Katalog

TC Merkez Bankası Sanat Koleksiyonu iki ciltte yayımlandı Bir koleksiyonun düşündürdükleri Kataloğun Sunuş yazısı Merkez Bankası Başkanı Süreyya Serdengeçti'ye ait. özetle, koleksiyonun "Türk sanatının önemli ve karakteristik bir kesitini" yansıttığını söylüyor. Bankanın bu yöndeki desteğinin süreceğini müjdeliyor. Yazarlara gelince: 300 sayfadan oluşan birinci cildin metni Prof. Mümtaz Sağlam; 290 sayfadan oluşan ikincisininkiyse Prof. Halil Akdeniz tarafından kaleme alınmış. Akdeniz ayrıca her iki cildin editörlüğünü de üstlenmiş. Ll Mehmet YILMAZ asanıın üzcrinde iki ciltten oluşan bir çalışma: Türkiye Cıımnııriveti Merkez Bankası Sanal Koleksiyonu 1 2 Tanıtıın amacıyla göndermişler, sağ olsunlar. Hcr iki cilt de komyucu bir kutunun içinde. ü haliyle, oldukça anıtsal bir etkisi var. Ciltleri kııtusıından çıkardım ve hcmen şöyle bir kanştırdım. < ieket kaplı sert kapağından iç sayfalarına kadar, baskı ve cilt oldukça nitelik li. Kalın kuşe kâğıt, birinci hamur. Kasım 2OO4'te basılmış vc piyasaya henüz çıkarıl rniş. Yazılar Tiirkçe ve Inailizce. Demek ki yurtdışına da gönderilecek, güzel. Sunuş yazısı Merkez Bankası Başkanı Süreyya Serdengeçti'ye ait. ()zetle, "Türk sanatının önemli ve karakteristik bir kesitini" yansıtmasmdan ötürü koleksiyonu övüynr; bankanın bu yöndeki desteğinin süreceğini müjdeliyor (s. 9). Yazarlara gelince: Î00 sayladan oluşan birinci cildin metni Prof. Mümtaz Sağlam; 290 sayladan oluşan ikincisininkiyse Prof. I lalil Akdeniz tarafından kaleme alınmış. Akdeniz ayrıca her iki cildin editörlüğünü de üstlenmiş. tlk cildin ait başlığı 'Batılı Anlamda Türk Resim Sanatının Clelişme Aşamaları ve Koleksıyondan Ornekler' adını taşıyor. Bu ciltte Sağlam'ın tarihsel bir perspektifte ele aldığı ve yedi bölümden oluşan bir tanıtım metninin ardından, modernleşmeyle bağlantılı kısa bir değerlendirme ve takip cden sayfalarda da doğum tarihlerine göre sı ralanan 214 sanatçı yer alıyor. Sağlam'ın VII bölüme ayırdığı metninin ilk ara başlığının adı 'Olaylar, Kuruınlar ve Kişiler Bağlamında Türk Resim Sanatının CSelişıııe Aşamaları.' Adından da anlaşılacağı iizere, hepinıizin malumu, 19. yüzyıldakı asker kökenli rcssamlardan 20. yüzyılın ortalarındaki soyutlamact egilimle rin hcmen öncesine kadar memlekctimizdeki Ratı'va dönük resim çalışmalaıının tarihsel bir dökümünü veriyor bu nıetın. 'Yüzyılın Ikinci Yansına Doğru Türk Resminin Modernizme Atıflı Değişme ve Yenileşme Sürecine Yönelik Bir Değerlendirme' başlığındaki yazıysa I la san Hulıısi Mercan, l'ikret Mııalla, Zeki Faik tzer, Hakkı Anlı, Bed ri Rahmi Eyuboğlu, Nejat Devrim ve Saniye Taylan'ın resimleri eşliğinde, yi ne tarihsel bağlamda, heııı res mimızın gelişme aşamalarını ve bu ciltteki düşünceNuri Abaç. \ır{u Knik: (/9V.J lntuıl t Izcrınr Yafjıhnta. (M\M) an lerı ijuyle bu degeıiendıııyoı, lıem de bir sonıaki cılde bizı hazırlıyor. Değerlendirme, özet olarak şöyle: "Tanzimat'la başlayan modernleşme hareketleri, 1923 Devrimi'yle birlikte daha kararlı ve köktencı bir niteliğe biininmüştür. Yakın geçmişten ıızaklaşma ve tarklılaşma çabalan sonucu 'yeni bir ulus devle M ti' bilinci yeşertcn Türkiye Cumhuriyeti, Doğu ve Batı kültüıleri arasında kendini yeniden tanımlamaya koyulmıış ve bu da ontı adeta kendi kultürel gecmişini yeniden değerlendirmeye iimiştir. (iunılıun yet'in ılk on yılını takip eden sureçte, plastik sanatlar, seçkinci ve dinamik bir nıodeı nizmi benımseyen Akademi mezunlarının kontrolü altına girmiştir. 1914 Kuşağı sa nalçılaııtıın yakınlık kurdııkları ve bıze özgü bir dııyarlık haline getirerek başarıyla uyguladıkları Iransiz l/leniınciliğini daha programsız ve dolaysız bir karşılama olarak gormek gerekir. Aiatürkcü düşüncenin, kultürel ve toplumsal açılımları ılenetleıliğı 19251950 süreci, sonuçta halkcı ve libeıal bir görüş çerçevesinde kendini geliştircn bir dinamizmi varatması açiMndan ilginc gelişmeler icerir. Türk resminin ö/ellıkle 194O'lı yıllardan sonra, doğasına uygun bir bağımsızlaşma ve biıeyselleşme sürecine girtliği söylenebılır. Yeni eğıtinı kurumlarının açılması, sanat eğitiminin ve saııaicıla rın lstanbul dışında da varlık gösternıeleri, genc kesimin sanata olan ilgi.si, 195()'li vıllardan sonraki gelişıııelerin dınamığinı olııştıırmuştur. Modernizmle bağlantılı yenileşme ve değişme sürceindc Türk sanatı nı 'bağımsız sanatçı imgesiyle bıılıışiııran gelişmeler, resmimizde bir döneııı ve dü şünce değişimine yol açmıştır. Cielinen noktada, Türk plastik sanatlarının kendine uygun bir başlangıc yuratmıştır yaratması na ama, yürürlükteki her tavrın orgaııik bir sürekliliğe dönüşmes.i için 1970'li yıllara kadar beklemek gerekmiştir. Ancak her şeye karsın, bu aksak gidişatın pek de ıa hatsız edici olmatlığl, hatta, bize (izgiı tallar için doğal gedikler yaıattığı bile ileri sü rülebilir" (Birinci cilt, s: 4250). ÖZGEÇMİŞLER VE ÖRNEKLER Doğaldır, buraya sadece değerlendirmenin özetini alabildiın. Ama özgün halini baştan sona okuduğum için, banka koleksiyonu bağlamında, Sağlam'ın değerlendir mcsinin hem genel olarak ortadaki nesneyi (yani, Batılı anlayışa dönük Türk Resmini) etraflıca tanımladığını, hem de kişisel yorıımlar içcrdiğinı sciyleyebılirim. Devam eden sayfalardaysa 'sanatçı özgeçnıişleri' ve 'çalışmalardan örnekler' ver alıyor. Bıırada ilk dikkatimi çeken şey, ilk cilde alınan 214 sanatçmın iki grııba aynlmış olması Anla dığım kadarıyla (sözliı olarak belirtilmemiş olmakla birlikte), bu sanatçıların 49 tanesi 'önemli', diğerleriyse 'önemsiz' kategorisine sokulmuş ki, bu da yazarların koleksi yon hakkıntla bazı rahatsızlıkları oldtığu anlamına geliyor. Zira, Halil Faşa'dan Cihat AraJ'a kadar hepsi ıle ressam olan 49 sanatçının resimleri hem lanı sayla basılıııış hem de özgcç mişleri ve sanat anlayışları tek tek ele alınmış. Kitabın soıı say falarına sıkıştırılan 'diğer' 165 sanatçıysa aynı sayfaya4'er tane gelecek şekilde basılmış; deyim yerindeyse, bel gelenmeklc yetinilnıiş. Bu ciltte dikkatimi çeken bir diğer şey de, sadece iki hey keltıraşa yer verilmiş olması (Onlar da ötekiler kısmınıla). Ikinci cildi ya zan Halil Akdeniz ise, daha ()nsöz'ün ilk satırla Alıı.ı •,,,1,1,, Nurettin özgüven, lir/r^ttz AJtiM. Cl'anhuı) Duralıi f Ucrı/u YafclıbvMi, 'illyJO ım Alllu \di\Ja Adnan Turani, Çdtfilrfıi'fjın Kızlcın, (2001) Duralıi (hcrtne Ydpjıhuya. SAYFA C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 798