Katalog

layan tek güç, notlarına sık sik kendisindcn söz ettiği sevgili esj Güzin Dino. ölümü "adam yerine koymuyor"sa, acılara katlaıı ııiii sabrını içinde hcp canlı tutuyorsa, ncdeni odıır. Ve nihayet, gittikçe daralan neres, "kurs.un gibi bir kalıp"a dönüşcn yatak, "perfu sion" dentn damla danıla serum verme işlemi.. Usta bir desinatör olduğu kuşku götürnıeven Abidin Dino'nun, Kİminc titreyen bir cllc notlar düştüğü deseııleri, kırık dökük çizgileriyle, bildığimiz Dino dcscnleri... Bunlarda, gözlem sadakatini yansıtmakla beraber, aynı zamanda onu aşan, hastanc odasındaki tiplcri birer rcsim tipine dönüs, tiiren, görüntiiyle resimsel itııge arasındaki sıııırlan denctlemeyi ihmal ctmcyen, çizginin sanatsal anlamdaki kavrayıcı ctkisini, keııdi üslubunun mihenk taşı yapan incelik lcr var. I lasta yatağında çizilıııiş, olsalar da, bu desenlcr nıizalı tadının, gerekli dozda ycdirilmış olması, onların desene özgü kalitesini pekiijüriyor. Kısaca, sözcl izlenimlerlc görsel izlenimlerin güzel bir buluşması. • Öiüm mii? Ne Buluşl/ AbiJin Dino/ Scl Yayınalık/ üaık 2001/ Utanbul/ 6tf r Türk Prometheler lara yeterince uyıılmamasını görmekte, tiinı beklentilerini Taıırı'ya havale etmekteydiler. üsmanlı'da ^öküıuünün gerçek nedenleri üzerine daha akılcı düijünen iıısanlar da yt)k değildir. Orneftin bazı devlct yöne ticileri başansızlıgı sava^lardaki yenilgilere bagladıkları için işe öncelikle ordııda dii zenlemeler yaparak başladılar. Askeri egitim amacıyla Batı'ya öğrenciler gönderdi, oradan uzman subaylar getirtcrek ordunun altyapısını hazırlamak istediler. Tanzinıat'la birlikte özellikle FTansa'ya çok sayıda öğrenci gönderilmiş, askeri okullarda öğretmenlik yapmak iizere değişik sınıflardan subaylar getirilmiştir. Kansu Şarman, Atatürk dönemiııde Av rupa'ya eğitim amacıyla gönderilen öğrencileri Türk Prometheleri olarak nitelendirmekledir. Bu nitelcndirme bize göre de doğrudur. Ancak, Avrupa ile olan cgitim ilişkilerimizi geniş bir zaman ılilimi içerisinde dii^ünürsck kaiijimıza daha çok sayıda Prometheler çıkar. lc). yüzyılın ikinci yarısında Avrupa'ya askeri eğitim amacıyla gönderilip de ülkemize döndükten sonra Türk rcsim sanatının birer yıldızı olarak parlayan Terik Ibrahiın Pa^a, Kaymakam Hüsnii Yıısuf, Şeker Ahmet Paşa, Halil Paşa ve Süleyman Seyit gibi ressamları da birer Promethe saynıak geıekir. TÜRKİYEAVRUPA EĞİTİM İLİŞKİLERİ Türkiye Avrupa eğitim ilibjdlerini üç evrede incelemek yerinde olıır. Birinci evre Taıızimat'la basjayıp Birinci Dünya Savaşı'na kadar siirer. Bu dönenıde öğrenci ler daha çok askeri eğitim amacıyla devlet tarafından dışarıyla gönderiknişlerdir. 19. yüzyıl sonda ile 10. yüzyıl başlarında Usmanlı ordularınm savas,tan savaşa koşup eğitimli insanlırı tiiketerek devlet kadrola rıııda boijluk yaratması ortaya yeni gcreksinmeler çıkarmıştır. (Jumhuriyetin kurulus,u sırasında ülkemizde yetişmiş insan sıkıntısı çekilmesi bu yüzdendir. Büyük Aatatürk Avrupa ile olan eğitim ilişkilcrimizin ikinci cvresinde bu sıkıntıyı gidermek için çırpınmış, ülkemizin tenıel sorunu olarak öncelikle eğitimdeki eksikliğimızi görmüştür. Atalürk döneminde devlet hcsabına Avrupa'ya öğrenci göntlerilmesi, bu öğrencilerin döndükten sonra daha çok eğitim kurıımlarında görev almalan bu so runu çözıııe yolunda girisjlmiş uğraşılardır. Şarman'ın kitabında işlediği dönem de da ha çok Atatürk dönemidir. Kitapta (umhuriyet dönemimizkı ilk elli yılına damgasını vuran değerli bilim ada mı, sanatçı, yazar ve eğitimcilerle karsjtla;;mak hiç de sürpriz olmuyor. Ahmet Ad nan Sayguıı, Envcr Ziya Karal, Ekrem Akurgal, Şeref Akdik, Bedrettüı llıncel, Besim Darkot, Cahit Sıtkı Tarancı, Sabahattin Eyuboğlu, Sabri Esat Siyavuşgil gibi nice yıldızın Atatürk'ün Avrupa'ya gönderdiği öğrenciler arasından çıktıklarını öğrenmek bu çalışmanın önemini artırıyor. Kitapta tanıtılan bilim adamlarından büyük bir kısmı üniversitede okuduğumuz yıllarda bizim de dcrslerimize girdiler. En ver Ziya Karal, Âlet tnan, Bedrettin Tııncel ve Mahir Clanova gibi değerlerin karşı sında öğrenci olmanm bile ne büyük bir ayncalık olduğunu aradan 47 yıl geçtikten sonra daha iyi kavrayabiliyorıım. Şarman'ın kitabı özellike yaşam öyküleri konıısunda önemli bir boşjuğu doldııruyor. Ancak bu çalışnıanın sürdürülmesi gerek. Avrupa'ya öğrenci gönderilmesinin üçüncü evresini oluşturan Atatürk dönemi sonrası da işlenip ortaya derli toplu bir çalışma konulursa bundan eğitim ve kültür tarihimiz kazançh çıkar. Avrupa ile olan eğitim ilişkilerimizin üçüncü cvresinde Batı'ya daha çok özel sektörün gercksinim duyduğu elemanları yetiştirmek üzere öğ renci gönderildiği biliniyor. Paralı ailelerin çocuklarını Avrupa'da okutmak özentisini de göz ardı etmezsek bu dönemin tüm ayrıntılarıyla kitaplaşlırılnıasının gercktiği bir zorunluluk olarak ortaya çıkıyor. • Türk Prometheler/ Kansu Şarman/ l'ür kiyc I) Bankası Kultür Yay./ İstanbtd 2005/ iüis. 798 Diana Gabaldon Y A B A N C I "EğlendiricL. Olağanüstü ve fantastik bir macera; aşk, dnseUik... mükemmel bir kaçış öyküsü." San Francisco Chronicle Yıl 1945. Cephede hemşirelik yapan Claire Randall savaş bitince kavuştuğu kocasıyla ikinci balayına çıktığı sırada ingiltere'de sık rastlanan ören alanlarından birindeki bir dikili taşın arasından geçer. Birden kendini 1743 yılının savaşla ve Kuzey iskoç klanlarının akınlarıyla hırpalanmış Iskoçya'sında bir yabancı olarak bulur. Anlayamadığı güçter tarafından zaman ıçinde geriye gönderilen Claire hayatını tehdit edecek tehlikeler ve entrikaların içine düşer. Ayrıca burada nazık ve genç İskoç savaşçısı James Fraser ile tanışmasıyla sadakat ile arzu arasında bölünen, çok farklı iki hayattakı çok farklı iki erkek arasında kalan bir kadındır artık. Konstantin S A V A Ş S I Z Simonov Y İ R M İ G Ü N "Sovaş, kıyamet günü borusu gibi, ulu bir varlığın önünde insanoğluna kendini çıplak hissettiren büyük bir olaydır..." o 30 3 Konstantin Simonov (19151979) II Dunya Savaşı sırasında Sovyetler Bırlığı'nın Almanlara karşı açtığı ccphelerın bırçoğunda "Kızıl Yıldız" ordu gazetesının savaş muhabiri olarak görpv yapmış; ilerı hatlarda çarpışan askerlerle yan yana, savaşa tanıklık ederek, bırkaç kez olumle burun buruna gelmiştir. Savaşı, bir gazetecı soğukkanlılığıyla ızlcyen Simonov (romanda Lüpatın), komutanlar, askerler arasındaki ılışkılerı, ölumune çarpışan insanları birer savaş makınesı olarak değıl, duygu dolu, sımsıcak varlıklar olarak, gerçekçı ırdclcmelorle anlatmaktadır O Sami ÖNAL umhııriyet'in ilanıyla birlikte Batı bilim ve kiiltürünü benimseme, Türkiye'nin ön I derleri tarafından ulusal bir hedef olarak beninıseııdi. Türkiye'de üniversite Batı'daki ömeklerine oranla geriydi. Bilimsel çalışmalar yetersizdi. Yetiştirdiği gençler, çağdaş bilimin ve tekniğin gerek tirdiği düzeyden uzakîı. Cıımhuriyetin kıırııluş dönemiııde bu durumu hızlı bir biçimde gıdermek için çeşıtli çözüm alternatifleıi üıetildi. Buııları üzerinde en fazla konuşulanı lc)30'lu yıllarda üniversitelerimize yabancı bilim adamlarının çağrılmasıydı." GERİ KALMI5LIK Kansu Şarman, son kitabına Türk Prometheler adını vermiş, sunus, yazısında da yukarıdaki görüşlcri dilc getirmiş. Söz konusu olan ülkemizin geri kalmışlığı olunca bu işjn bizi yüz yıllardır ıığraştırdığı bir gerçek. (Jeri kalmışjıktan kurtulabilmek için zaman zaman önlemler almış, enıek ve para harcamışız.. Ancak harcadığımız emek ve paranın bir kısmını eğitim yolunda kullanmak cn akıllıca davranışımız ol muş. Prometheler yetiştirilmiş, onlar aracılığıyla insanımıza bilimi, kültürü, sanatı sevdinnis, dünyanın giizclliklcrini tanıtmışız. Oysaki insanlığın ortak değerlerini ta nınıa konıısunda çok gerilerde kalmıştık.. Hiçbir alaııda önemli bir başarıya imza atamamıştık, atamıyorduk.. Salgın hastılıklaıia boğu^uyor, dünya gerçeklerinden uzak yaşıyor, mal üretemiyor, savaşjarda hep kaybediyordıık. Ama bazı devlet büyüklerimiz çöküntüyü önleınek için akılcı çöziimler düşünecekleri yerde Prusya'dan istedikleri müneccimlere bel bağlamıijlardı. Eğitimsiz, sağlıksız, yoksul halk kitleleri de geri kalmnjlığın nedeni olarak dinsel kural; U M H U R İ Y E T K İ T A P S AYI Mike Gayle BAY İLİŞKİ "Birlikte yaşamak ya da yaşamamak; işte bütün mesele bu!" Yirmı sekiz yıl boyunca sorumluluk almaktan kaçan Dııffy nıhayet genclığının sonsuza dek surmeyecoğının farkına varır Yaptığı geçıcı ışler canına tak etmiş, ancak istediği yere hâlâ gelememıştır. Tüm bunlar yetmıyormuş gibi, uzun süredir birlikte olduğu kız arkadaşı Mel de nışanlanmak ıster Mobılya mağazalarına zıyaretlcr, evlı çıftlerle akşam yemeğı topldiıtılarına katılmak ve bebeklerden konuşmak Duffy'yi korkutur. önunde sadece iki seçenek var artık; ya hep ya hıç Duffy, Bay Sorumsuz'dan nasıl Bay llışki'yı donuşpbılır ? Çalalçeşme Sk. No: 19 Cagaloglu/lstanbul Tel.: 0212 527 10 20 Fax: 0212 520 82 12 email: [email protected] KULTUR SAYFA 23