Katalog

MERHABA Noam Chomsky Chomsky’yi tanıtan İngilizce bir kitap okudum: Chomsky, a graphic guide (Chomsky için grafik rehber). Her sayfası çizimli, şematik anlatımlı. Bu tür kitaplar, konunun uzmanları açısından indirgeyici görülebilir. Ancak, iyi hazırlanırsa yararlıdır. Chomsky ile ilgili bu kitabın Türkçeye aktarılması iyi olur. Hele, günümüzün havasına uygun şekilde, ‘Chomsky: ezeli ve ebe tı kurar. Chomsky, genel olarak, 18’nci yüzyılın özgür, yaratıcı birey olarak insan kavramına bağlı, bence. Rousseau’nun insanın di muhalif’ diye tanıtım ya kendini yetkinleştirebilece parsanız iyi tutabilir (!). ği anlayışını da bu bağlam Chomsky hem en büyük dilbilimciler da vurgular. Wilhelm von den biri, hem de insan dünyasının gün Humbolt’un “özgür insanla cel sorunları üzerine önemli bir düşünür. rın yaratıp araştırabilecek Chomsky özellikle uluslararası ilişkiler ala leri, güçlerinin en yüksek nında tam bir uzman. Nükleer silahları sı gelişim düzeyine çıkabile nırlayan anlaşmanın gözden geçirme kon cekleri bir özgürce birlik feranslarına kadar izler gelişmeleri. Doğru te (free association) yaşa bildiği yönde ağzını açmaktan kaçınmaz. ma toplumu”nu amaçladı Güncel gelişmeleri büyük tarihsel süreçler içinde değerlendirmeye çalışır. Söylemi çözümleyici. Dili sivri ama çekici. Tam bir “angaje” aydın örneği. Chomsky’yi ülkemize tanıtmaya gerek olmadığını düşünebilirsiniz elbette. Şöyle bir baktım, Belki elliye yakın Chomsky çevirisi var. Kitapları Türkçeye en çok aktarılan yabancı düşünürlerden biri. Chomsky’nin ülkemize birkaç kez gelmiş olması, Kürt konusuna ilgisi midir onu popüler kılan, yoksa geniş düşünce yelpazesi mi? Bilemiyorum, çünkü bu kadar çok kitabı çevrilmiş olmasına karşın Chomsky üzerine doyurucu bir çalışmaya ortalıkta rastlamadım. Ancak, akademik duvarların berisinde Chomsky’nin dilbilimci olarak ilgi çektiğini görüyorum. YAŞAYAN EN ÖNEMLI AYDIN Chomsky’yi dünyanın yaşayan en önemli aydını diye tanıtanlar var. 91 yaşında, belki yüzden fazla kitap yazmış, binlerce dar önce, diğer canlıların hiçbirinde olmayan bir dil organı edinmiş beyninde. Öteki organlar gibi her insanda var. Chomsky bu nedenle bütün dillerin temelde birbirine benzediğini söylüyor. Evet, hepsinde özne, yüklem, tümleç, fiil çekimi... Dillerin farklılaşması çevre koşullarının farklılıkları sonucu oluyormuş. Anlamam, ama umarım, yıkılan Babil kulesinin yerine daha sağlam bir şey bu çalışmalar sonucunda yapılabilir. Biyologlar, psikologlar, dilbilimciler elele araştıradursunlar, benim özellikle edebiyat açısından aklıma yatıyor dil yetisi kavramı. Kulak yetisi zayıf olanın müzikle ne kadar uğraşsa da bir yerden öteye gitmesinin zor olduğunu söyleriz ya, edebiyat için benzer bir sav dil yetisi açısından öne sürülebilir. Dil yetisi yeterince güçlü olmayanın özellikle şiir alanında doruklara çıkması ne kadar çalışırsa çalışsın zordur, bence (Çalışmadan da hiçbir şey olmaz elbettte. İlk dizeden sonra bitersiniz.). ğını söylerken, aslında kendi özlemini, hayalini dile getirir. Dünyanın haline bakıp, Chomsky’nin bir özgür insan ütopyası savladığını söyleyebiliriz. Chomsky, toplumsal düzeyde tavır alınacaksa bunun geleceğe ilişkin bir toplum ve değerler vizyonuna dayanması gerektiğini öne sürer. Kendi tavır ve eylemlerinin hareket noktası özgür insan ütopyasıdır. İnsanın özgürlüğünü kısıtladığını düşündüğü ne varsa karşı çıkar. 18’nci yüzyıldan sonra gelişen kapitalist düzeni, günümüz finans kapitalizmine kadar kıyasıya eleştirir. ABD’ye yönelik eleştirileri de tam bir anti – emperyalist bakış örneğidir. Totaliter, otoriter her düzeni yerer, Rusya’yı da, Çin’i de. Bence, küresel sorunlara ilgi duyan herkesin Chomsky’yi okuması, hiç değilse internette kolayca ulaşılan videolarını izlemesi gerekir. Fikirlerini paylaşmak gerekmez. Bu arada: İfade özgürlüğü yasaklarını, baskılarını, insanın özgürlüğünü dil yetisine bağlayan Chomsky’ye kim açıkla konferans, geziler, söyleşiler, kamu oyunu ilgilendiren hemen her konuda konuşması beklenen bir aydın. Televizyon kanallarını gezip boş lâf saçan bir medya fenomeni değil, ciddi ve ağırlıklı bir düşünce in İNSAN VE ÖTEKİ VARLIKLAR Chomsky’nin dil yetisini, insanı insan, ötekilerden farklı varlık yapan özellik olarak sunmasında bir tür hümanizma görüyorum ben. Chomsky, insana olumlu bir yabilir acaba? Chomsky genel olarak Batı emperyaliz minin karşıtı olmakla birlikte kişisel özgürlüklerin, en çok Batı ülkelerinde gelişmiş olduğunu da söylemekten çekinmez. Ni sanı. Adını elli yıl önce dilbilim nedir merak üstünlük yakıştırır. İnsan ile öteki canlılar tekim, kendisi de, üniversitelerin özerkliği ettiğim sırada ilk kez öğrenmiştim. Dilbilim arasında evrimsel derece değil, doğa far ve bilim adamlarının ifade özgürlüğü ilke merakım bir süre sürdü. Güç ve uzmanlaş kı görür. Chomsky’ye göre, dil yetisi insan lerinden en çok yararlananlar arasındadır. ma isteyen asal bir bilgi dalı. Chomsky’nin doğasının bir parçası. Dili inceledikçe in Bunu kabul eder. Hem entelektüel üretim, dilbilim alanında dev bir isim olduğunu an san doğasını daha iyi anlayabiliriz. Rous hem de toplumda aydınlara özgü eleştirel lıyorum. Okuduğum yapıtlarından ne ka seau gibi Chomsky de özgürlüğün, dola konumun gereğini yapar. Eğer bir toplum dar anladım, bilemem, ama birkaç kav yısıyle özgürlük bilinci ve isteminin insan kusurlarını düzeltip kendini aşmak istiyor ram aklıma yerleşti. Örneğin, dil yetisi. doğasında bulunduğunu düşünür. Düşün sa, o kusurları, konumu, görevi gereği gö Chomsky’ye bakılırsa, insan biyolojik evri me ve fikirlerimizi ifade edebilme yetimiz ren, eleştirici aydınlara gereksinim duyar. minin bir aşamasında, belki elli bin yıl ka le doğal özgürlüğümüz arasında bağlan Bunu gel de anlat istibdatçılara... n KITAP l İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına: Alev Coşkun l Genel Yayın Yönetmeni: Aykut Küçükkaya l Yayın Yönetmeni: Turgay Fişekçi l Editör: Gamze Akdemir l Tasarım: Bahadır Aktaş İlknur Filiz l Sorumlu Müdür: Olcay Büyüktaş Akça l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli İstanbul l Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Cumhuriyet Reklam: Reklam Genel Müdürü: Ayla Atamer l Tel: 0 (212) 343 72 74 l Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. Aş., Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. No: 11A/41 Bahçelievler İSTANBUL. l Yerel süreli yayın l Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir. Y ayın dünyası için yılın en heyecan dolu haftası geldi. 38. İstanbul Kitap Fuarı 210 Kasım tarihleri arasında gerçekleşecek. Biz de bu sayımızda sözü, yayın dünyasının önde gelen temsilcilerine, yayınevi yöneticilerine verdik. Her biri kendi penceresinden türlü zorluklarla geçen son bir yılı ve gelecek planlarını paylaştı. Yanı sıra edebiyat dünyamızdan üç isim; Dikmen Gürün, Ahmet Telli ve Faruk Duman da kitap dünyasına yaklaşımlarıyla katıldılar bu sayımıza. Bütün zorluklara karşın ülkemizde canlı bir yayın dünyası ve okur topluluğu var. Yaygın beğeni görenler, seçkinler ve artık çok geliştiğini söyleyebileceğimiz çocuk kitapları yayıncılığıyla yayınevi yazar okur üçgeni her köşede farklı biçimlerde kurulsa da ayakta durmayı ve yaşamayı, tartışmayı, paylaşmayı sürdürüyor. * Tüyap Kitap Fuarı’nın ana etkinliklerinden biri de onur yazarı ve onun çevresindeki ana tema. Bu yıl edebiyatımızın altın çağlarından biri olan 1950’li yıllar edebiyatı ana tema ve onun önemli temsilcilerinden Adnan Özyalçıner de onur yazarı. Adnan Özyalçıner’le hem kendi yazarlık serüvenini hem de 50 Kuşağını konuştuğumuz geniş bir söyleşiyi de sayfalarımızda bulacaksınız. Fuar boyunca çeşitli toplantılarda 50 Kuşağı yeniden ve çeşitli yönleriyle değerlendirilecek. Bütün okurlara, yazarlara, yayınevlerine verimli fuar günleri diliyoruz. turgay.fisekci@cumhuriyet.com.tr cumkitap@cumhuriyet.com.tr twitter: www.twitter.com/CumKitap