Katalog

14 Erhan AKDEMİR Ankara Üniversitesi ATAUM AB Uzmanı Sorunları ve avantajları doğrultusunda… C S TRATEJİ geride bırakan ve göreceli olarak da başarı elde eden birliğin halen içinde yaşadığı homurdanmalar ne anlama geliyor? Bu soruların yanıtların aslında AB’nin hem başarılı yanlarını vurgulayarak hem de eksik kaldığı yanların altını çizerek yazımızda tartışmak istiyoruz. AB başlangıcından bugüne sürekli evrilen bir proje olarak durmadan kılık değiştiriyor ve elbetteki bu sürekli değişim içinde birliğin birçok yeni ihtiyacı ve arayışı ortaya çıkıyor. Ancak günümüzde AB’nin kesin bir noktaya ulaştığından da söz etmek oldukça zor görünüyor. Bu açıdan, AB'nin daha geniş hareket alanına kavuşabilmesi için yeni reformlar yapması gerekliliği Avrupa halklarının büyük çoğunluğu tarafından paylaşılan bir görüş. Bunun ana nedenini ise AB için "ortak stratejik çıkarlarını tanımlamanın" zorluğunda aramak gerekiyor. 27 üyeye sahip bir birliğin unutulmamalıdır ki, 27 ayrı fikri bulunuyor. AB içinde homurdanmalara neden olan ve AB’nin daha ileriye gitmesini engelleyen faktörler ise şunlardır; Bütünleşme konusunda yaşadığı sıkıntılar Ekonomi de karşılaştığı sıkıntılar Genişleme konusunda ki tartışmalar Uluslararası alanda yaşanan gelişmeler ve AB’nin durumu. AB, 9 Mayıs 1950 tarihli Schuman Deklarasyonu’ndan günümüze bir çok başarılı bütünleşme adımı atarak çeşitli anlaşmalarla (Paris, Roma, Maastrciht, Amsterdam ve Nice Antlaşmaları) bu bütünleşme sürecini pekiştirdi. Bununla birlikte günümüzde AB bütünleşme yolundaki en önemli adımlarından birinde ise tökezledi. Fransa ve Hollanda gibi AB’nin kurucu iki ülkesinin AB Anayasası bağlamında AB’yi tökezletmeleri Avrupa siyasetçilerinde ve bazı kamuoylarında şok etkisi yarattı. Yaşanan olay Avrupa’nın geleceği konusunda şüphelerin artmasına, Avrupa’nın geleceğinin tartışılmasına yol açtı. Şu aşamada AB vatandaşlarının yaklaşık yüzde 35’i AB anayasasının ülkeleri için olumlu etkileri olacağını, yüzde 27’si ise olumsuz etkileneceklerini düşünüyor. B irinci ve İkinci Dünya savaşları sonrasının yıkıntıları üzerinde bir barış projesi olarak kurulan ve temelleri 25 Mart 1957'deki Roma Anlaşması'yla atılan Avrupa Birliği’nin (AB) kuruluşunun 50. yıldönümü geçtiğimiz hafta Almanya Dönem Başkanlığı’nın ev sahipliğinde Berlin’de kutlandı. Bilindiği gibi AB’ye aday ülkeler olan Türkiye ve Hırvatistan bu kutlamalara davet edilmediler. AB’nin kurucu anlaşmalarından olan Roma Anlaşması’nın benimsediği temel ilkelerin bazıları şunlar: Avrupa halkları arasında daha sıkı bir işbirliği Avrupa’yı bölen engelleri ortadan kaldırmak Halkların, yaşam ve istihdam koşullarının iyileşmesine çalışmak Değişik bölgeler arasındaki ekonomik gelişme farklarını azaltmak. Kıta tarihinin en büyük barış ve istikrar projesi haline dönüşen AB, 50 yıldan bu yana insan onurunun korunması, özgürlük ve dayanışma için çaba harcamakta ve demokrasi, insan onurunun korunması ve düşünce özgürlüğü gibi konuları kendisinin temel değerleri olarak kabul etmektedir. Eski düşman kardeşlerin (Fransa ve Almanya) bir araya gelip Avrupa’da artık savaşın söz konusu olmayacağını teyit eden adımlar atmaları, 1989 yılıyla birlikte duvarların yıkılması, komünist rejimlerin birer birer çökmesi, daha sonraları bu birliğin salt bir ekonomik refah alanı olmaktan çıkıp paylaşılmak istenen kurallar ve siyasal bir bütün olarak algılanmasına yol açtı. Bu bağlamda AB'nin en çarpıcı başarılarından biri, sürekli genişleyen sınırlarında barış ve refahı ilerletme yeteneği oldu. AB tarafından 2001 yılında yayınlanan Leaken Deklarasyonu’da AB’nin kendisini anlatması açısından önemli dönüm noktası oldu. Deklarasyon’a göre: "Avrupa, insani değerlerin, Magna Carta, Fransız Devrimi, İnsan Hakları Bildirisi ve Barosso, konuşma yapıyor... Berlin Duvarı’nın yıkılışının yaşandığı kıta; özgürlük, dayanışma, her şeyin üstünde de dil, kültür ve geleneklere saygı anlamında farklılıklarının kıtası. AB’nin sınırlarından biri, demokrasi ve insan haklarıdır. Birlik, ancak serbest seçimler ve hukukun üstünlüğü gibi temel değerlere saygılı ülkelere açık."(1) AB ikilemden kurtulmalı Kuruluşunun 50. yılını kutlayan AB’nin sorunları sürüyor. Sürekli ekonomik ‘dev’, siyasi ‘cüce’ olarak nitelenen birlik, karar verebilmek için yaşadığı ikilemi aşma gücünü göstermeli. AB sorunlarını çözebilmek için kararlık göstermeli. Avrupa yurttaşları bugün, ortak bir pazarı, iktisadi ve para birliğini, ortak olmaya başlayan bir dış politikayı ve sınırsız seyahat özgürlüğünü olağan görüyorlar. Ama AB açısında hayallerin henüz tam anlamıyla gerçekleştiğinden söz etmek de oldukça iddialı. Bu hayallerin neler olduğu ve bunların her zaman hayal olarak kalıp kalmayacağı da bugün AB’nin kendisine en sık sorduğu sorulardan bir tanesi. Geçmişe nazaran günümüzde AB’nin ne olduğu, nereye doğru gittiği hem çok daha önemli hem çok daha karışık bir durumda bulunuyor. Yazının girişinde ifade edilen ve AB’nin temel hedeflerini, kurucu temellerini ortaya koyan sözcükler AB için somut olmaktan çıkmakta mıdır? 50 yılı ‘CÜCE’ VE ‘DEV’ AB AB’nin ekonomi alanında karşılaştığı sıkıntılar da oldukça önemli. Siyasi "cüce" olarak nitelendirilse de AB her zaman ekonomik bir "dev" olarak anıldı. İki Almanya'nın birleşmesinin Berlin'in ekonomik performansını yavaşlatması ile ortaya çıkan durgunluğun yerini canlanmaya doğru bıraktığına dair işaretler var. Danimarka, İsveç ve Finlandiya dünyanın en rekabetçi 3 ekonomisi, İngiltere, İspanya ve İrlanda ise örnek ekonomiler olarak gösteriliyor. Ancak reform sürecinin tıkanması durumunda ekonomide ciddi sıkıntılar yaşanabiliyor. Avrupa Komisyonu’nun Ekonomik ve Mali İşlerden Sorumlu Üyesi Joaquin Almunia’nın, Euro bölgesi üyesi ülkelerin kamu AB’NİN HAYALLERİ Birlik dünya tarihinde devletleri biraraya getiren en başarılı örgüt olma özelliğini aslında üyelerinin savaşmadan ekonomik büyümeyi başarmalarına borçlu.