Katalog

Ayşe Kulin’den kendini anlattığı iki kitap ‘Hayat’ ve ‘Hüzün’ üzerine Ayşe Kulin’in Hayat ve Hüzün adıyla yayımlanan iki kitabında yazdıkları, babasının da var olduğu dünyada geçirdiği kırk yılın, dürbünüme çarpan resimleri. Kısacası, 1941’den bu yana yaşadıklarından, gördüklerinden seçmeler. Kitaplarda kendisini çok etkileyen, çok üzen, çok sevindiren, benliğinde iz bırakan, belleğinde hep kalan anılara yer veriyor. Veda ve Umut’ta ailesinin yaşadıklarından yola çıkarak Osmanlı’nın son günlerinden Cumhuriyetin ortalarına kadar Türkiye’nin öyküsünü anlatan Kulin, bu kez Hayat ve Hüzün’de kendi anılarını ve o anıların geri planını oluşturan dünyayı anlatıyor. Kulin, anıların, Türkiye ve dünya koşullarının iç içe geçtiği bir çalışmayla karşımıza çıkıyor. Ë Hasan AKARSU azar Ayşe Kulin, belgesel ve nehir diyebileceğimiz romanlarını sürdürüyor. Veda’da, Osmanlı’nın çöküşü sürecinde, aileden olan Maliye Bakanı Ahmet Reşat’ı, çevresini, düşüncelerini öğrenmiştik. Yurtdışına kaçırılan Ahmet Reşat, Umut adlı romanda yurda dönüyor, bağışlanıyordu. Atatürk’ün ölümüne değin geçen sürede, Boşnak ailede yetişen iki mühendisten birisi olan Muhittin, Sitare ile evleniyor ve geleceğin Türkiyesi’ne bir “Umut” olarak Ayşe Kulin doğuyordu. HAYAT‘IN SULARINDA Ayşe Kulin, Hayat adlı anı özyaşamöyküsünde 19411964 yılları arasında yaşadığı olayları, Türkiye’de yaşanan olaylarla birlikte anlatıyor. Babası Muhittin, Anadolu köylerini sulamaya, köylere ışık taşımaya devam ediyor. Boşnakçada “kedicik” anlamına gelen “Maço” dediği kızı Ayşe’yi çok az görebiliyor. Muhittin Bey, Cumhuriyetin değerlerine saygılı, yardımsever, bir aydın olarak çalışıyor. Ankara’nın merkezinde bir evde oturuyorlar. İstanbul’da ise Narmanlı Apartmanı, buluşma yerleri oluyor. İkinci Dünya Savaşı yılları, azınlıklara ağır vergi cezası salınmasına karşı çıkılıyor. Varlık Vergisi, İsmet İnönü’nün sırtında, “bir kara leke” olarak kalıyor. Ayşe, ilkokulu Ankara’da okuyor. Öğretmeninden yediği bir tokat yüzünden okula bir yıl gitmiyor. Üçüncü sınıfta okulun adı Ankara Koleji oluyor. 14 Mayıs 1950’de DP’nin iktidarı bir dönüm noktası. Yeni bir sayfa açıldığını sananlar çok: “Kimse Demokrat Parti’den böylesine görkemli bir zafer beklemiyordu. Bu yüzden devir teslimi ancak bir gün sonra yapılabilecekti. Dile kolay, tam 408 milletvekili!” Ayşe, Burgazada’da yazları dedesiyle yaşadıklarını, dedesinin ölümüyle Feneryolu’na bir apartmana taşındıklarını anlatıyor. 1950’den 1996’ya değin Ada’ya gitmiyor. Babası Muhittin Bey, DSİ’den istifa ediyor, İller Bankası’nda müdür yardımcısı oluyor. Menderes’in uygulamalarına tepki gösteriyor. İnönü’yü, ülkemizi İkinci Dünya Savaşı’na sokmadığı için, çok partili yaşama geçirdiği için, asıldıktan sonra, şimdi de Talat Aydemir ve altı arkadaşı asılıyor. Türkiye Oryenildiği seçimi “hazmettiği” için tututak Pazar’a başvuruyor. Bu ortamda, yor. DP ile uzlaşamayınca, istifa edip iki Mehmet, Ayşe’yi başkalarıyla aldatıyor, arkadaşıyla özel şirket kurup yükleniciokulu bırakıyor. 1964 yazında, İstanlik yapıyor. bul’a dönüp kalıyorlar. Mehmet’in gece Ayşe, ilkokulu bitirip İstanbul’daki yaşamı, konken, poker partileri, içki ve Anadolu Koleji’ni kazanıp yedi yıl okudans boşanma nedeni oluyor ve boşanıyor yatılı olarak. Yazılı anlatımı beğeniyorlar. liyor, yazar olmaya karar veriyor. 67 Eylül Olayları’na tanık oluyor. Evlerine YAŞAM “HÜZÜN”LE SÜRÜYOR konuk gelen Üstün’den NÓAzım HikAyşe, 1965’te iki çocuğuyla, Ankamet’in şiirlerini öğrenip defterine yazıra’da baba evinde. Boşanma davasında yor. Okulun lise kısmında havaları değikarşılıklı avukat tutuluyor, Mehmet çoşiyor, sigara içip kopya çekmek yaygıncukları istiyor, Ayşe vermiyor, dava laşıyor. Okul partileri düzenleniyor. Ayuzun sürüyor. Yazları çocukları babası şe anılarını yazarken, DP’nin uygulamaalıyor, Büyükada’da eğleniyorlar. Ayşe, larını da eleştiriyor. Radyo DP’nin elinMehmet’in arkadaşı Eren’le arkadaşlığıde, profesörler üniversiteden atılıyor, nı ilerletiyor. BodrumMarmaris geziöğrenci olayları tırmanıyor. 27 Mayıs’ta sinden sonra evlilik hazırlıkları başlıyor. ihtilal olduğunu kolejde öğreniyor AyEren, mühendis olup İstanbul’da asşe. Öğretmeni Suna Kili’ye koşarak hakerliğini yapıyor. Konferans için Lonber veriyor. Siyasete ilgi duymasında dra’ya çağrılınca Ayşe’yle birlikte gidip öğretmeninin etkisi büyük. 1960 yazınkonsoloslukta evleniyorlar. İstanbul’a da, Büyükada’da tanıştığı Mehmet’le ardöndüklerinde, Eren’in ailesinin Yenikadaşlığı ilerliyor. Mehmet, İngiltere’de köy’deki evine yerleşiyorlar. Ayşe, otookumuş ve fabrikatör İsmail Bey’in oğmobil dergisinde çalışıyor. Altı aylık evlu. liyken hamile kalıyor ve Kerim doğuyor Mehmet’le nişanlanan Ayşe, yurtdıbir bahar günü. Yurtşında üniversite ta “NATO’ya hayır” okumak sözünü alaolayları, ABD’ye karşı rak evleniyor. Düolaylar tırmanıyor, ğün Hilton’da yapı1968’de “Kanlı Palıyor ve yurtdışına zar” yaşanıyor ve solçıkıyorlar. Roma ve cular işkence görüParis’ten sonra Lonyor: “Çünkü yetmişli dra’ya yerleşiyorlar. yıllardan itibaren daİlk aylarda evlendiyağı hep solcular, ğine pişman oluyor. devrimciler yedi, kenAnnesine ve babasıdini muhafazakâr dina yazdığı mektupye tanımlayan dayaklarda, okul durumuçılar, ister derin ister nu, yaşantılarını, özsığ olsun, devlet taralemlerini anlatıyor. fından hep kollandı.” Hamile kalıyor ve Yazar, Türkiye, ilk oğlu Mete doğu“dalgalı bir denizde yor. O, üç aylıkken yalpalayan, derme ikinci bebeğine haçatma bir tekne gibiymile kalıyor. Üniverdi” diyor. Olaylar yılsite işlerini aksatılarca sürüyor, Kayseyor. Marilyn Monri’de Alemdar Sineroe intihar ediyor, ması’nda öğretmenler Kennedy öldürülüYazar Ayşe Kulin, Hayat ve Hüzün adlı anı yakılmak isteniyor, yor. Ocak 1963’te romanlarında ailesini, kendi çevresini anlaTaksim Meydanı’ndaikinci oğlunu, Ali’yi tırken Türkiye’de yaşananlara da tanıklık anlatımla, yazdıklarının ki opera binası yakılıdoğuruyor. 16 Eylül ediyor. Akıcı bir sağlıyor. 1941’den 1983’ekolay okunmasını yor ve 12 Mart 1971 1961’de Menderes Türkiye’nin yakın tarihine ışık tutuyor. 3 Y Muhtırası veriliyor. DİSK, TİP kapatılıyor. Ayşe, Eren’den de ikinci çocuğu olan Selim’i doğuruyor. Eren de zevk aleminde yaşıyor, ev geçimiyle ilgilenmiyor. Ayşe, Milliyet Yayınları’nda çevirmenlik yaparak yaşamını sürdürüyor. Boğaziçi Köprüsü yapılıyor, Denizler idam ediliyor. “Türkiye, artık yaralı bir ülkeydi.” 1974’te CHPMSP hükümeti kuruluyor. Yokluklar, kuyruklar çoğalıyor. Kıbrıs çıkarması, Milli Cephe hükümeti derken sokak terörü iyice azıyor, komando saldırıları, kanlı 1 Mayıs 1977 yaşanıyor. İkinci eşi Eren’in de kendisini aldattığını öğrenen Ayşe, ayrı yaşamaya başlıyor. Sanat yönetmenliği, reklamcılık yapıyor. Aydınlar öldürülüyor, Sivas, Malatya olayları yaşanıyor. Türkiye bir yangın yeri ve 12 Eylül 1980 darbesi yapılıyor. Ayşe, Eren’den boşanıyor, Yiğit’le arkadaşlığı ilerliyor. Mete, üniversiteyi bitirip Cenevre’de işini kuruyor. Ayşe, Nişantaşı’nda bir ev alıp taşınıyor. Asil Nadir’in şirketinde halkla ilişkiler danışmanı olarak çalışıyor. Babası Muhittin hastalanmıştır. İlk eşi Mehmet, miras vermemek için Ali’nin kendi oğlu olmadığını ileri sürmüştür. Ayşe ile annesi, Muhittin’in yanından ayrılmaz. Ayşe, onunla geçen yıllarını anımsar: “Annem olmadığı için sere serpe yatacağıma, alışkanlıkla yine büzüldüm köşeme, duvar tarafına dönük yattım, bu kez dürbünümde sadece babamla geçen günlerimi istiyordum her günü yeniden tek tek yaşamak için! Dikildim yatakta. Bir şey var! Nefesi değişti babamın! Sık sık ve kesik kesik nefes almaya başladı. Yanına gidip üzerine eğildim.” Ayşe, 30 Ağustos 1983’te Zafer Bayramı’nda yitiriyor babasını. Son nefesini verirken annesiyle birlikte tutuyor ellerini. Yazar Ayşe Kulin, Hayat ve Hüzün adlı anı romanlarında ailesini, kendi çevresini anlatırken Türkiye’de yaşananlara da tanıklık ediyor. Akıcı bir anlatımla, yazdıklarının kolay okunmasını sağlıyor. 1941’den 1983’e Türkiye’nin yakın tarihine ışık tutuyor. Hayat/ Ayşe Kulin/ Everest Yayınları/ 338 s. Hüzün/ Ayşe Kulin/ Everest Yayınları/ 282 s. MART 2011 SAYFA 29 CUMHURİYET KİTAP SAYI 1098