Katalog

YUNUS NADI ARMAĞANI KONU mSAN Röportaj HAKLAII nın olumsuz koşulları bır yana, artık hıçbır gü vcnccsı kalmayan vc bır /amanlar oraya gıtme nın ışkenccdcn kurtulmak olduğu gerçeğı de değışmıştı Artık hcr an polısc aJınabılır ve ışkenct cdılebılırdın Oöturulmen ıçın Sıkıyönetım k o mutanı'nın cmn yctıyoıdu Can bahası vcrılcn mucadelelerle gerıletılmış ve eskı hızı kcsılmı> olsa da keyfı yonelım, yaplırım, ışkence ve ın san oıuııuna ters duşen tum uygulamaldia karşı açıktan mucadele edıldığı ve başeğılmedığı o ko şullaıda, dırenışımız çok haklı olarak polıse adam veımeme noktasında da odaklanıyordu RUŞEN Fvet. Anımsıyor musun? Geçen yıl Anayasa Mahkemesı yeııı hır karar aldı Buna gore, arlık ce/aevlerındekı (ııtuklu ve hukumluler emnıyete goturıılemıyorlar, ancak savcıhğa çagrılıyor ve gerek gorulurse savcının onunde sorgulanabılıyorlar... ZOZAN: Nasıl anımsdmdm1 Aslında bu nok ta, tam da bı/.ını haklılığımızın, kurumlarıiKa düğrulanmasıdır Anayasa Mahktmesı eğer bu gün, "İ$ın dogrusu budur," dıyorsa, 12 Eylül ddaletının yasal haklara saldııı îçerığı taşıdığı da böylece oılaya çıkmış oluyor Altı yedı yıl once, "Ce/aevınden emnıyele adam golıırmek yasal değıldir" declığımız /aıııan suç ışlemış olıı yorduk Bııgıın Anayasa Mahkemesı lersı du nmnın suç. olduğunu ılan edıyorsa, bu, o zaman devletın bınlerce, on bınleree kez bu sueu ışlemış olduğu anlamına gelır RUŞCN Haklılıgımı/ belgelenıyor, ama lıı/ıın açımı/dan oldukça pahalı bedellerle labıı.. O donem bınlerce ınsan defalarca emnıyete goturuldu, getırıldı, ıe/aevlerının onunden bırılerıni almak ıçın gelmış polıs otolan hıç eksık olmadı.. Pekı vermeme lavrını/ın haşka bır gerekçesı var mıydı? ZOZAN: Lvct, bır de özel gerekç.emız vardı Emnıyete götürtdmek ıstcncn arkadaş, cezaevıne daha bır ıkı gün önce gelmıştı Onca ışken ceden çıkarak cezaevmc adımını yfcnı alan bırını ertesı gun yeıııden alnıaya gelmışlerdı Bu özgun durum haklılığjmı/ı daha bır perçınlıyor ve bızı dalıa fazla etkılıyordu Tavrımız, ıç.ınde yaşadığımız cezaevı cehennemlcrınc eklenecek bu yenı emnıyet cehennemlerıne karşı koyuştıı Sloganlarımız haklılığımı/ı ıçeren hay kııışlardı RUŞCN Daha once hıç heıı/vrı bır olay ya>amış mıydınız? ZOZAN. Tabıı Daha önce de bırkaç kez ol muştu vc her seterınde de tutuklular, yuzlerce coplu, köpcklı, sılahlı askerlerc karşı dırenmış, ancak şıddct kullanılarak ve günlcrce surcn ış kence ve a^lık grı.vknvlc sonuçlanan bır sürcçk ve zorla alıııınışlardı Aıını vcrnıcmc tdvrımız her zamdiı ıçın geçerlıydı, aslolan dırcnmcktı Boylesı durumlarda soııuç hıç öııeınlı değıl, önemlı olan ınsan onurunun çıgnenmesıne ke sınkcs karşı vıkmaktı Nıtekım o kezınde alıp götüruyorlardı, ama bır kez daha geldıklerın dc karşılarına yme aynı surat ve karaılılıkla dı kılıyorduk RUŞEN O gün de aynı şeyler mı yaşandı? Gelışmclcri anlalır mısın? ZOZAN: O gün de öyle olacağı sanıhyordu ama yanıldık Cezaevı Müdürü Bınbaşı Hüseyın Babacan temsılulerı çağırdı vc "İşcının Sesı" davasından yargıldnan o arkadaşın polısç.t ıs lendığını söylcdı tnanılır ve ıkna edıcı olması açısından vc ayrKa olayldrın buyümcsını engtl lemek ıçm dc Haydar Saltık ımzalı kâğıdı gos terdı Terrijiltılcr sorunu göruşmck uzcrc gcrı geldıklerındt gcıılım ust düzeyc ürmanıyor pc^ peşe vc cskısındcn ddha gu^lu bır ^tkılde slo gaıılar atılıyordu lstcnenın kımlığı hıv önemlı değıldı, onemlı olan bır ınsanın, bır devrıriKi nın ışkcnte yapılmak uzert ıstenmebine ve m san düşuntesı ve etkınhğmın o eıı ığrenı, bıı,ı mı olan ışkenteye karşı (.ıkılmasıydı Bırbırıne kenetlenmış kıtle etten barıkat yaparak her şe ye hazır bır lıalde ama bı!ını,lı bır kın ve nefre tın bılluılaşmış bır ıfadesı olarak beklıyordu RUŞFN Temsılcileriniz idareyle yalnız bır ke/ mı goruşluler? /OZAN:Hayır, bırkaç kez gıdıp geldıler Her seferınde de "Arkadaşımı/ı vermeyecegız," dı. dıler Daha öncelcrı dc bu tür durumldrda böy lesı "ıkna turlan" yaşar.mıştı Dırenış (.ezae vınde dalga dalga yaytlırken, temsıkılenmız dc bızım bclırlcmclcnmızc uygun olarak ıdarc ve koğuşldr ardM mckık dokurlardı, görüşıncler anlatılır, tutumlar saptanırdı O gun dc IIÜI ıııal proiedıır ışlıyordu öğlc vaktı başladı goru>me ler ve bırkaı» saal surdu Aıamızda ı,ıkan go rüş ayı ılıklarının bır ıfadesı olarak epeyce u/un suren bır tartışma surecı yaşandı En sonıında ıdarece tanınan beş dakıkalık sure ı^ınde arka daşın teslım edılmemesı halınde operasyonla alı nacağı tehdıdıyle temsılcılerımız gerı geldıler ve gelışmelerı bızlere bıldırdılcr Son bır kez, du rum değerlendırıldı Istcnen kışının aıt olduğu grubun muhalefetıyle, genel bır görüş bırlığı sağlanarak, günün vc o anın koşullarındd pazarlık yapılıp vcrılmcsı kararı alındı Ve tam ıdareyc bıldırılccckkcn olan oldu RUŞLN Pardon, alınan bu son verme kararını sızın koguşıın lcmsılciM dışındu, dıger kogu>lardan herhangı bırının temsıkısı ıdareje bıldırmış ulamaz mı? ZOZAN Beıı hn, bıldırılmedı dıye anımsıyo rum, ama "Ikıbın'e Doğru"d olayı mektupla anlatan arkadaş, "ıdareye verecegımızı sovlcdigımız haldc" ıdarecılerın "Sız versenı/ de almayacağız, hız ısledigımı/ yoldan ve kendı bıldigimız gibı alacagı/," dedıklennı yazmıştı Bel kı de öyledır, tam emın değılım RUŞbN "Karar idareye hıldırıleırkkrn olan oldu," demıştın, ne oldu devam eder mısın? ZO/AN: Koğıışumuz zcmın kdtında\dı Pen cereden dışaıı bakıldığında ancak bır ınsanın dız k.ıpdklarına kadaı olan kısını gorunurdu Vc oandayuzleıceaskeıın bahvcdeoldukldrını an ladık operas>oıı 1 , 1 gelmışlcrclı Boylesı du 11 1 rımılarda hep vaplığımız gıbı kapı orıundc kol kola gırerek olıışlıırdııgumuz ct duvanndd opc 'asyonu beklerkcn, bırden .ıskerleıın penccn. crdekı tel örgulerı makasla kestıklerını ve caın an kırdıklarını görduk Nc yapmak ıstedıkle ıını diılamaya valışırken pcncerelerden ve nıaz iall.ndaıı koğuşa t,ok sayıdagaz bombalaıının »tıldığını dehşetten ı,ok şaşkınlık ivinde görduk ^emın katındakı havasız, el kadar koğuşa bır ında onlarca bomba atılmıştı Ö>lece kalakalJık' RUŞEN Dışarı çıkmak o anda aklını/a gelmı vor ıtıu.' / O Z A N K a p ı l a r açık dcğıldı k ı ' RUŞEN Bombalar alılmadan uncc kapılar acılmadı m ı ' ZOZAN Hayır acılmadı RUŞEN Ama nasıl olur' f.az bombalarını sıu dışarı çıkarlmak ıçın alınamışlar mıydı? ZOZAN Evet ama kapılar kılıtlıydı ve henuz açılmaiıiıştı RUŞEN Ama ama bu, oldurmeve çalışmak gibi bır şev Nasıl olur? ZOZAN Objektıf olarak öyle, aslında amaçları bızlerı ı> ıce sersemletıp beşer onar dışarı çı kaıtmaktı Olaydan sonra goruşçülcrımızden ve bazı cezaevı pcrsonclındcn duyduğumuza göre, ış organıze cdılırkcn, bombalar auldıktdiı son ra kapıların aı,ılması düşünulmuş Ama bu ev dckı hcsap Bombalar dtıldıklan sonra kdpı alt larından ve mazgal delıklerınden zehırlı gaz ko ndora yavılıvor Kapıvı aı,mdya gelen dskerler kapıva varamdddiı duşüp bavılıvorlar, sonra bıı ğı ben/ttmcsıııın o anda aklınıa gclınesı nc «a np' vökmcklı. oldııgundan goııııc duyusıından da so/ cdılenıc/dı Tum fızıkı \ctılcıım 1 hızl 1 1 ctkısızlcşnıevc başladıgını dehşetle algıladım 12 Eykıl oncesı olayların kenarından kosesındtn cleğıl tam ortasından gelmıştım o yu/cltn de neyımlıydım vc oncelen de ı,ok olmuştu, bov lcsı dehşel anlaıında olumle yaşam arasında kı sınırın (,ok belırsız olduğu o anlarda, beymn nasıl olağdiıu,tu bır hı/la vahştığını bılıyordum O gun ve ö/ıllıkk o anda da öyk oldu, bır ba kımd ne vapaLagımı bıkmcdığımden, (,aresız lık i(,ınde bckkrkı.11 buldurn kendımı RUŞEN Pekı, diger arkadaşlar nc vapı\ordıı' Onları gor<.bılı\or ve vaplıklarını algılavabılıvor muydun? ZOZAN O yarı bılını,lılık duruınunda bıleavın c'dcbıldığım kınu şcvlcr vardı Scslerı duvabılı voı vc bır kısım ınsanı goıcbılıvordum Oınc i,\n bır kısmımız varı bılıınlı ya da bılıiHsızcc hâla bırbırımıze sıkı sıkıya yapışmış kenetlen mış durumdaydık Her şey ovlesıne anı olmuş tu kı bırbırımızden ayrılmamız gereklı mı de ğıl nu dıye duşunemedık bıle Bı/ kapınııı onun de etten barıkaıın ılk sırasıııdaydık ve penccre ye uzaktık Temız ha\anın olduğu o vere ula şabılmemız ımkansızdı Bır kısmımız hala ba ğırıyor "Kahrolsun ışkence!", "tnsanlık onuru ışkencevı \enecek!" dıvcrck slogan atıvordıı Bırkaç ınsan pcnccrckıc ıırmanıvor ' Bınbasım bı/ı kurlar'" dıvcrck vaUarıvordu Ilk aııda eo rebıldıklcnm bunlardı RUŞEN (>erıekten çok trajık bır durum' Olum ne bu\uk sınavu' Olumle vaşam arasın da bir \erde insanın \ jşamı seçmesını vadırya mıvorum, ama dahu bırkat, dakıka once evle mın o coşkulu havası ıçındevkcn bırden bınba şıvu valvaran ınsanların «rlava çıkmasına ne ı1ı>orsun* ZOZAN Davranışlarını ınsanca bır ıcpkı ola rak göruvoı vc anlanıava ı,alı>ıvoıum Ama kendımın o \.ııı bılıiKİılık halini.lt\kon oıılaı eıbı da\ rannıadıpımı bılmemın 1 ıh IIIIL'I n,ındc oldıığumu ınkaı cdciıicin RUŞEN Pekı Zo/un, o olum sınırı dedıgın an da ImsellıkliTiM nclfrdı' ZOZAN Aılık hi(,bıı >cvı gornic/ \v. ışııııicz ol clueıuiHin av ııdııı 1 vaıdı&ım o aııd 1 bcvnıın MI laık t,alısı\oıdıı Sonıadaıı aııınısadıüim bu k 1 daı ı,ok scvı 1 IMI dıısıındum v 1 da ın kadaı / 1 1 mdiı oldu bunl 1 1 hiı,bıı zanı ın sovkvıbıkı.e 1 ğımı sanmıvoıum (,unku bombalaıııı ctkısının sıııdüğu o kc>sullarda ne kadaı kalJık ne beıı nc dc bır başkası saptavabıldık Bclkı vok kısj \c belkı bır asıı kadar Bu surc ı^ciısındc bcv nımııı mıUonlaıca kez sogıınlaştıııp voŞalmğı ttorunmleık ueı.ışlmı dııııuıııı Hcr scvın ba na ınanılmaz nldıiı bıı aıula olııııı duv^ıiMi h 1 zıılıksız i,ıkıvcımıstı kaısıma ve beıı bııvuk bıı avgözlulukle dısaıdakı vaşanıımdaıı anlaıı ha bıre uıelıp duıuvordunı Eıı çok da vasaın vı olum uzerınc çeşıtlenıelerle uğıasfım duıdunı RUŞEN Ne gıbı çesıtk'iııelt'r'' Bira/ bah>edeı misin? ZOZAN: Anımsıvorum, kapınııı onune \A\A\<x\Mı çökerken beş sözuıklu bır ciımlc kuıdunı "Olum benım icın hiç olma%aıak!" Bu da nc leden çıkmışıı' \ c kciıdınıc soımaya başladım venısı gelıyor, o da ba>ılı>or Oylesıne acemı cc bır ış kı tek bır askeıde bıle gaz maskesı >ok' Bızım ıı,crdekı panı^ırnız sürerken aslında dı şaıda da bır panık saşanıvor Bınbaşı "Nehalt ellım ben" dıyerek elınegeı,ırdığı kazmayla pen ıere demırleıme vedıuarlara saldııı>or, aklın ca bı/ı kııılarmaja valışıvor ve o arada da as kcrktc emırleı vağdıııvor RUŞEN Ne a n bir durum' Vaşamını/J mal olaıak btı tur ku(,ıık bır avrınlı karşısında ne dıısunııvorsun' Z()ZAN Irkılıvorıını' Operasyona gelenlenn ınsan vaşanuna hn,, ama Im, onenı vermedığı nın bundan daha aı,ık bıı ornegı olabılır mı' KIİŞI N Hıı sıradu sı/ler ne >apı\orsunu/<> l(,erdı ntltr olup b 1 1 \ <>r? 1 ZOZAN. Dogrusu olıımuıl bır tehlıkeyle kaışı kaısıya oldııgumu/un ılk anda ayrımına wiramadık, saşkındık panıklcmıştık O anda bck lcmckicıı vc olaLdklaı görmekten, daha doğ rusu tumu uchşetıylc yaşamaktdn başka yapaı.ak hn,bır şev voktu Nasıl olsa gözyaşartıcı bombadır dıye duşunüvordum kı artık görmek len dc söz cdılcmcyeceğını anladını Çünkü bır zından karanlığının Zındanda zından karanlı 19