Katalog

CUMHURtYET/14 DIŞ HABERLER 8 HAZİRAN 1990 Duşuncelerinden Suçlananlara Özgürlük Açlık grevindeki 8 düşünce mahkumu bugün grevin 24. günündeter. Açlık grevinin 20. gününde insan beyni kendini yemeye başlıyor. HEMENŞİMDİ! Ankara DCM, TCK'nın 141,142,159 ve 312. maddelerinden yargıla- nan Kutlu-Sargın için "Tutukluluk hallerinin sürdürülmesinin ileride telafisi olanaksız zararlara yol açacağı" gerekçesiyle tahliye kararı verdi. Halen aynı maddelerden binlerce kişi, yüzlerce yıllık ceza istemle- riyle yargılanıyor. Binlercesine de 748,661,307,146,130,123 yıl gi- bi insan ömrünü aşan cezalar verildi. Otuzu aşkın gazeteci sadece yazılan nedeniyle 10 yıldır cezaevinde. Açlık grevindeki Yazı İşleri Mü- dürlerinin kişi başına ortalama hapis cezası 253 yıl. TCK'nın 125 ve 171. maddeierinin fütursuz bir şovenizmle işletil- mesi yetmiyormuş gibi, Sansür-Sürgün karamamesi ile baskı tır - mandırılıyor. Bu çifte standart hukuk skandalını gözler önüne seriyor. Hükü- met özellikle son bir yıldır, 10 yıldan beri cezaevinde tutulan düşünce mahkumlannı sürdürdüğü oyalama taktiği ile "umut işkencesi" ya- pıyor. Tüm bu durumları protesto eden binlerce kişi cezaevlerinde ve destek amacıyla dışarıda açlık grevinde Açlık grevindekiler, eylemlerinin ölüme kapalı olmadığını grevin süresini, hükümetin ve kamuoyunun düşünce ve örgütlenme yasa- ğı konusundaki tutumunun belirleyeceğini söylüyorlar. Açlık grevindekilerin bu eylem nedeniyle ölmeleri ya da sakat kal- maları kendileri açısından onur sayılsa bile, bunun gerçekte cinayet- ten farkı olmayacaktır. Ve sorumluluğu da hükümete ait olacaktır. Bu suça ortak olmak istemeyen, başta parlamento ile meslektaşlan 10 yıldır cezaevinde tutulan basın ve basın kuruluşları olmak üzere tüm demokratik örgüt ve kişileri göreve çağınyoruz. Kamu vicdanı açlık grevlerinde yeni ölümlere ve sakatlanmalara izin vermeyecektir. Düşünce ve örgütlenme özgürlüğünü kısıtlayan tüm Anayasa ve TCK maddelerl kaldırıimalı, Hlç bir hukuki dayanağı olmayan Sansür-Sürgün Kararnameleri kaldırılmalı, 12 Eylül yargılamaları tüm sonuçiarıyla sllinmell Duşuncelerinden dolayı suçlananiar serbest bırakılmalı, hükümlülerin Infazı ertelenmeli. Koray Düzgören (ÇCD İst. Şb. BşkJ Yavuz Şımşek (TCS ist. Şb. Başkanı) Oktay Akbal (TYS Cenel Başkanı) Şukran Kurdakul (PEN Yazarlar Derneği) Aygören Dirim (Türkiye Yayıncılar Birliği Bşk.) Leman Fırtına (İHD Cenel Bşk. Yrd.) Nüvıt Duraker (istanbul Tabip Odası Sekreterl) Rıfat Yuzbaşıoğiu (istanbul Dlş Heklmleri Odası) Yüksel Selek (Demokrasi izleme Kurulu) Münir Ceylan (Petrol-iş Sendlkası Cn. Bşk.) Fuat Alan (Belediye-iş Sendikası Cn. Bşk.) Kenan Durukan (Harb-İş sendlkası Cn. Bşk.) Yener Kaya (Derl-İş Sendikası Cn. Bşk.) Celal Özdoğan (Otomobll-iş sendlkası Cn. Bşk.) Atılay Ayçin (Hava-iş Sendlkası Cn. Bşk.) Şemsi Denizer (CMaden-İş Sendlkası Cn. Bşk.) Necati Altunkaynak (Krlstal-İş Sendlkası Cn. Bşk.) Cürol Erçakır (Ağaç-İş Sendikası Cn. Bşk.) Melih Hüsnü Yılmaz (Llkat-İş Sendikası Cn. Bşk) Alı Ekber Cüvenç (Basın-İş Sendikası Cn. Bşk.) Sabrı Topçu (Tümtls Cn. Bşk.) Lalezar Mürşitpınar (Türkiye Hemşlreler Derneği) Ercan Karakaş (SHP İstanbul İl Bşk.) Ferit ilsever (Sosyalist Partl Cn. Bşk.) Celal Ertuğ (Yeşlller Partisl Cn. Bşk.) Nihat Sargın (TBKP Cn. Bşk.) Oral çahşlar (Sosyallstler Blrlik Partisi Cirlşiml) DÜŞÜNCEYE ÖZGÜRLÜK KOORDİNASYON KURULU Haberleşme için: Teh 522 10 05 Fax. 513 96 76 ÇCD İstanbul Şubesi üokali Tabip Han Kat 4 Cağaloğlu-İST. MOSKOVA Varşova Paktı kimlik değiştiriyorMoskova'da dün yapılan tarihi Varşova Paktı zirvesinde paktın askeri bir örgüt olmaktan çıkarılıp siyasi bir işbirliği örgütüne dönüştürülmesi konusunda görüşbirliğine vanldı. Dıs HaberietScrvisi — Varşova Paktı'nm "kader toplanüsı" olarak nitdenentarihizir- vesidünMoskova'dasonaerdi. Zirvetoplan- tısı sonucunda, Avnıpa'da yaşanan değişim- lere uygun olarak Varşova Paktrnın işlev ve yapısının dadeğiştirilmesi konusunda görüş birliğine vanldı. Yapılması düşünülen deği- şikliklerle Varşova Paktı askeri bir örgüt ol- maktan çıkıp siyasi bir işbirliği örgütüne dö- nüşecek. Varşova Paktı bu politikasının NA- TO'ya örnek olmasını ve NATO'nun da si- yasi bir işbirliği örgütüne dönüşmesini isti- yor. ZirvetoplantısındakonuşanSovyetler Birliği Başkanı Mihail Gorbaçov da Varşo- va Paktı'run varlığını sürdürebilmesi için "radikal degişimden" geçmesi gerektiğini belirtti ve NATO ile arasında "işbirttği organlan" kurulmasını istedi. SSCB'nin yanı sıra Çekoslovakya, Polon- ya, Demokratik Almanya, Romanya, Bul- garistan ve Macaristan'da devlet başkanla- n, başbakanlar, dışişleri bakanları ve genel- kurmay başkanlannın katıldıkları (oplantı sonunda yayımlanan bildiride, Varşova Pak- tı'nın "IşJevsizleşmiş" yapılanrun tasfiye edilmesi için gerekli haarhkları yapacak bir geçici koraisyon oluşturulduğu ve bu komis- yonun ekirn ayına kadar çalışmalarını ta- mamlayarak önerılerini ekimde yapılacak Varşova Paktı olağanüstü zirve toplantısı- na sunacaklan bildirildi. SSCB Dışişleri Bakan Yardımcısı Yuli Kvitsinsky, Moskova'da yapılan bir gurüük Varşova Paktı zirvesinin sonuçlarını açık- lamak amacıyla düzerdediği basın toplan- tısında, söz konusu komitenin hazırlayacağı önerilerin kasım ayında bir programa dö- •nüşturüleceğini bildirdi. Kvitsinsky, "kadfik" hale gelmiş bulunan pakt organlanndan neyin kastedildiğini açıkça belirtmedi, ancak Sovyet yetkilinin öteki sorulara verdiği yanıtlardan, Varşova Paktı ortak askeri komutanlığırun işlevinin' simgesel düzeyde kalacağı bir yeniden ya- pılanma hazuiığına başlanacağı anlaşılıyor. Yuli Kvitsınsky, basın toplantısmda "si- yasi açıdan yararb ofanaya devam ettiği" için hiçbir üyesinin Varşova Paktı'nı terk etme- POLONYA LtDERLERİ — Moskova'da Varçova Paktı zirvesİM katüaa Poloaya Devfct Başkanı General Jaruzdski ile Basbakan Mazowkcki, konıtsmaJan dikkade dfaı Hyoriar. ye niyetli olmadığını belütmesine karşın, zirve toplantısmda, paktın askeri kanadı dı- şında kalmak isteyen ülkeler olduğunu doğ- ruladı. Sovyet Dışişleri Bakan Yardımcısı, Var- şova Paktı'run, bu politikasıyla NATO'ya örnek olduğunu ve NATO'nun da "düşman imajının ortadan kalkmaya başladıgı" bu dönemde, askeri değil siyasi ağırlıklı bir iş- birliği örgütüne dönüşmesini bekledikleri- ni bildirdi. Moskova'dan dönen Çek Cumhurbaşka- nı Vaclav Havel de Prag'da yaptığı basın toplantısmda Varşova Paktı zirvesini '"tarihi" olarak nitelendirdi. Çekoslovakya 1 nın Varşova Paktı'run dönem başkanı olma- sı nedeıvyle irtifakın geleceğine ilişkin bir dizi öneriyle Moskova'ya gittiğini söyleyen Havel, bu öneriler uzerine tüm gece çalış- tıklarıru belirtti. Doğu Avnıpa, Varşova Paktı'run geleceği ve Bush'la yaptıkları zir- veden bahseden Gorbaçov'un konuşmasın- dan sonra hemen kendisinin söz aidığmı be- lirten Havel, ittifak içinde gerçekleştirilmek istenen değişimle Varşova Paktı'run askeri bir örgüt olmaktan çıkıp üyeler arasında bir çeşit siyasi işbirliği organına dönüşmesinin istendiğini söyledi. "Varşova Paktı vartığı- DI sıirdümıekJe birlikte artık eski Varşova Pakü degildir' diyen Çek Cumhurbaşka- nı, "İttifak bundan böyle ortaya çıkacak Avrnpa'daki yeni dnzeni denetlemek ve ba düzene fırtınalı Dogu ve Orta Avnıpa iil- kelerini de katmak için gereken bir araca dönüşecektir" dedi. Varşova Paktı'ndaki dönüşümün Helsin- ki süreciyle paralel başabaş gidebileceğini söyleyen Havel, "hiçbir uyenin bir digerine başeğmek zonında olmadıgı bir ittifak gc-' liştinnek istediklerini" belirtti. Avnıpa'da- ki "tebdit" kavramının da yeniden gözden geçirileceğini söyleyen Çekoslovakya Cum- hurbaşkanı askeri harektlann bundan böyle diğer ulkelerin anayasal onayından geçme- sinin istendiğini belirtti. Bu önerilerin "çe- şitli nuanslarla" tüm üyeler tarafından ka- bul edildiğini açıklayan Vaclav Havel, Gor- baçov'un herhangi bir itirazı olmadığını söyledi. KIRGIZÎSTAN Çatışmalar iç savaşa dönüşüyor Özbek-Kırgız çatışmalan, başkent Frunze'ye de sıçradı. Başkentte 4 bin Kırgız öğrenci, Oş kentine giderek çatışmaya katılmalarına izin verilmesi için gösteri yaptı. Dış Haberier Servisi — Sovyetler Birliği'- nin Kırgızistan Cumhuriyeti'nde pazartesi günü çıkan Özbek-Kırgız çatışması başkent Frunze'ye de sıçrayarak bir iç savaş haline gelmeye başladı. Güvenlik güçleri çatışma- lan kontrol altına almakta yetersiz kalır- ken çatışmalann diğer cumhuriyetlere sıç- ramasından ve özbekistan ile Kırgızistan arasında savaş çıkmasından endişe ediliyor. Interfaks Ajansı'nın haberine göre, öz- bekistan Başbakanı Sukuruilah Mirsaidov, yerel televizyondan halka hitaben yaptığı konuşmada, Kırgızistan yönetimini, özbek- lerin haklannı koruması için Uettikleri uya- rılara kulak asmamakla suçladı. Özbekistan'ın Kırgızistan smın boyunda- ki tüm yerleşim raerkezlerinde halkın, taş ve sopalarla silahlanarak' Oş kentine gir- me çabasında olduğunu kaydeden Inter- faks, bu yüzden iki cumhuriyet arasındaki sırunn tümüyle kapatıldığıru, Özbekistan'ın başkenti Taşkent'ten Oş kentine yapılar uçak seferlerinin de durdurulduğunu bildirdi. Özbekistan'ın 'Halk Cephesi' konumun- daki 'Birlik' örgütü, hükümete çağnda bu lunarak, Kırgızistan'daki Özbeklere yönc lik kıyımın durdurulması için önlem alma ması halinde, tüm cumhuriyette açlık grev- lerine başlanacağım bildirdi. SSCB Başkanı Mihail Gorbaçov'un da nışmanı ve SSCB Başkanlık Konseyi üyes yazar Cengiz Aytmatov'un da Oş kentim gittiği haber veriliyor. Sovyetler Birliği Içişleri Bakanı Vadim Ba- katim, Sovyetler Birliği Yüksek Sovyeti'- nin Milliyeder Meclisi'nde Kırgızistan'da- ki durumla ilgili olarak yaptığı konuşma- da, cumhuriyetteki çatışmalann kontrol al- tına aünamadığını söyleyerek özbekistan ile Kırgızistan arasında savaş çıkabüeceği uya- nsında bulundu. Bakatin, Kırgızistan'da ölü sayısının 4g'e yükseldiğini açıkiadığı ko- nuşmasında, güvenlik güçlerinin olayların bastınlmasında yetersiz kaldığını söyledi. Bakan, olaylann yatıştınlabilmesi için böl- geye tçişleri BakanhğYna bağlı birlikkrden 900, düzenli ordu birliklerinden 1.500, sı- nır birliklerinden de 450 kişi olmak üzere toplam 2 bin 850 kisilik bir kuvvet gönde- rildiğini açıkJadı. Bakatin, çaüşmalann so- na erdirilmesi için bir an önce tüm cumhu- riyetlerin temsilcilerinin bir araya gelerek azınlık haklannın korunmasını amaçJayan" bir bildiriyi kabul etmeleri çağnsında bu- lundu. Oş kentinde pazartesi günü çıkan çatış- malar güvenlik güçlerinin aJdıklan önlem- lere karşın başkeut Frunze'ye de sıçradı. Kentte çatışmalann başlamasının üzerine olağanüstü hal ilan edildi. Fnınze'de önceki akşam çok sayıda ev ve otomobil ateşe ve- rildi ve özbeklere ait pek çok dükkân yağ- malandı. Başkentte önceki akşam 4 bin Kır- gız öğrenci, çatışmalann yoğun olduğu Oş ve difer kentlere gitmelerine izin verilmesi için gösteri yaptı. DIŞBASIN Beral*QK$ribunc Karşıhkhtehdidi kaldıralım NİKOLAİ ÇHERNOV • Sovyetler Birliği, ABD ile askeri gtlçleri- ni mümkün olan en ait düzeyde eşitlemeye çalışıyor. Sovyetler'in amacı, kitlesel yıkun- lara neden olabüecek tüm silahlan yok ede- rek kendi savunmasını sağlamak. ABD ve NATO'yu da bu yaklaşımı benimsemeye ça- ğınyoruz. Silahlarda indirim konusunda ABD ile Sovyetler Birliği'nin anlaşması kaçınılmaz. İki ülkenin de gerçek anlamda güvenlik- lerini sağlamalarının tek yolu, silahlı kuv- vetlerin ve donanımlann karşılıklı olarak in- dirimi ve silahlı kuvvetlerin, yalnızca savun- ma amaçlı kullambnalanmn, karşılıklı ola- rak garantilenmesidir. Stratejik süahlar konusunda ABD ile Sov- yet stratejik güçlerinin yapısal olarak fark- hlıklar göstermelerine karşın karşılıklı indi- rim sonucunda güçleri eşitlenebilir. Sovyetler Birliği, artık büyük askeri tat- bikatlar yapmıyor; bunlara katılan birlikle- rin sayısı yanya indirildi. Ordunun 1990 büt- çesi, yüzde 8.2'lik bir kısıntıyla 77.3 milyar rubleden 71 milyar rubleye indirildi, önü- müzdeki iki yıl içinde yüzde 14 oramnda bir kısmtıya (10 milyar ruble) daha gidilmesi planlaruyor. Orduya ait pek çok bölge, tü- men ve brrk'k de dağıtılacak. Sovyet ordusunda 1 Ocak 1991 tarihine kadar insan gücünde de önemli indirimler yapılacak. Ordunun 240 bini Sovyetler Bir- liği'nin Avnıpa kesiminde, 200 bini doğuda ve 60 bini güneyde olmak üzere toplam 500 bin kişilik bir bölümü terhis edilecek. 1991 ortalarında Sovyet birlikleri, Macaristan ve Çekoslovakya'dan çekilmiş olacak. Sovyetler Birliği'nin şimdiki askeri dok- trini, NATO-Varşova Paktı çatışmasının ve rekabetin yerini, diyaloğun ve Doğu Batı iliş- kilerinde işbirliğinin aldığını gösteriyor. Bu doktrin, en az üç düşünceyi gündeme getiriyor. • Birincisi; Sovyetler Birliği'nin potansi- yel düşmanı kimdir? NATO liderleri sürekli olarak Sovyetler Birliği'nin düşman olduğu- nu ve ona karşı daima güçlü ve uyanık ol- mak gerektiğini savundular. Ortaya çıkan so- nuç; karşılıklı tehdit ve güçlü savaş olasılı- ğıydı. Biz Sovyetler, özellikle Washington'un, de- niz kuvvetlerinde indirim ve deniz kuvvet- lerinde kullanılan taktik nükleer silahlann ortadan kaldınlması konusunu tartışmaya yanaşmayan ısrarlı tutumundan endişe du- yuyoruz. Bize göre bunun anlamı, kara kuv- vetlerinde indirimi savunan ABD'nin, deniz kuvvetlerini güçlendirerek askeri üstünlüğü ele geçirmeye çalışmasıdır. Bunun amacı da kuşkusuz Sovyetler Birliği'ne karşı bir bas- kı unsuru olarak kullanmaktır. Bizi endişelendiren bir başka konu da Sov- yetler Birliği'ni çevreleyen yüzlerce ABD as- keri üssü. Bu üslerde şu an 500 bin asker ve personel görev yapmakta, üsler üstün saldı- n yeteneği taşıyan araçlarla donatılmış bu- lunmaktadır. Biz 40 yıldan uzun bir süredir bunlann tehdidi altında yaşıyoruz. Bunlara ek olarak bir de 'Yıldız Savaslan' programı var. Aynca yeni Stealth-2 savaş uçağı ve bin- lerce uzun menzüii nükleer başüklı Cruise füzesi. Üstelik ABD, nükleer denemelerini dur- durmayı reddetmekte ve Avrupa'daki taktik hava kuvvetlerini, Urallar'dan ötesini bile vu- rabilecek güçteki nükleer başuklı Cruise fü- zeieriyle donatmayı planlamaktadır. Ve son olarak, Birleşik Almanya'nın NATO'ya üye- liği garanti altına alınmak isteniyor. Sovyetler Birliği, tüm bu tehditleri göre- rek, silahlı kuvvetlerini geliştirmelidir. • Ikinci konu; Sovyet Silahlı Kuvvetlerii nin karşılamaya hazırlandığı saldjnrun tü- rüdür. ABD ve NATO, nükleer ve konvansiyonel savaşa hazu-lanıyor. Askeri doktrinieri, nük- leer silahlann tehdit oluşturma, caydıncüık ve nükleer savaşı kazanma gibi amaçlarla her zaman hazır bulunmasını gerektiriyor. ABD, bir savaş halinde nükleer silahlan ilk kulla- nacağını açıkça söylüyor. Sovyetler Bırtığı ıse uluslararası ani;ışma7- hklann savaşla çözümlenmesini reddediyor. Savaşı önkmek, bizim asıl bedefimiz, aske- ri doktrinimizin temelidir. Sovyetler Birliği, düşmanca bir tutumla karşüaşmadıkça hiç- bir zaman, hiçbir koşulda ve hiçbir devlete karşı, ilk düşmanca saldınyı gerçekleştiren taraf olmayacaktır. Hiçbir zaman nükleer si- lahlan ilk kullanan taraf olmayacağız. • ÜçüncU görüş; saldınlara karşı silahlı kuvvetlerimizi eğitme yöntemleri hakkında. Ikinci Dünya Savaşı deneyimine güvenerek, \-akin zamana kadar planlanmızı savunma ve saldın operasyonlan üzerine kurduk. An- cak bu bakış açımızı artık yeniledik; gene- rallerimizin düşünce biçimleri de değişti. Sovyet Silahlı Kuvvetleri, olası saldınlara karşı, savunmaya dayanan bir plan uygula- yacaktır. Ancak bu, Sovyetler'in herhangi bir saldırgan orduya inisiyatifi bırakacağı anla- mına gelmez. Sovyetler Birliği, bu değişiklikleri tek ta- raflı olarak uygulamaya koymuştur. Ancak ulusal güvenliği tehlikeye atmadan, silahlı kuvvetlerimizi savunma taktiğine göre yeni- den yapılandırmayı sürdüremeyiz. Doktrin- ieri, askeri yeterlilik dunımlannı, ABD ve NATO ülkeleriyle yapılacak silahsızlanma göruşmelerindeki gelişmeleri göz önünde bu- lundurmak zorundayız. Şimdilik, ulkelerin tam anlamıyla güven- li savunmalannı tek başına sağlayabilecek si- lahlar mevcut değil. En güçlü savunma yön- temi olarak kabul edilen nükleer silahlar bile bunu sağlayacak güçte değil. Bir nükleer sa- vaş, insanlığın yok olması anlamına gelebi- lir. Söylemeye bile gerek yok; konvansiyonei silahlarla yapılacak bir dünya savaşı da aşağı yukan aynı derecede trajik bir yıkıma neden olacaktır. Niçin her iki taraf, karşılıklı olarak güven- sizliğin ve şüphenin kaynağı olan tehdidi or- tadan kaldırarak onun yerine kendilerine ye- terli savunma yöntemleri benimsemesin? Bu hedefleri herkesin düşünmesi gerek. (31 ma- Y}s) AFbaj Nikolai Çheraov, Sovyet Gendknr- may Bafkanlıgı'ııda görevlidir. *