Katalog

Seçimde, tarım geçiştirildi Mahir GÜRBÜZ TEMA Danışmanı S eçim için hazırlanan bildirgelerin partilerin sektörlere dönük stratejilerini ayrıntılı olarak yansıtmaları kuşkusuz mümkün değildir. Ne var ki; kanımızca topluma karşı bulunulmuş bu tür taahhütlerin, hiç değilse ilgili oldukları alanlara yönelik temel bakış açılarını ve çözümlemelerin temel doğrultularını yansıtmaları da gerekmektedir. Bu yaklaşımla bildirgeleri incelenen AKP, CHP, MHP ve DP gibi önemli partilerin tarıma dönük önermelerinin, üstte özetlenen nitelikte "bütünlükçü bir yöngörüyü ortaya koymakta" yeterli olamadıkları kanısına varılmıştır. Yazının konusu olmadığı için, inceleme sırasında doğal olarak partilere göre farklı olması gereken önermelerin uygunluğu, tutarlılığı, yeterliliği ve yerindeliği anlamında bir değerlendirme, bu aşamada yapılmamıştır. Onun yerine bildirgelerde yer alan görüşlerin; genel geçer doğruları ne ölçüde kavradıkları, bütünlükçülük anlamında yeterli olup olmadıkları, dünya Partiler tarıma dönük ve bağlantılı olduğumuz uluslar arası önermelerde bütünilişkileri gözetip gözetmedikleri, çağdaş lükçü bir öngörüyü gelişmenin temel koşulu sayılan "kalortaya koymadılar. kınmadoğal kaynak dengesini" ne ölçüde önemsedikleri ve günü kurtarma kolaycılığından sıyrılıp geleceği rasyonel kurgulamak anlamında bir projeksiyonu yansıtıp yansıtmadıkları irdelenmeye çalışılmıştır. Dört partinin incelenen bildirgelerinin hiç birinde "tarımın ülke ekonomisi ve toplumu için taşıdığı yaşamsal, genel ve makro nitelikli önemini" kavrayan bir kapsam çerçevesi görülememiştir. Doğal olarak bu yetersiz bakış açısıyla partilerin tümü, tarımı yalnızca köylü kitlesinin bir sorunu gibi ortaya koymuşlar ve sektörün ekonomi ve toplum yaşamının bütününü kavrayan misyonunu, sadece bir "kırsal toplum sorunu özeline" indirgemişlerdir. çok önemli sorun alanlarından birinin tarım olacağı Konuya yetersiz bakış açıları ile yaklaşılınca, tabilinmesine rağmen, bildirgelerin hiç birinde "AB rımın "sanayiden ticarete, ihracattan taşımaya" kakoşullarında tarım" anlamında bir değerlendirme de dar ekonominin bütün sektör ve hizmet alanlarını etgözlenememiştir. Oysa, gerekli çalışmaların ve doğkileyen "temel makro ekonomik rolü" gereğince orru uyum çabalarının gösterilmemesi durumunda, AB taya koyulamamıştır. Aynı nedenle, "toplumun yarıkarşısında en sorunlu alanlarımızdan birini tarımın dan çoğuna doğrudan ve dolaylı geçim kaynağı ololuşturacağı ve çok önemli ürün gruplarımızın tasmasından toplumun bütününe gıda, dolayısı ile yafiye olmasının kaçınılmaz olacağı, genel kabul göşam güvencesi sağlamasına" kadar geçerli bulunan ren bir görüştür. Bütün bunlara rağmen, bildirgele"genel toplumsal ve yaşamsal misyonu da" göz ardı rin tarım bölümlerinde "ABTürkiye tarımı" ilişkileedilebilmiştir. ri konusunda her hangi bir değerlendirme yapılmaÖzetlenen nedenlerledir ki yapılan saptamalar ve ması hayretle karşılanmıştır. önerilen çözümler, ekonominin geneli ve toplumun Bilindiği gibi 2000’lerin başlarında kamu finanstümünü ilgilendiren bütünlükçü bir bakış açısına daman açığı, yüksek faiz, aşırı enflasyon ve aşırı borçyandırılamamıştır. Bu yetersiz bakış açısı sonucunda lanma türünden makro ekonomik sorunlar gerekçe ortaya ancak, "köylü kesiminin kimi sorunlarını çözgösterilip, bu sorunlara yol açan temel nedenlerden meye niyetli, ama doğrulukları ve yeterlilikleri tarbirinin de "tarımda uygulanan korumacı ve destekletışmalı" kimi iddialar çıkabilmiştir. O yüzdendir ki, meci politikalar olduğu" varsayımıyla, IMF niyet sektörün genel yaşamsal misyonuna eş düşen ve gemektupları ile Dünya Bankasının Tarım Programları leceğini kurgulamayı öngören tutarlı, rasyonel ve uygulanmaya başlanmıştır. Bu senaryolar gereği; bütünlükçü yaklaşımlar sergilenememiştir. Sektörün ürün taban fiyat belirlemesi, ürün alımı, girdi sübsorunlarını köktentemelden çözmeyi öngören rasvansiyonu ve düşük faizli kredi gibi tüm destekleyonel sektör stratejileri ve bunlara dayalı ölçülebilir somut hedefler yerine, çözümlemeler yalnızca siyasallaşmış güncel nitelikli ve tekil sorunlarla kısıtlı kalmıştır. Böylesi bir tercih sonucunda da doğal olarak, sadece kırsal toplumun hoşuna gidecek, yalnızca yaşanan kimi güncel sorunlara odaklanmış, oya endeksli, populist, ve sığ anlayışlar sergilenmiştir. Üstte belirtilen nedenle bildirgelerin hiç birinde, "tarımsal strateji" niteliğinde bir bakış açısı ortaya koyulmamıştır. Doğal olarak; böylesi bir stratejide bulunması gereken "sorun alanlarının doğru belirlenmesi, doğru durum saptamaları ve sorun tanımlamalarının yapılması, sorun önceliklerinin seçilmesi, stratejik amaçların belirlemesi, bu kapsamda hedef önceliklerinin ortaya koyulması ve bunlara ulaşılmasına ilişkin somut politikaların tanımlanması" gibi, zorunlu boyutları içeren bütünlükçü senaryolar oluşturulmamıştır. Bildirgelerin hiç birinde dünya genelinde yaşanan ekonomik, teknik ve politik gelişmelerle, tarımımızın gelişim doğrultuları arasında ilişki kuran her hangi bir değerlendirme görülememiştir. Çok daha ilginci, Partiler arasında AB’ ne girmek konusunda çok farklı görüşler olmamasına ve olası bir üyelikte meler kaldırılmış ve onların yerine "arazi tapusuna dayalı" Doğrudan Gelir Desteği (DGD) uygulanmıştır. Bu programlar gündeme geldiğinde bildirgeleri incelenen dört Partinin dördü de, uygulanmaya çalışılan senaryonun "yabancı ülke tarımları yararına ülke tarımının çökertilmesine yönelik olduğunu ve özetle iktidarlarında bu programları derhal kaldıracaklarını" hem de yüksek sesle dile getirmişlerdir. İlginçtir, bu Partilerden iktidara gelen AKP, sakıncalı bulunan programları kaldırmak bir yana, DGD’deki kimi değişiklikler dışında bu senaryoları aynen uygulamıştır. Dolayısı ile bu Partinin seçim sonrasında yaşanacak yeni yasama dönemi için IMF ve Dünya Bankası şablonlarının kaldırılacağına ilişkin bir önermede bulunmamasını anlamak mümkündür. Bu mümkündür ama, diğer üç Partinin bu programlar gündeme geldiğinde sergiledikleri görüşleri koruyup korumadıkları bilinmemektedir. Bildirgelerde bu konuda hiçbir şey söylenmediğinden, bu Partiler uygulanan programları benimseme noktasına mı geldiler, yoksa hala bunlara karşılıkları sürüyor mu anlaşılamamıştır. Kaldı ki, karşıtlıklarının sürmesi durumunda, onların yerine ne tür seçenekler geliştirdiklerini de ortaya koymaları gerekirdi. Bildirgelerde bu türden değerlendirmeler de görülememiştir. Bilindiği gibi tarım dünya genelinde, "Toprak, su, ekolojik kaynak ve olanaklar kullanılarak, bitkiselhayvansal ve su ürünleri üretimi yapılması süreci." olarak tanımlanmaktadır. Bu genel ve doğru tanıma rağmen, bildirgelerin tümünde "tarım ve hayvancılık" gibi yanlış bir kavramsallık sergilenmiştir. Bu yanlışlığı yapanlar, tarımın bitkisel üretimin yanında hayvancılık ve su ürünleri kapsadığını, bu iki üretim dalının tarımın alt sektörleri olduğunu bilmezden gelmekte ve tarım sektörünü yalnızca bitkisel üretime indirgemektedirler. Sorun bu tür bir kavramsal yanlışlık ile kalmamış ve bitkisel üretimle hayvansal üretimi farklı bağımsız sektörler gibi algılayan bu yaklaşımlar sonucu, doğal olarak bu iki alt sektörün tarım bütünü içinde biri birini tamamlayan destekleyen süreçler olduğunu kavrayan gelişme senaryoları da ortaya koyulamamıştır. Tarımsal üretimin en önemli ve belirleyici iki girdisinin "toprak (tarımsal arazi) ve su olduğu." dünya genelinde paylaşılan bir saptamadır. Hatta, tarımın temelinin toprak ve su olduğu da söylenebilir. Toprak ve suyun tarım açısından taşıdığı bu yaşamsal öneme rağmen, "toprak ve su kaynaklarını etkin kullanımı, su yönetimi, sulama yatırımları" gibi kimi yetersiz öngörülerin dışında, "toprak ve su kaynaklarının korunacağı, korunacak kaynakların ıslah edilip geliştirileceği ve bu işlerin yeni bir kurumsal yapı ile görüleceği" anlamında çok zorunlu bir yaklaşım, hiçbir bildirgede yer almamıştır. Oysa, "kalkınma ile doğal kaynak dengesini" öngören ve önemseyen makro bir gelişme yaklaşımının ortaya koyulması, bu kapsamda toprak ve su kaynaklarının korunması, geliştirilmesi ve verimli kılınması süreçlerinin yaşama geçirileceğinin net biçimde açıklanması ve projelendirilmesi daha uygun olabilirdi. 22