Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
75 HAZİRAN 1990 EKONOMİ CUMHURİYET/13
Ihracatçı
alacaklan
• ANKARA (AA) —
Türkiye İhracat Kredi
Bankası'nın (Eximbank),
yaklaşık 6 aydır bekletilen
dış ticaret sermaye
şirketlerinin (DTSŞ) 171
milyar lira tutarındaki
pazarlama primlerini
ödeyeceği bildirildi.
DTSŞ'lerin yüzde 2
oranındaki pazarlama
primlerini oluşturan bu
alacaklan, Para Kredi
Kurulu'nun kararına
rağmen yaklaşık 6 aydır
ödenemiyordu. Eximbank
Genel Müdürü Turgay
özkan, DTSŞ'lerin söz
konusu alacaklannı 20
hazirandan itibaren
ödemeye başlayacaklannı
belirtti. Her hafta yaklaşık
5-10 milyar lira arasında
ödeme gerçekleştireceklerini
kaydeden Özkan,
ödemelerin ağustos ayı
sonunda tamamlanacağını
söyledi.
Türk-Sovyet
tıırizm şirketi
• Ekonomi Servisi —
Sovyetler Birüği'nin turizm
kuruluşu Intourist ile
Bumerang Holding arasında
turizm alanında faaliyet
gösterecek "Intourist
Istanbul" adı altında ortak
bir şirket kuruldu. Bir
milyar lira sermayeü
şirkette iki ortağın eşit
payları bulunuyor. Genel
müdürlüğüne Vasili
Tolchenov'un getirildiği
Intourist İstanbul, SSCB ile
Türkiye arasında turlar
düzenleyecek.
Netaş sermaye
arttırdı
• Ekonomi Servisi —
Netaş'ın sermayesinin, U
Haziran 1990 günü yapılan
olağanüstü genel kurulda
20 milyar lira arttırılarak 36
milyar liraya çıkartılmasma
karar verildi. Yönetim
Kurulu Başkanı Yavuz
Kireç, arttırılan sermayenin,
uzun zamandır devam eden
nakit sıkıntısını gidererek
şirketin mali yapısını
kuvvetlendireceğini söyledi.
Türkiye'de kurulu bulunan
yaklaşık 6.5 milyon telefon
hattını üreten Netaş 1%7
yılında kuruldu.
Çimentoya
sürekli zam
• ERZURUM (AA) —
Türkiye genelinde 23
mayısta başlayan ancak
geçen gunlerde anlaşma ile
sona eren çimento
fabrikalarındaki grev,
çimento fıyatlarını büyük
ölçüde arttırdı. lnşaat
mevsimirün başladığı Doğu
Anadolu bölgesinde, inşaat
sahipleri ve müteahhitlerin
çimento bulmakta guçlük
çektikleri bildirildi.
Erzurum'da daha önce 9
bin liradan satılan bir torba
çimentonun piyasa fiyatı
grevden sonra 12 bin 500
liraya yükseldi.
Türk-İş'e
protesto
• tş-Şendika Servisi —
Türk-îş, Hak-lş ve bağımsız
sendikalann İstanbul'daki
40 şubesinin katılımıyla
oluşan "İstanbul Şubeler
Platformu" Türk-lş'in 40
bin kamu işçisi adına
hükümetle vardığı
anlaşmayı protesto etti.
Platform adına dün yapılan
yazılı açıklamada,
"Hükümetle yapılmış olan
anlaşma Türk-lş
yönetiminin
sorumsuzluğunun, işçi
sınıfına saygısızlığının,
onursuzluğunun belgesidir.
Bu anlaşma, Türk-İş
yönetiminin hükümet ve
sermaye ile Ankara'da ve
Ilgaz Dağı'nın doruklarında
yapılan 'zirve'lerinin
ürünüdür" denildi.
İşten atüan
işçiler
• tş-Sendika Servisi —
istanbul Yeni Bosna'da
kurulu 500 işçinin çalıştığı
Panteks Tekstil'de Teksifin
örgütlenme çalışmalannın
ardından başlayan işten
çıkarmalar sürüyor.
Sendika yöneticileri
çıkarılanların sayısının 100'e
ulaştıını belirtirken işveren
sadece 45 işçi çıkardıklannı
belirtti. İşten çıkanlan
işçiler, işverenin, kendilerini
sendikalaşma nedeniyle
çıkardığını savunurken
çalışan arkadaşlarını da
sendikadan istifa etmeye
zorladığını, "hâlâ inat eden
varsa hepinizi kapının
önüne koyarım" dîye
konuştuğunu öne sürdüler.
Teksif Yedikule Şubesi
yöneticileri de bir hafta
önce başlayan çıkarmalann
her gün 20, 30 kişi ile
devam ettiğini bildirdiler.
Devlet Bakanı Işın Çelebi geri dönmeyen turizm kredileri için ateşpüskürdü:
TurizmciyepabuçbırakmamEkonomi Servisi — Hükümetle turizm-
ciler arasında, kredi geri ödemeleri nede-
niyle başlayan kavga kızıştı. Devlet Baka-
nı Işın Çelebi, verilen kredilerin tümünün
geri alınacağını belirterek "Halkın alınte-
rini kimsenin cebinde bırakmayacağız. Bu
paralan cebine atmaya kalkanlara kesin-
likle dur di>eceğim" dedi.
Türkiye Kalkınma Bankası Genel Mü-
dürü İsmail Emen ile birlikte dün bir ba-
sm toplantısj düzenleyen Çelebi, turizm ya-
tmmcılarının bir lobi içinde olduğunu ve
aldıklan turizm kredilerini geri ödememek
için birbırlerini tehdit etme noktasına gel-
dikleriai anlatarak "Lobi temsikilerine bu-
rada ihtar ediyoram. Herkes parasını 6de-
yecektir. Ödemeyene bankacılık kurallan
çerçevesinde gereken işlemler
uygulanacakbr" diye konuştu. Kendisinin,
"Turizmcilerle ugraşma, onlann çok giic-
lü lobileri var" biçiminde uyarıldığını söy-
leyen Devlet Bakanı Işın Çelebi, "Böyie to-
bilere pabuç btrakmam" diyerek sözlerini
şöyle sürdürdü:
"Geçen yılın haziran ayında kendilerini
uvardım ve 6 aylık bir sure tanıdım. Bu su-
renin sonunda aldıklan kredileri odeme-
lerini istedira. Şimdi odemem diyorlar.
Ödeyecek olanlan da telefonlarla tehdit
ediyorlar. Çok açık söylüyorum, Turizm
Bankası'nın eski alışkanlıklannı surdürme-
ye izin vermeyecegim. Eğer bu tesisleri ras-
yonel çalışbracaklarsa devam etsinler, ya-
pamayacaklaısa rasvonel çahştıracak olan-
Devlet Bakanı Işın Çelebi, turizmcilere verilen
kredilerin tümünün geri alınacağını bildirerek
"Halkın alın terini kimsenin cebine
bırakmayacağız. Turizm lobisine pabuç
bırakmam" dedi. Işın Çelebi, Turizm
Bankası'nın eski alışkanlıklannın sürmesine
izin vermeyeceğini söyledi.
Türkiye Kalkınma Bankası Genel Müdürü
İsmail Emen ise 30 haziranda vadesi dolan
turizm kredilerinin geri dönmemesinden
korktuklarım belirtti. Emen, "Yapılan
hesaplara göre sanayiye verdiğimiz her 100
liranın 85 lirası, turizme verdiğimizin ise ancak
30-35 lirası geri geliyor" dedi.
lara devredilir. Bankanın üzerine kalırsa da
hiç anlamam, borsaya çıkar, hisselerini,
yerli yabancı kim alırsa satanm. Turizm
sektdriinü desteklemekte kararlıyız, ama
bankacılık kurallanndan taviz vermeyece-
gimizi de bilmelerini isterim. Çiinkü gele-
cek için büyuk potansiytl taşıyan turiım
sektörü, rasvonel işletrnecilik kurallanyla
çalışan yatınmlarla ayaga kalkacaktır."
Kalkınma Bankası Genel Muduru İsmail
Emen de Türkiye'nin yatak kapasitesinin
bu yıl 160 bine ulaştığını hatırlatarak ge-
çen yıl doluluk oranının düşuk kalması ne-
deniyle turizm sektörünün sıkıntıya duş-
tüğünü, ancak bu yıl böyle bir sıkıntı kal-
madığını söyledi. Emen, turizmin asıl so-
rununun pazarlama ve yöneticilikte dü-
ğümlendiğini anlatarak tur operatörleri ve
seyahat şirketlerine bu nedenle teşvik ge-
tirildiğini, bu şirketlerin teşvikleri iyi de-
ğerlendirmesi halinde yatak kapasitesinin
1 milyona dogru tırmanabileceğini belirt-
ti. "Şirketlerimiz yabancı lur operatörleri-
nin eline düşmemek için eksiklerini ta-
mamlamak zonında" diyen Emen, şu bil-
giyi verdi:
"Turizme son 8 yılda 815 milyar liralık
kredi kullandırıldı. Bugiin itibanyla, 329.
tesise açılan 28 milyar liralık turizm kre-
disi idari taJdpte, 43 tesise açılan 2J mil-
yar liralık kredi de kanuni lakipte bulunu-
yor Bunlar önemli rakamlar değil. Bizi asıl
endişelendiren, sektörii de sıkıntıya sokan
vadesi 30 haziranda dolacak olanlardır.
Bankamız bu yıl turizme 600 milyar lira-
lık kredi açmayı ve bunun 418 milyar lira-
sım fiilen kullandırmayı amaçladı. Yapı-
lan hesaplamaya göre sanayiye verdigiraiz
her 100 liranın 85 lirası, turizme verdiği-
mizin ise sadece 30-35 lirası geri donuyor.
Bu rasyonun en azından 60-65'e çıkması
gerekir."
6 işçi şirketi daha borsada
Türkiye Kalkınma Bankası'nın diğer fa-
aliyetleri konusunda da bilgi veren Genel
Müdür Emen, ağustos ayında 6 işçi şirke-
tini daha istanbul Menkul Kıymetler Bor-
sası'na getireceklerini söyledi. Emen, ban-
kanın yeni hizmet türlerine yöneldiğini de
belirterek joyle konuştu:
"İşçi bankası olmaklan çıkıp Merkez
Bankası'ndan sonra en giiçlii banka olma
yolundaki bankamız, finansal kiralama iş-
lemlerinden sonra turizm sektoründe fac-
toring vapmak karannda. Aynca hayat si-
gortasını da kapsayacak bir sigorta şirketi
ile IFC önderiiginde risk sermaye şirketi
kuracagız. Diinya Bankası ile buyiik bir
uyum içindeyiz. Eylül ayında SMI kredi-
sinin 30 milyon dolariık ikinci dilimini ser-
besl bırakacaklar, 300 milyon dolariık ye-
ni bir kredide de bize oncelik tanıyacaklar."
Cari açık, 1 milyar
dolara yaklaştı
Merkez Bankası'nın açıkladığı ödemeler
dengesi bilançosuna göre ocak-mart aymda
cari işlem açığı 985 milyon dolara ulaştı.
ANKARA (ANKA) — Cari iş-
lemler dengesi açığı ocak-mart
döneminde 1 milyar dolar sınırı-
na yaklaştı. Geçen yıl aynı dönem-
de 407 milyon dolar fazla veren
cari işlemler dengesi açığı 985 mil-
yon dolara yükseldi.
Merkez Bankası'nın geçici veri-
lerine göre ocak ve şubat ayların-
da toplara 424 milyon dolar açık
veren cari işlemler dengesi, mart
ayında her iki ayın toplamından
daha fazla açık verdi. Mart ayın-
daki 561 milyon dolariık açıkla
birlikte ilk uç aylık cari işlemler
dengesi açığı 985 milyoo dolara
yükseldi. Cari işlemler dengesi ge-
çen yıl ocak ayında 91 milyon do-
lar açık verdikten sonra şubat
ayında 344 milyon dolar, mart
ayında da 154 milyon dolar fazla
vermişti. Üç aylık fazla ise 407
milyon dolar olarak gerçekleşmiş-
ti.
1988 ve 1989 yülannın tümün-
de sırasıyla bir milyar 596 milyon
ve 966 milyon dolar fazla veren
cari işlemler dengesinin bu yılın
ilk üç ayında da açık vermesı bu-
yuk oranda dış ticaret açığındaki
olumsuz gelişmeden kaynaklandı.
Ödemeler dengesindeki tanımıy-
la geçen yılın ilk üç ayında 295
milyon dolar olan dış ticaret açı-
ğı yuzde 485 oramnda artarak 1
milyar 725 milyon dolara yüksel-
di. Diğer bir ifadeyle geçen yılın
ilk üç ayına göre dış ticaret açığı
1 milyar 430 milyon dolar arttı.
Merkez Bankası verilerine gö-
re Türkiye'nin ilk üç aylık turizm
gelirleri geçen yılın aynı dönemi-
ne göre yüzde 28 oramnda arta-
rak 301 milyon dolara yükseldi.
Geçen yılın ilk uç aymda turizm
gelirleri 236 milyon dolar olmuş-
tu. Geçen yılın ocak-mart döne-
minde 142 milyon dolar olan faiz
gelirleri ise yuzde 39 oramnda ar-
tarak 198 milyon dolara yükseldi.
Turizm gıderleri ise 118 milyon
dolara çıktı.
Finansman
miktarı
(milyon TL)
Finansman
miktarı
(bin dolar)
Yılhk
ortalama
dolar kuru
9.500
87.875
103.337
320.000
490.580
150.900
1.162.192
18.328
131.274
120.766
225.991
231.322
61.823
789.424
518.34
669.40
855.68
1.416.49
2.120.77
2.440.85
KOİ'den Atatürk Barajı'na 800 milyon dolar
ANKARA (AA) — Kamu Ortaklığı Fonu, Ata-
türk Barajı için 5 yılda 789 milyon dolar finans-
man sağladı.
GAP içerisinde en büyük baraj kompleksi ola-
rak yer alan Atatürk Barajı için 1985 yılından bu-
güne kadar toplam 789 milyon dolar finansman
elde edildi.
Sağlanan finansmanla barajın gövde dolgusunun
yüzde 96.9'u ile betonlamanın yuzde 95.7'si de ta-
mamlandı.
Her biri 300 megavat gücunde toplam 8 ünitesi
bulunan Atatürk Barajı, 1991 yılında kademeli ola-
rak devreye girecek. Üretim başladığında yılhk 8
milyar kilovatsaat elektrik uretecek olan Atatürk
Barajı için bu yıl her iş gününde yaklaşık 1.5 mil-
yar lira para harcandı. Bu harcama GAP için ya-
pılan günlük 5 milyar lira harcamanın yuzde 30'unu
oluşturuyor.
Bankalar 'factoring'e hevesli
îthalat ve ihracaîçılara avantaj sağlayan ve ikiyılhk geçmişi olan'factoring'içpazara gözünü dikti
TAYFUN DEVECİOĞLU
Hem ihracatçıya hem de itha-
latçıya onemli avantajlar sağlayan
"factoring"' hizmeti Avrupa ve
ABD'den yaklaşık 50 yıl sonra
Türkiye'de de yaygınlaşmaya
başlıyor.
Türkiye'de henüz iki yılhk bir
geçmişi olan factoring hizmetin-
de ıhracatçmın vadeli alacaklan-
na factoring şirketleri tarafından
ödeme garantısi getiriliyor.
tthalatçı şirketler de iş yaptık-
ları ıhracatçı şirketler factoring
şirketleriyle işbirliği yapınca akre-
ditif açmaktan kurtuluyor ve açık
hesap çalışabilme gibi büyuk bir
avantaja sahip oluyor.
Factoringi Turkiye'ye getiren
kuruluş tktisat Bankası. 1988 yı-
lından 1990 yılının başlarına ka-
ŞİRKETLERDEN
HABERLER
BEYMEN, kumaşmdan
modeline, kupondan düğmesiııe
özel gömlek giymek isteyen
erkeklere yeni bir seçenek
sunuyor. tlk kez Şişli Beymen
mağazasında başlatılan bu
uygulamanın yanı sıra,
mağazaya gelmeye zaman
bulamayan işadamlan da,
kumaş örnekleri ve modelle
bürolarına gelen görevlilere,
ölçulerini ve siparişleriıü
verebiliyorlar.
HAS OTOMOTİV bünyesinde
kurulan Has Otomotiv
Mecidiyeköy Mercedes Teşhir ve
Satış Mağazası açıldı. Açılışta,
Mercedes Benz 300 SL.24 ve
Mercedes Benz TYP 500 K açık
gezi arabalarının tanıtımı da
yapıldı.
UTC (United Technologies)
firması Yetkili Başkan
Yardımcılığı ve Genel
Danışmanlık görevine Irving B.
Yoskowitz, iletişimden sorumlu
Kıdemli Başkan Yardımcılığı 'na
Thomas J. Fay ve Pratt and
VVhitney Long Beach Ofisi
Başkan Yardımcıhğı'na ise
David J. McGonigle getirildi.
FATİH LİONS KULÜBÜ'nun
duzenlediği toplantıda Prof.
Dr. Esat Çam, "Avrupa
Topluluğu, Doğu Bloku ve
Türkiye" konulu bir konuşma
yaptı.
ZİRAAT BANKASI ile Başak
Sigorta işbirliği sonucunda
Şubat 1990'dan itibaren
uygulamaya konulan Ziraat
Hayat Sigortası'nda, mayıs ayı
sonu itibanyla sigortalı çiftçı
sayısı 100 bine yaklaşırken,
prim istihsali 3 milyar lirayı
aştı.
dar factoring işlemlerini banka
bünyesinde yapaıı lktisat Banka-
sı, iş hacminin giderek artmasıy-
la Factofinans AŞ adıyla yeni bir
şir'ket kurdu ve bankanın facto-
ring departmanmda çalışan per-
soneli yeni şirkete taşıdı. Factofi-
nans AŞ'nin genel mudürluğünu
Türkiye'deki factoringcilerin ho-
cası sayılan Ben R. Hosh yapıyor.
Şirketin en üst düzeydeki Turk
yetkilisi ise Rengin Ekmekçioğlu.
lktisat Bankası'nın Factofinans-
taki ortaklık payının yüzde 46 ol-
duğunu, diğer banka iştiraklerinin
de diğer hisseleri paylaştığını soy-
leyen Ekmekçioğlu şirket çalışan-
larının da küçuk paylarla kurutu
ortak olduğunu belirtiyor. Rengin
Ekmekçioğlu sözlerine şöyle de-
vam ediyor: "Factoring en fazla 90
gun vadeli tüketim mallarının
odemesini garanti eden bir sistem.
Türkiye'nin ihracat kalemleri bu
sisteme çok uygun. Geçen yıl, en
çok işlemi lzmir'denrnailyukleyen
incir ve üzum ihracatçılarıyla yap-
tık. Tekstil ihracatçıları da en
önemli müşteri grubumuz. Elek-
tronik, beyaz eşya ve çiçek gibi ih-
racat kalemlerinin de factlonngi-
ni yapıyoruz. Bu yılki hedefımiz
ise % milyon dolarlık işlem hac-
mi!' Ekmekçioğlu, yurt çapında
eğitim yayınlan pazarlayan
bir şirketin tüm tahsilatını da ken-
dilerinin yaptığını söyleyerek iç
pazara yonelik işlemlere bundan
sonra daha da fazla ağırlık vere-
ceklerini belirtiyor.
lktisat Bankası'dan yaklaşık 5
ay sonra factoring sektorune giren
Garanti Bankası ise henüz bu iş
için ayrı bir şirket kurmak niye-
tinde değil. Bankanın factoring
departmamnı da kapsayan Muha-
bir İlişkileri Bölumü Müdürü Şa-
ban Dişli, "Piyasanın potansiyeli
henüz ayrı bir şirket kurmak için
yeterli değil" diyor. Bu yıl 30 mil-
yon dolarhk iş hacmi hedefledik-
lerıni söyleyen Dişli, iç pazara yö-
nelik fizibilite çahşmalarını sür-
dürdüklerini söyleyerek çok sayı-
daki şube avantajlarını kullana-
caklarını belirtiyor.
' Vakıflar Bankası tarafından ku-
rulan Aktif Finans adlı şirketin
Genel Müdürü Ferruh Tanay ise
factoring sektörünün ilklerinden
Tanay, kısa bir süre oncesine ka-
dar lktisat Bankası factoring de-
partmanmda Ben R. Hosh'tan
sonra gelen isimdi.
Tanay, factoring hizmetinin
banka bünyesi dışında sürdürül-
mesi gerektiğini duşünenlerden.
Bu nedenle Vakıflar Bankası'na
geçerken ilk isteği ayrı bir şirket
kururması olmuş. Vakıflar Banka-
sı yüzde 80 hisse ile Aktif Finans-
ın en buyük ortağı, kalan yüzde
20 hisse ise Vakıfleasing, Güneş
Sigorta ve bankanın bünyesinde-
ki personel sandıklarına ait. Ta-
nay, Vakıflar Bankası'nın Aktif
Finans'taki hissesini iştirakleri da-
hil olmak üzere yüzde 5O'ye indir-
mek istediğini belirtiyor. Bunun
nedeni de diğer bazı bankaların
ortakhğıyla Aktif Finans'ın sek-
tördeki "aktivitesini" arttırmak is-
teği. Tanay iç pazarda "tahsilat"
hizmeti de vereceklerini söyledi.
Yukarıdaki şirketler dışında
Türkiye Kalkınma Bankası da
sonbaharda bu alanda faaliyet
göstermek üzere hazırlık yapıyor.
EKONOMİ NOTLARI
OSMAN ULAGAY
Vergi Atılımı İçin Top
Politikacılarda, Ama...
Türkiye, vergi gelırlerini daha da fazla arttırmadan enfiasyon
sorununa köklü çözüm getiremez, yarmlara umutlu bakamaz.
Bunun yalnızca kendi kanaatim olmadığını, ekonomi bürok-
rasisinın tepe noktalarında bu kanaatin paylaşıldığını bu köşe-
de daha önce yayımlanan çeşitli yazılarda ortaya koymaya ça-
lıştım.
Bu yılın başlarından itibaren yaşanan bazı gelişmeleri şöyle
bir anımsarsak bürokrasinın bu konuda topu nasıl politikacılara
doğru atlığını çok daha açtk görebiliriz.
Sahneye önce T.C. Merkez Bankası çıktı, ortaya bir 'para
programı' koydu. Merkez Bankası'na göre fiyat istikrarı, sürdü-
rülebilir ekonomik büyümenin önkoşuluydu ve fiyat ıstikrannı sağ-
tamak için de para programının titizlikle uygulanması gerekiyor-
du.
Kamu kesimi açıkiarı sürerken para programı uygulanınca ne
oldu? Merkez Bankası'ndan yarartanma olanağı sınırlanan Ha-
zine her geçen gün artan boyutlarda iç borçlanmayı hızlandır-
dı. Bunun üzerinde Hazine bürokrasısı sesini yükseltti ve bu şe-
kilde sürekli borçlanmanın çıkar yol olmadığını, borçlanmanın
bir 'optimum düzeyi' bulunduğunu, bunu hesaba katan bir 'borç-
lanma progranm' yapılmasını önerdi. Buna göre borçlanmanın
da sınırlandırılması öneriliyor ve bunu sağlamak için vergi ge-
lirlerini arttırmanın gerektiği beltrtilıyordu.
Ekonominin genel dengelerini yakından ızleyen DPT'nin te-
pe noktasından yansıyan görüş de aynı doğrultudaydı. Türkiye1
nin enflasyonu azdırmadan ekonomik büyümeyi finanse edebil-
mesi için vergi gelirlerinin arttırılması gerekiyordu.
Görülüyor ki top politikaaların önüne doğru atılmış bulunu-
yor. Ekonomi bürokrasisinin önemli noktalanrtdan yansıyan mesaj
açık-, "Eğer enflasyonu önlemeye çalışırken ekonomik büyüme-
yi sürdürmek ıstiyorsanız vergi gelirlerinde önemli yeni artışlar
sağlamak zorundasınız" mesajı veriliyor politikacılara.
Evet. top politikacıların önünde, ama bir türlü gol olmuyor.
Halen iktidarda bulunan politikacıların, yani ANAP'ın, kurum-
laşmış sermayeyi vergilememek kararlılığında olduğunu geçen
yazimda belirtmiş, bunun kanıtı olan bazı resmi rakamlar ver-
miştım. Örneğin 1989 yılında 10.6 trilyon lirayı bulan kurum ka-
zançlarından cari orana göre tahakkuk etmesi gereken kurum-
lar vergisi 5 trilyon liranın üzerindeyken fiilen tahakkuk eden mik-
tarın tanınan çeşitli muafiyetler nedeniyle nasıl yainızca 2.2 tril-
yon lira olduğu gorülüyordu bu rakamlara bakıldığında.
Mevcut iktidarın tercihini yansıtan bu durum işin bir cephe-
sıydı. Diğer cephede ise kurumlaşmamış ekonomik birimlerin
kazançlannın vergilendırılmesı olayı vardı. Kımi iddialara göre
bu cephedeki potansıyel vergi kaynağı çok daha büyüktü ve vergi
gelirlerinde yeni bir atılım yapabilmek için işe buradan başla-
mak, vergi ağmı bu kesimlerı kapsayacak bıçimde genişletmek
gerekiyordu.
Ancak iş şu noktaya gelince politik sorun galiba iyice öne çı-
kıyordu: Binlerce, milyonlarca kücük iş sahibinı hedef alacak bir
vergi düzenlemesini hangi iktidar, hangi politikacı kolay kolay
göze alabilirdi?
İktidar partisi kadar muhalefet partileri için de yanıtlanması
zor bir soruydu bu.
Zorluk galiba biraz da Türkiye'nin toplumsal yapısından kay-
naklanıyordu. Yapılan saptamalara göre —DİE Başkanı Sayın
Güvenen bu konuda bazı açıklamalar yapmıştı— Türkiye nüfu-
sunun yaklaşık üçte ikısi kendi işinin sahibi, yalnızca üçte biri
ücret-maaşa bağımlıydı. Böyle bir ülkede kendi işine sahip olan
irili ufakh mılyonlaıca insanın tercihleri ister istemez önemli bir
politik ağırlık taşıyordu. Durum böyleyken bu kesimi kontrolü
mümkün şekilde vergi ağının içine almak ve doğru dürüst ver-
,gilemek herhalde hıçbir politik parti için kolay göze alırjacak bir
tercih değildı.
Türkiye'nin mevcut ortamında bu yaygın kesimin vergi lafını
duymak istememesi doğaldı. Bir kere büyük, kurumlaşmış ser-
mayenin çeşitli istisnalarla vergiden sıyrıldığı bir ülkede daha
küçük iş sahipleri neden vergi versındi? ikıncısi insanlara he-
def olan kısa sürede "köşeyi dönmenin" gösterildiği, toplanan
vergilerle sağlanan kamu hizmetleri arasındaki ilışkinin hiç de
şeffaf olmadığı bir ülkede orta ve küçük iş sahipleri neden vergi
vermeye razı olsundu?
Vergi kaçaklarının önlenmesi ve vergi gelirlerinde yeni bir atı-
lım yapılabılmesı için vergi ağının yaygınlaştırılması, belki de her'
Türk vatandaşının vergi mükellefi haline getirilmesi her halde
zorunlu, ama demokratik süreç içinde bunu yapabilmek için önce
her kesimi bu işin önemine ınandırmak gerekiyor. Türkiye'nin
öncelikle eğitim ve bilgi altyapısını hızla geliştirmek için mutla-
ka yeni bir kaynak seferberliğine ihtiyacı olduğunu, bunu başar-
madan enflasyonsuz büyümenin sağlanamayacağını ve yarm-
lara umutia bakılamayacağını herkese anlatmak gerekiyor Bu-
gün köşeyi döndüklerini sananların da yarın bu olumsuz tablo-
dan paylarını alacaklannı onlara anlatmak, vergi vermenin bir
yük olmanın ötesinde, yarına yapılacak yatırımın temellerinden
biri olduğunu göstermek gerekiyor.
Bu zor, ama önemli görev için de top politikacılarda. Mevcut
iktidarın felsefesi böyle bir yaklaşıma ters düşüyorsa o zaman
top muhalefet politikacılarında. Cesur bir öneriyle ortaya çıkıp
Türkiye'nin yarını için kaynakları belirlenmiş bir atılım programı
ortaya koyaoiliyor musunuz? Türk insanını, bugün yapacağı bir
özverinin yarın daha iyi bir yaşam standardı olarak kendisine ve
çocuklarına geri döneceğine ikna edebiliyor musunuz? Ancak
kendi katkılarıyla daha iyi yarmlara, daha çağdaş ve müreffeh
bir ülkeye kavuşabıleceğini Türk insanına anlatabilıyor musunuz?
Buntarı göze alabilecek yetenekli politikacı ıçın Türkiye'de hayat
var gibi geliyor bana.
SUPERMATjK
KAT KALORİFERİ
PEŞİNATSIZ, 15 AYA KADAR VADELİ
KOMPLE TESİSATIYLA, HEMEN TESÜM
TSEK
DIŞBANK
S Ü P E R M A T İ K KAT KALORİFERİNİN ÜSTÜNLÜKLERİ
• Motorinle colısır. Brülorlüdür U ve kurum yapmaı. • istediğimz anda doğal gaza çevhlebilir
70 m
2
-350 m
:
orasındalci her frekana etverişlidir. • Isı seviyesi ayarlanabiliry
gereksiz yakıt sarfiyotını
önter. • Programianabîtir Yani diledığiniz zaman kendilîğinden yonar ve söner • Üç dev-irli sırkülasyon
pompası. tüm radyatörlen esil derecede ısıtır • Son derece sessiz calısır Çok şrk gorunumlgdur ve az
yer kaptar • Yurt çapında yaygın $atış ve servis leşkilatı vardır.
TESİSAT DAHİL İTİBARİ FİYAT TABLOSU (K.D.V. itindedir.)
.
Konut Alanı
80- 90 mJ
110-120 m2
140-150 mJ
Isı ihtiyacı
(Kcal/h)
8.000- 9.000
12.000-15.000
19.000-20.000
Hemen teslim
15 aylık taksitli fiyat (TL)
752.140 x 15
859.589 x 15
967.037 x 15
S « M İ Müdvrlvk I Iıtanbul
Ntahbey Cad. 68 Karakoy Tel fl) 152 98 46 (3 hat)
fax O) U4 94 13 Tlx 25 185 pyas Ir
Bölgm Müdvrlvğü I Ankara
Modtrn Çarfı )]4 Uhs Tel İ4) 3) 1 6334-311 7684
fa%- (4) 3 M 97 67 77» 44 224 pntr tr
PASİNER GÜVENCESİ İLE BU OLANAKTAN YARARLANMAK İÇİN MÜHACAAT
BDİLECEK YETKİLİ SATIŞ VE MONTAJ FİRMALARI:
IR4SİKER
lltanbvl: Akar Tkartl-Bohcelit^er IV: 555 30 70 • Tal.p Ytfilboğ-Yesılköy Ul 573 II 98 • Özgvr
Akıoray Tn 519 20 54 • fnoy Elektnk-Kadılıoy r»/. 34J 1S 44 345 69 17 * Uysas Mvhmd^sUk-Üsküdar
Ttl 343 34 32 I / W a r Tel 591 82 74 • TtnrnHtt-Kazyalağ, Tel 368 29 34* Mühtndıslilt lu San-Bostono
Teh 373 45 44 - 373 45 47 • Yıldız Tesital-Boaanct Tel 362 12 25-36! 87 2 2 * Doğalgaz fsı Mrk-Şuodiy«
r«( 372 43 88-380 U lOAnkan: Royraz Muhtod,sl!k Tel: 311 7V49- 311 7959 • Ikhm Teinl Mlz Vc Tel. 341 71 20
Mmscmğlu TK Lld. Tel 131 13 51 • Ar-Ka Tıc Lld Tel 128 20 16 Izmir: Gur Tekmk Tel: 12 03 67-U 56 59 *hmaı
Tel 33 60 27 • izmr Melal Tel 14 19 76 • K$tas Itı San Tel 25 »6 9J-25 55 56 • Me-Gi Ttl 57 03 07 • Ytlmaz
Mutıendiılık.Kufadau Tel 154 53 Antalyo: lıı Tekmk Muh. Tel M 46 28-12 02 34 • SN*I Muhendıslik Tel- 176093
BurâasKalanTesitotTel.207978»Kedcinr,c Tel. 2260 18 204967Dmnizll: GermakMûkendaU, Tel 21684-21685