Katalog

Sergei ROGOV ABD Araştırmaları Enstitüsü Başkanı oskova ile Washington arasında yeni bir soğuk savaş başlayacak mı? Dünya medyasının Başkan Putin’in geçtiğimiz Münih Güvenlik Konferansı’nda yaptığı konuşmanın ardından tartıştığı en önemli konulardan biri bu. Bununla birlikte, durumun değişmesi ve Sovyetler Birliği ile Rusya’nın farklı olması nedeniyle bu konuşma Soğuk Savaş’a dönmeyi içermiyordu. Daha çok ABD ve Rusya, geçtiğimiz on yıllarda Washington’un Tahran ilişkilerinde benimsediği, çatışmacı modeli birbirlerine uygulayacaklarını gösteriyordu. Bush yönetimi, Moskova ile karşı karşıya gelmek istemiyor… C S TRATEJİ 17 çözülmesi yolunda adımlar atılabilirse, ABD’nin Doğu Avrupa’da kuracağı Nükleer Füze Kalkanı’na da gerek kalmayacaktır. Her ne olursa olsun, Rusya bu konunun çözümü için tüm diplomatik hamlelere destek olmalıdır. ABD ile Rusya arasındaki bu yolla sağlanacak uzlaşı ve güven Washington’un Avrupa’da kurmayı planladığı Nükleer Füze Kalkanı’ndan vazgeçmesini de sağlayabilir. Ancak bu sorunun genelindeki son hüküm halen yanıtsız. Rusya’nın yoğun caydırma çabalarının yanı sıra Bush yönetiminin de Moskova ile karşı karşıya gelmek istemediği ortada. Bütünüyle değerlendirildiğinde ise, Beyaz saray ve ABD Dışişleri Bakanlığı, belli başlı konularda Rusya'yla ikili ve çok yönlü ilişkilere hakim olarak görünmüyor. Buna karşın ABD’deki son kamuoyu yoklamaları olası bir RusAmerikan işbirliğinin olabileceğini ortaya koyuyor. Bu araştırmalarda kamuoyunun sadece yüzde 2’si Rusya’yı halen bir düşman olarak görüyor. Moskova çok kutuplu dünyamızın, gücün bütün merkezlerinin içinde olacağı kolektif bir güvenlik sistemine ihtiyaç duyduğuna inanıyor. Buna ABD’nin katılımının olmaması ise düşünülemez. Nükleer ve konvansiyonel silahlanma yarışını engelleyemeden güvenlik çıkarlarımızın tanıtımını yapamayız ki bu da Washington’la işbirliği olmadan mümkün değil. Afganistan’da ise sadece Rusya, ABD, NATO değil ama aynı zamanda Çin ve Hindistan’ın da içinde olduğu çok taraflı bir mekanizma yaratmak önemli… Taliban’ın Afganistan’da kontrolü tekrar sağlamasına el birliğiyle engel olmalıyız. Biz bu sorunun çözülmesi için kolektif olarak çok daha önemli siyasi, ekonomik ve bazı durumlarda askeri rol oynayabiliriz. Sonuç olarak, nükleer silahların kontrolünün sağlanması ve geliştirilmesi için geniş çapta girişimler büyük önem taşımaktadır. Şu an için, Washington, bu soruna ilişkin ciddi görüşmeler yapmaktan kaçınmaktadır. Ancak, bugün belirli öneriler paketi ile durumu canlandırmak için bir şansımız var. Rusya ve Amerika, yalnızca ikili görüşmeler değil, tüm nükleer güçlerin katılımı ile çok taraflı istişarelerin de yürütülmesini tartışmalıdır. Her durumda, Moskova için, Amerika Birleşik Devletleri ve diğer ülkelerin öne sürdüğü girişimlere tepki göstermekle yetinmek yerine dünya sorunlarında çok daha aktif bir rol oynama zamanı gelmiştir. Bu, diplomatik çabalarımız için mali ve ekonomik destek sağlamaya başladığımızda mümkün olacaktır. Rusya'nın parasız olduğu günler geride kaldı. Ulusal çıkarları bedava savunmak mümkün değil... Esas soru, bizim buna hazır olup olmadığımız… M ÇOK KUTUPLULUK Bunun yanı sıra Putin’in konuşması Soğuk Savaş’a karşı da çıkmıyordu. Putin yalnızca Rusya’nın ve Dünya’nın birkaç yıl içindeki gelişmelerin ardından kendilerini nerede bulduklarını tarif etti. Ancak yurt dışında, özellikle batıda yaşayan insanlar Putin’in konuşmasını kabullenemedi. Bunlar ya Soğuk Savaş döneminin devam edeceğini ya da halen sürmekte olan tek kutuplu Amerikancı dönemin süreceğini sandılar. Aslında Putin konuşmasında, Rusya’nın tekrar dünya politikasında aktif bir rol oynamak istediğini ve yeni çok kutuplu dünyada yeni bir ortak savunma sistemi inşa edilmesi gerektiğini ortaya koydu. Baktığımızda çok kutuplu dünyanın da güçte dengeyi garanti etmediği görülüyor. Soğuk Savaş’ın bitmesinin ardından mevcut sistem içinde gücün dengesi ise iyice farklılaştı. Birleşmiş Milletler ve diğer uluslararası kuruluşların da etkisizleşmesi durumunda dünya kaos olasılığıyla karşı karşıya gelebilir. RusyaABD çatışması daha çok dünya genelinde bir anlaşmazlığa dönüşebilir. Ancak bu durum merkez eksenli uluslararası ilişkilerin Soğuk Savaş davasını sona erdireceği anlamına da gelmez. Bu süreçte, Moskova ve Washington farklı bir model benimsemeliler. Artık bu iki ülke uluslararası çatışma ortamında rakip değil. Tersinden baktığınızda ise, Rusya’nın Orta ve Uzak Asya, Bağımsız Devletler Topluluğu ve Avrupa’daki sorunların Rusya ve ABD’nin birbirine ihtiyacı var Putin’in Münih Güvenlik Konferansı’nda yaptığı konuşma birçokları tarafından yanlış değerlendirildi. Putin, konuşmasında Soğuk Savaş yıllarına geri dönmekten değil, Moskova’nın da dünya siyasetinde denge rolü oynayabileceğini ortaya koydu. çözülmesi için hep işbirliğinin tercih ettiği görülebilir. IRAK, İRAN VE KORE Irak’taki yenilginin ardından, ABD dünya üzerinde tek taraflı tutumunu daha dengeli bir hale getirmeye çalışıyor. Washington bundan sonraki süreçte Irak, İran ve Kore sorunlarının çözümünde Moskova’nın desteği ile ilgilenmelidir. Kaldı ki, ABD’nin Çin’in bir super güç olması ile yeni bir Müslüman radikalizm dalgasının harekete geçmesini engellemek için Rusya ile yakın ilişki kurması gerekiyor. Bu açıdan bakıldığında Rusya’nın dünya sahnesinde çok daha aktif bir rol oynamak için birçok şans bulacağı ortadadır. İşte bu nedenle her iki ülke de bilhassa kendilerini ortak ilgilendiren konularda anlaşma ve uzlaşılar sağlamaya çalışmalıdır. Bu iki ülkenin 6 kollu girişim yoluyla İran ve Kuzey Kore’yi çözüme zorlaması da oldukça olumlu sonuçlar doğurabilir. Eğer Kuzey Kore ile olduğu gibi İran ile de sorunların Bush Putin