evet, heyecanlıydım, ama karşılaşaca- ğım şeyın benı nasıl darmadağın ede- ceğını bılmıyordum Bır Anadolu ın- sanı olarak onu. Zeus Sunağı'nı gordüm Şoyleoldu Muzeden ıçen gırdım, doğrusunu soyleyeyım, bıraz sınırhydım de çun- ku yurdumuzdan kaçınlmış bır bu- yuk, gorkemlı anıtı gorecektım Croı- sos hazınesırun gen venlmesı de belkı benı umutlandırmıştı Beledıye Başkanı. dostum Sayın Se- fa Taşkın'ın çağnsı ıle Bergama'ya gjttığımde, bu eşı ender bulunur eskı kenün üyatrosunu, sağlıkevlennı (Asklepıeıon) gormuştum Ama Zeus SunağYnın sadece yennı gosterdıler bana Onu da fotoğraflanndan bılı- yordum Akşam >emeğınde Savın Taşkın "Berlin'den alacağız o tapına- ğı" demıştı Ben de ona "Vermezier Almanlar" demıştım \e Başkan ın su- ratı asılmıştı Keşke demeseydım, olur a. bız belkı alınz Bunun gıbı, Turkıye'den Batıya ka- çınlan eskıl yapıtlann bır başka oyku- su daha vardır Bıldığınız gıbı, Mozo- le, bugun Londra'da. Bnüsh Mu- seum'dadır Bır Bodrum ve ılkçağ Anadolusu aşığı olan Cevat Şakir (Halıkarnas Baîıkçısı) Ingıltere kralı- çesıne bır mektup yazmıştı. dıyordu kı o mektubunda, "Vlozok, kurulduğu yere, Bodrum'un mavi goğü altına yakı- şır. Onu burava yollayın." Krahçe adına muze muduru yanıt- lamıştı Cevat Şakır'ı, demıştı kı, "Ügi- nizden ötflriı teşekkur ederiz. mûzemiz- de Mozole'nin bulunduğu salonun duvarını maviye boyayacağız." Demek o eşsız anıtı bıze vermeye hıç nıyetlen yok Evet, Berhn'dekı Bergama muzesı- ne ışte bu duygularla gırdım Az sonra da, Zeus Sunağı'nın bu- lunduğu bölumun kapısına geldım tçen gjrer gırmez duyduğum şaşkın- lığı sıze arüatamam Tapınağın onun- dekı sıralardan bınne çoktûm, büyü- lenmış gıbıydım Sanınm Anadolu'dan olmasaydım bunca şaşırmazdım Kendı geçmışımı gomyordum karşımda Ulkemızde gelmış geçmış halklann son adı Turk'- tur Ne gorkemlıymış bızım ulkemız es- kıden Ben bu anıtı, atalanmın yaratu- ğı bır yapıt dıye sevdım Dunyada kım daha ıyı anlavabılır bu yapıtı bızden başka Şunu da ekleyeyım, buyulenmekten fazla bır şeydı o gun orada duyduğum, aynlamıyordum muzeden Zeus a mı tapınıyordum yoksa9 Hayır Anadolu'dakı mımarhk sa- natının bır doruk yapıtına Gerçekte buyuk dınler, buyuk mı- marhk yapıtlanndan doğmuştur Zeus tapınaklan olmasaydı Zeus a tapınıl- mazdı Erken ılkçağda ınsanlar sulara. ağaçlara, çıçeklere tapıyorlardı, de- mek torenh dınler ortaya çıkmamıştı daha Zeus tapınağı burada dort duvar arasına kapatılmıştı, gerçek kımlığını ancak açık havada, Bergama tepesın- de bulabıhrdı O gün orada bır Turk aıle gordum, Türkçe konuşmalanndan anlamışüm Turk olduklannı Adam, eşıne dıyor- du kı, - Almanlar kaçırmasalardı bu anıt yok olup gıtmıştı Doğru söze ne denır1 Eskı yapıtlanmızın değennı yenı ye- nı algıhyoruz, onlan korumanın bıhn- cıne yenı yenı vanyoruz ARADABIR BEKİK ÖZGEN Eğitimci 70. Yılında Cumhuriyetimiz Cumhurıyet ıktıdarın yetkısını toplumun verdığı veka- lete dayanarak kullandığı sıyasal orgutlenme bıçımıdır Bu oluşumda egemenlık kayıtsız koşulsuz ulusun elın- dedır Cumhurıyet bır yasa yonetımıdır Yasal olmak zorun- dadır da çunku kamu yararı ancak boylesı bır yurutumle sağlanabılmektedır Ataturk ve arkadaşları 29 Ekım 1923'te Cumhurıyet ı ılan ettıklennde ulkede halkın seçımıyle kurulmuş bır meclıs bulunmaktaydı TBMM yasama gucunu temsıl etmekte kendı aralarından seçerek kurdukları yurutme gucunu (hukumet) de denetlemekteydı Başka bır deyış- le TBMM ulkede o gune değın ıktıdarın dınsel ılkelere ve tek kışının egemenlığıne dayalı yapısına son vermış halka dayalı ve laıklığı benımseyen yenı bır yonetım oluşturmuştu Bu halkın kendı kendısını yonetme ısten- cı ıdı Turkıye Cumhurıyetı yuzunu Batı ya çevırmıştı Ya- şam bıçımını Batı11 değer yargılarıyla yoğurmaya karar vermış ozde ve bıçımde çağdaşlaşmaya soyunmuştu Bu bağlamda adı Ataturk ılke ve devrımlerı dıye tanımla- nan bır dızı değışımler yururluğe konmuştu Cumhurıyet ın 10 yılı aşıldığında ummetçılık yennı ulusallığa bırakır olmuştu Batı uygarlığına yonelış sıya- sal bır seçım olduğu ıçın Arap Abece'sı yennı Latın Abece'sıne bırakmıştı Dılımızın Arapça ve Farsçanın boyunduruğundan kurtarılması ıçın onemlı adımlar atıl- mıştı Namaza çağrı demek olan ezan bıle akla Turkçe okunmaktaydı 1935'e doğru gelınırken, TBMM'dekı kadın parlamen- terlerın sayısı bugunkunden fazlaydı Dıl ve Tarıh Coğrafya Fakultesı bınasının alnına bu- yuk harflerle Yaşamda en buyuk yol gostencı bılımdır dıye yazılmıştı Yıne aynı yıllarda oğretım bırlığı sağlanmış medrese- ler kapatılmıştı Okullardan dın dersı kaldırılmıştı Cum- hurıyet'ın bır ayağı bılımde otekı ayağı laık duşuncedey- dı Ataturk Turk oğretmenlerınden duşuncesı ozgur duyuncu (vıcdanı) ozgur bılgısı ozgur kuşaklar yetıştır- mesını ıstıyordu Cumhurıyet ı de bu doğrultuda yetışe- cek gençlere emanet edıyordu 10 yaşını dolduran Ataturk lu Cumhurıyet yenılığı ge- lışımı ılerıcılığı sımgelemekteydı Heyecanı, umudu çağrıştırmaktaydı Gızılgucu dırılığı ve dınamızmı one çıkarmaktaydı Bu nedenle de Cumhurıyet, gençlerın gençler de Cumhurıyet ın olmazsa olmazlarıydı Bugunlerde Cumhurıyet ın 70 yıldonumunu yaşıyo- ruz Bakınız nereden nereye gelmışız' Cevremızde II Cumhurıyet tartışması yapılmaktadır Cumhurıyet ın 15 yılında tumuyle kapatılmış olan ımam hatıp lıselerının sayısı 1993 te 417 ye oğrencı toplamı da 396 408 e çık- mıştır Sokaklar pecelı kadınlar, çember sakallı erkek- lerle dolmaya başlamıştır Adı Ataturk ya da Cumhurıyet Unıversıtesı olan yuksekogretım kurumlarımızda tur- banlı kızlarımız dolasmaktadır llk ve ortaoğretımde dın derslerı zorunlu kılınmıştır Koktendıncı ortaçağdakı gen duşunce ahlak dersı olarak okutulmaya başlanmış- tır Boylesı bır eğıtım ortamında bılımsel tavır nasıl gelış- tırılebılır 1 ? 70 yılında Cumhurıyetımızın temellerı sarsılmaktadır Dın derslerının laık okullara sokulmuş olmasının tehlı- kesı, kımı okumuşlarca bıle gorulememektedır Sağ kanat sıyasacıları ıse dın somurusunu kendı çıkarı ıçın hıyanet kertesınde surdurmektedır Yazık' OKURLARDAN KOtûphanecilepin özvertsl B ızter Kühür Bakanuğı Kütüphanefcr Genel Müdüriüğü bunyesınde calışan kutuphanecüenz Gorevımız, halka, yaşamının her devresınde eğıtımlennı kutuphanelerden faydalanarak sürdûrmelennı sağlamakür Ankşılacağı uzere gorevunızın oğretmenlık ya da bır rehberhk mesîeğınden farkı yoktur Boylesıne halkının aydınlanması ıçın uğraşan ve çırpuıan bızler, Edefaiyat faknheknnin Kütüphanedlik bolümunden mezun ohıp, mesleğunızı halk kutuphanelennde ıcra etüğnnız ıçın cezalandınbyoruz Naalmı9 Sadece ve sadece mesleğunızı yapuğımız ıçın normal, vasıfsz, unıversıte mezunu memur gıbı son zamlarla 2 467 000 TL ücret alıyoruz Yanı, hse mezunu ıle aynı ucret Bu durum bızlen mesleğımızden uzaklaşürdığı gıbı onurumuzu da kırmaktadır Durumumuzun duzelüleceğıru defalarca beyan eden Genel Müdûrüraûz Saym Tulin SağJamtunç ve Kühûr Bakaıu Sayn FDui Sağlar, umanz sozlennde dururlar ve bızlere onurumuzu, meslekı saygınhğımızı kazandınrlar Yoksabumesleğıbu ucretle gerçekleşürmemız mumkun değüdır Buradan tum kutûphanecdere seslenıyoruz Lutfen aruk seamızı basında duyurakm Kütüphanedler Atatürk'ün Cumhııriyetçilik anlayışı Cumhurı>et. Ataturk devnmlennı başlatan bırsureçtır Cumhunyet ıle bır dızı devnmler art arda gelmıştır. Bu nedenle önemı son derece bu>uktur Devletın sı>asal rejımının belırlenmesı sonucunda da yenıleşme \ e çağdaşlaşma > olu hızla açılmıştır HANDAN DİKER Yıldız Teknık Üniversitesi Öğretım Gorevlisi mokrası ılkesının. en modern ve mantıksal uvgulanmasını sağlayan hukumet bıçımı Cumhunyettır Demokrası duşuncesı genel olarak aşa- ğıdakı oğelerden oluşur Kışı-toplum ılışkı- fennın belırlenmesı surecıne halkın tumuy- le katılmasi azınlık haklanna savgılı bır çoğunluk yonetımının sağlanması kışıve aıt hak ve ozgurluklenn korunması, toplu- mun tum uyelenne fırsat eşıthğının sağlan- masi gıbı ılİcelen ıçermektedır Demokrası bır ulkede çogunluğun ısten- cının (ıradesının) yarannın ustun tutulma- sıdır Toplumdakı gruplar arasında var olan çıkar ve yarar çatışmasında buyuk halk kıtlesmın yarannın ustun gelmesını sağlar Bu bakımdan halkın yonetımı ken- dı ozlem ve varanna gore >on ve bıçım ver- mesıne olanak veren bır sureçtır Bu saf demokratık duşunce ve ıdealdır Demokratık vonetımde toplum. başka- lanna değıl sadece kendısıne bovun eğer Bu nedenle de ınsan onuruna varaşır tek vonetım bıçımıdır Çağayaraşıranlamıylademokrasınınen vetkın şeklı olarak Cumhuriyet, bır tanhsel gehşmenın sonucudur Bızd'e şeklen Cum- hun>et 29 Ekım 1923 te ılan edılmıştır Ancak Cumhunvet bır duşun ve ıdeal ola- rak toplumu Cumhunyetle voneten ku- rumlann kurulması ıle, ılanından once de venı Turk Devletınm kurulması ıle 23 Nı- san 1920 de varlığını belırlemıştır Çağcıl duşunce olarak Cumhun>etın or- tava çıkması ve bunun devletın bır nıtelığı olarak kabulu ve bunun gerçekleşmesı Ataturk e aıltır L lusal egemenlık ılkesının devletın sıvasal rejımının temelı olması C umhunyet sozcuğunun ko- kenbılım (etımolojık) anla- mına bakacak olursak. bu sozcuğün dılımıze Arapça Cumhur sozcuğunden geldığını gcruruz Cumhur sozcuğu halk buvuk kalabalık anlamına geldığı gıbı toplu halde bulunan kavım va- hut ulus demektır Avnı sozcuğün Ingıhzce karşılığı ıse the Republıc" tır Sozcuğün aslı Latınce olup Res Publıca' dan gelmektedır Latınce anlamı ıse kamu malı demektır Res Pub- lıca " devımı zamanla sıvasal ve tanhsel ge- lışımın etkısı altında. demokratık bır rejım- de kamu ve halk hızmetının gorulduğu bır dev let yonetımını ıfade etmıştır Cumhunyet, halkın hukumetıdır Boyle bır hukumetle yonetenler. kamunun çıka- nnı daıma goz onunde bulundurmak ve kendı çıkarlannın da halkın çıkanvla bera- ber olduğunu uflutmamak zorundadırlar Cumhunyette kural kesınhkle seçımdır Cumhunyet enbuvuğündenen kuçuğüne kadar devlet hızmetlennın tümunde kalı- tım (veraset) yontemını kesın reddeder ve bu yontem yenne seçım ve atama yontemı- nı koyar Cumhunyet sozcuğu dar ve genış anlam- da kullanılır Dar anlamda Cumhunyet dendıkte devlet başkanının doğrudan doğ- ru>a >a da dolavlı olarak halk tarafından belırlı bır sure ıçın seçılmesı anlaşıhr Bu bağlamda Cumhunyet denıldığı zaman bız demokrasınınengelışmışşeklınıanlıvoruz Ataturk un sozlen ıle Cumhunvet vo- netımı demek demokrası ststemıvle devlet şeklı demektır" Başka bır deyışle De- tum gelışmelen Cumhunvet e voneltmıştır Ataturk u Cumhunyet e vonelten ne- denlenn başında onun çok eskıden ben ozlcmını çektığı rejım olması gehr 1980'h ve sonrakı >ıllarda Bulgar Turkolog Ma- nolofa daha henuz genç bır subay ıken şu sozlen sovlemıştır Bır gun gelecek ben hayal sandığınız butun bu devnmlen başa- racağım Bağlı olduğum ulus bana ınana- caktır Duşunduklenm hıçbır demagojı urunu değıldır Bu ulus, gerçeğı gorunce arkasından duraksamasız vurur dava uğ- runda olmesım bılır Saltanat yıkılmalıdır devlet yapısı turdeş bır oğeve davanmalı- dır Dın ve devlet bırbınnden aynlmalı Doğu uygarlığından benhğımızı sı>ırarak Batı uygarlığına aktarmalıvız Kadın ve er- kek arasındakı tarklar sılınerek yenı bır toplumsal duzen kurmahyjz Batı uygarlı- ğına gırmemıze engel olan vasağı alarak Latın kokunden bır alfabe seçmelı kılık kı- yafetımıze değın her şe>ımızle Batıhlara u>malı>ız Inanınız kı bunlann hepsı bır gun olacaktır" Ataturk'c gore Cumhunyet ozgurluk re- jımıdır ve ozgurluklenn en ıvı konınduğu vesavunulduğu bırsıyasalduzendır Kısa- cası ınsanca vaşamak ıdealı Ataturk'u Cumhun>ete yoneltmıştır Çunku uygar- lık dun>asının çağdaş vonetımı Cumhun- jettır Cumhunyet Ataturk devnmlennı başlatan bır sureçtır Cumhunyet ıle bır dı- zı devnmler de art arda gelmışür Bu ne- denle onemı son derece buyuktur Devletın sıvasal rejımının belırlenmesı sonucunda da venıleşme ve çağdaşlaşma yolu hızla açılmıştır Dunv anın çok zor koşullan ıçınde gınşıl- mış olan Turk Dcv nmı. ılk once Osmanlı sosvo-ekonomık yapısmı vıkmak ve degış- tınmek amacına davanmıştır Devnmcı tu- tarhlık tutuculuk değıldır ve Cumhunve- tın vapısı ıle bağdaşmavan kurumlann kaldınlmasıvld gerçekleşır Ve Demokrası bıçım değıl Oz dur ve vaşantıdır Demok- rası ınsanlann mutluluğu ıçın bır araçtır Amaç değıldır TARTIŞMA Sevgi'ler Simone olmadanüfus cuzda- mnızı da verin!" Hol- landa vatandaşı oldugunuzu Hollanda pasaportu ıle volculukyaptığınızı soylersenız, "Fazla konuşuyorsun! Gel burav a bakavım!" dıyerek kenara çeker sızı Asıl sıkıntı bundan sonra başlar Tahnkvehakaret dolu sozler beynınızı tırmalar Cesaret y üklenıp sozlu savunmaya geçtığınızde, "Lkalalık > apma!" ya da "Sus! Memurun karşısında konuşulmaz!" karşıhğını alırsıruz Ardından sorgu gehr "Neden Hollanda vatandaşı oldun?" "Ne zarannı gordün Turk pasaportunun?" "Turkluğunden mi utanıyorsun?" sorulanna ısrarlakarşılıkbekler Sessız kahr. "Bana tanınan bir hakkı kuilandım"dı>emezsınız Bu tur sorulan soramayacağını v anıt v ermek zorunda olmadığınızı da Alavdolu>uz çızgılenıledevameder "Tıpini, küığını hiç beğenmedim senin."' Bu sozu ancak, psıkoz bır kışıhkten duyabıleceğınızı duşunürsunuzveyanıt vermek ıstedığınızdeelının tersını >oızune doğru kaldınr "Lçağun kalkacak" dersınız, duymazsızı Nedensız tutulursunuz havahmamnda Bırkaç saat sonra kıs kıs gulerek pasaportunuzu elınıze tutuşturduğunda uçağınız uçmuş, bıletınız yanmışür Yenı bır bılet satın almak zorundasınızartık Uçaklar doludur ama Bır hafta sonraya ancak yerbulabılırsınız İşınıze geç kalmışsınız ve ışten atılmanız soz konusudur Polısın "Avrupa'daTürkiye'ji kötûleme)!!!" dıyen "akıl dolu >atansever" sozune karşın Hollanda vagıttığınızde başınızdan geçenlen ışverenınıze, meslektaşlannıza anlatırsınız Tumofkenızı katarakvedeaksını beklevenlenn aklına şajarak "Eh! Canun çok istedi. Işi astun, tatili bir hafta uzattınT dı>emezsınızya Yakınmalardınmıyor Çunku bu tur key fı yapünmlar surup gıdıyorsınırkapılannda Ve ışsızlığın Turkıye'den gelenler arasında y uzde 44'e v ardığı Dkel tapınma ayinleri G eçen gunlerde. televızyon kanallannın bınndekı bır programda ızledığımız \hmet el Rufai muntlennın ılgınçgoruntulen21 >uzyıla bırkaç adım kalmışken - gerçek - ınsanlık adına bızı duşunmeye ve tedbırler almava yoneltmehdır Ilkeldonemlerden henuz gerçek ınsanın oluşumunu tamamlavamamış olduğu donemlerden kalmış olan ılkel tapınma avınlennın bır orncğını scv rederkc bu MİLLETÇE BAYRAKLASALIM 'HER EVE BİR BAYRAK7 / ınsanlann ne kadar acız ılkel ve çağdışı olduklannı gorduk "İlkel Topluluktan L vgar Topluma"ddlı kıtapta "İlkel Topluluğun Duşunce V apısı" alt başlıgında sihirsel duşunce-avınler uzenne şunlar vazmaktadır "Sihirselduşunuş, ınsanın genelhkle doğa guçlerine egemen olamadığı ılkel topluluk doneminın egemen gomşu olduğu gıbı. ılkel topluluktan uv gar topluma 'geçış toplumu'nun sıhırsel-dinsel duşunuşunun de bır ogesıdır. Sihirsel duşunuş doğav a karşı etkın bır tutumu dıle getırmekle birlıkte. toplulukların bınlerce v ılIık geleneksel, durağan v aşam bıçımlen u/ennde onlan değıştırıcı bıretkı vapmamış. tersıne onların durağanlığına katkıda bulunmuştur." O. R. Gurnej ın "The Hittites. Mıddlese\"J969 Penquın.s 160 da bchrledığı sıhır kav ramı da şoyledır "İnsanlık kadar eskı olan sihır. genelhkle. ama doğru olmavarak dın başlığı altında ışlenmektedır Sıhır, duşuncenin dınden daha ılkel bır duzeyıne ajttir. Denetlemek ıstenilen nesnenın vokluğu \ a da ulaşılmazlığı ıle duşkınklığına uğramış ılk insanların, soz konusu nesne yenne bır ikame kullanarak, gudusel olarak, ıstedıkleri şeyı taklıt eden hareketlere başvurmalandır." Felix Guirand da "Kısacası her rurlü biçımiv le sihirsel duşunuş, valnızca analojık temellere davanan tek bovutlu mantık'a sahip olan bır duşunuştur" der Muntlennı veçevresınde bulunan kışılerın ıçensınde bulunduklan durumu gorebılecek kapasııelen yok Bu tur ınsanlar ılkel donemlerdekı sihirsel davranış bıçımlennı bugun da gosterebılıvorlarsa bu sadece, bır ruh hastahğının bclırtiMdır Bu turınsanlan ınançlan geregı bu turdavranışlan Hollanda da ınsanlar ışlennden olu>or, ışten atılma tehhkesı ıle yuzleşıvorlar Tam burada hukukçulara, ulkenınheralanında demokrasıyı ara> anlara buyuk bırgorev duşu>or Yazmahdırlar Sozcuğün "dopdolu hukuksal anlam"ı ıle o "kabadavı pous"ın burnunu surtmelıdırler Hans'tan nasıl nüfuscuzdanı ıste>emıvorsa başka bır ulkenın vatandaşhğına geçmış, ama adını Albert > apmamış Ah'den de ıstevemey eceğını oğretmehdırler ona Yoksa tek çözum kalacak ve Engin'ler, E»aJd. Sevgi'ler Simone olacaktır Ali Bayraktar Hollanda gcrçekleştıren kışıler olarak değıl, tedav ıye ve bunun gerektırdığı tedbırlere yonelmemızı gerektıren kışıler olarak elealmalıvız Insanlık ıç'n yuzkarası olan bu durum. yanı bu derece hasta olan topluluk ve toplumlann çağdaş Türkiye de v e çağdaş dunyada ellennı kollannı sallayarak dolaşmalan. mutlak suretle dıkkatealınması gereken bır konu Dışımızda gomnen hcr konuda uç maymunu oy namamız, en belıreın davranışımız halını aldı 20 vuzvılr>onuna vaklaştığımız şu gunlerde "insanlık** adına bır şeyler vapmavı ısteyen bu kadar az mı ınsan kaldı° Yetkıhlerden her konuda yaptıklan gıbı vıne susmamalannı sorulanmıza cevap vermelennı ve artık onlara verdığımızgorevlennı venne getırmelerını ıslıjoruz Serim Deniz PENCERE Cumhuriyet Bayramı'nda Felsefe Neye Yarar?.. Fransız devrımı patladığında Parıs'tekı Osmanlı Se- fırı'nın aklı başından gıdeyazmış, Istanbul a yolladığı raporlar bır âlem' Adamcağız dıyor kı - Ayaklar baş, başlar ayak oldu burada1 Allahsızlar kıtapsızlar, gozunu kan burumuş haydutlar devletı ele geçırdıler, krallan, kralıçelerı artık saymıyorlar Bereket Osmanlı memalıkı bunlardan uzakiır Istanbul'dakı Fransız Sefırı de şaşkın' Devrımın gel- gıtlerınde Sefır cenapları ne yapacağını şaşırıyor, Pa- rıs e ayak uydurmakta guçluk çekıyor Polıtıkabu1 Ama bır de ışın felsefesı var Dunya sarsılıyor, tanyerı atıyor, aklın ışınları karanlığı delıyor hayata yansıyor Insanlık aydınlanıyori Kuçuk polıtıkanın ayak oyunlarıyla oyalananlar olayın farkı nda değıl • 1789 gıbı 1923un de felsefı ıçerığını kavramadan ko- nuşmak neye yarar'' Pekı, felsefe neye yarar' ilk kez eskı Yunan'da uç vermış sonra golgelenmış felsefe, çunku ınanc, bınlerce yıl suresınde aklı ortmuş, dınsel felsefe, tannların buyruklarıyla peygamberlerın teblıgatı arasında çeşıtfeme yapmaktan oteye geçemı- yor, soyut mantık oyunlarının çemberınde soluk almaya çalışıyor Akıl, ınancı kendı alanına surünceye değın, bu böyle gıdecektır Çağdaş felsefenın yararı, ınsanın yıtıp gıttığı evrenın sonsuzluğunda bır pusula oluşturması Eğer o pusula elımızde olmasa, Fransa da devrım patladığında Parıs'te şaşırıp kalan Osmanlı Sefırıne dö- nerız, adam yaşananları anlayamıyor, ama kralın tahtı- nı sallayan depremın Istanbul dakı padışahını tehlıkeye sokacağını sezınlıyor, papazı dışlayan sıyaset, ımama da polıtıkayı yasaklayabılır O zaman yandı gulum keten helva1 Felsefe demek kı hayatın ta kendısıymış • Cuce sıyasetın vıdı vıdısında 1923 u değerlendırmeye olanak yok 600 yıllık ımparatorluk zaten ıçınden çurumuş çağdışı kalmış, yıkılmış, 20'ncı yuzyılın ılkçeyreğınde, emperya- lızmın olu toprağı serpılmış sandığı Anadolu'da, hayat bır başka bıçımde fışkıracak Eğer toplumun yaşama gucu varsa, hareket, onune duşecek lıderını de yaratacak Olay bu 1 Hayat, Osmanlı şeyhulıslamının olumfetvalarında bıt- mıyor, Büyuk Mıllet Meclısı Hukumetı'nın yasalarında başkaldırıyor Anadolu'da 'Ayaınlanma Devrımı nın to- humları bır Kurtuluş Savaşı yla toprağa ekılmektedır Uygarlık, Aristo'yu, Eflatun'u aşmış, Immanuel Kant'a ulaşmış, Anadolu, SuKan Mehmefı gerıde bırakarak Ataturk'u bulmak zorundadır, Cumhurıyet devrımı fel- sefedekı aşamanın sıyasettekı uygulamasıdır • Bugun Kemalızme soverek şerıatçılar ve Kurtçuler kesımınde prım yapmaya çalışan çoğu polıtıkacı ve ga- zetecıde, bılır bılmezAydınlanma nınkapsamındayaşı- yor, Cumhurıyet devrımını soluyor Ya Kürtçuler? Ulusçuluk bılıncının durtusunde sıyaset yapan Kurtçu- ler de Anadolu Aydınlanması nın urunudurler mıkro- mıllıyetçılıkten kurtulduklan gun, ışığı goreceklerdır halklann uyanış sureçlerı, ummet bılıncınden sıyrılma- larıyla başlar Aydınlanma'dan kaçmak olanaksız Hıçbır guç, Anadolu'ya karanlığı yenıden getıremeye- cek, devletın parasından gucunden burokrasısınden ve her şeyınden yararlanan şerıatçılar, epey mesafe al- dılar, ama, nafıledır YAYINLARI Sıvasta Slen sevgili şairimiz METİN ALTIOK YEL VE GULkendı seçtığı şıırler 40 0001ıra Sıvas'ta, şıırsızler, hoşgorusüzler ve insan de- ğen bılmezler tarafından 'taammuden' olduru- len değerh şaırın kıtaplarından, kendi eliyle se- çıp mayıs ayında yayınevunıze teslim ettiği, ki- tap olarak goremedığı şıırler Şimdıden buyuk ve zaman ıçınde daha da buyuyecek şıırler. Me- tın Altıok 'un ınsan dolu şıirı, Sıvas kıyımım as- la unutturmayacak. "Metın Altıok, artık şur yazmasa bıle, şımdıye kadar orta- ya koyduklanyla bır değerdır dıyorum. Lorızm ve hu- mor'un arabesk bıçımlerle sureklı ıç ıçe geçtıgı bır şıir onunkL (Cemal Süreya) "Masa lâmbamın ışığı Metın Altıok'un resmıne vuruyor. Şa- ırde benzenmı değıl kendımı göruyorum sankı. Hepuruzın şurıne kan sıçradı çunku." (Ahmet Oktay) CANYAYINLARl/BâbıâhCad No 19Kat2,34410CagaloJlu,kUnbul ISTANBUL KIZ LİSESİ MEZUN VE MENSUPLARIDERNEĞİ Ataturk'u, Cumhurıyetimızı ve Demokrasiyı onlardan asla kopmayacakkadarçok seviyoruz. 70. yıl, üyelerımızevetüm ulusumuza kutlu olsun. YÖNETİM KURULU ADINA BAŞKAN BİRNURÖZÜMERT