Katalog

ve şıddet duygusu kalataktır Bu umut suzluk içinde aıtık başvuıauığı avuntu kaynağı yoktııı Fosıolo'da da yoktuı Oysa Lcopardı'nın ıçrndc kıvrandığı ka laııısarlık oıııı kadeınelı olarak her şeyı yadsımaya gotıauı Rulıun olumsuzluğu artık soz konusu değıldır Işte, o /aman yaşam ıi7crınc, evren U7erıne kafasında oluşan hıı yığın sorıı vardıı Olıımıın, ya şamın doğasına ılışkın sorunlar vc sorular vardıı Bu aşamada sanırım, Leopaı dı'nın "ranhsel karamsarlık'ıni anımsa mak gerckıyor Aklın yarattığı uygarlık, ınsanın mutsuzluğunun başliea nedetıı dır tnsana mutlııluğu ka7andıracak olan bu kcv "duygu"dıır Usa karşı dııy gunun savLinulması vc yuceltılmesı ycnı ba yazın vc banat akımının, Romantızmın haberusıdır Ne kı Ronıanti7mın duy guya, ardından usçuluğun yadsıdığı, gelc nck ve torclere verdığı onemden oturu Rcstoıabyuna bıı çağıı olarak algılanmiş olnıasına kaışın, geiçekte, bu eğılıınleıı nın alrında romantıklenn yurtsever dııy gulaıı ılc Rcstorasyonıın baskltı luhuıid bıı başkaldıtı gı/lıdıı Buna kaıııt ola rak, çok kısa bu ramdn suıecı ıçınde yır mı, otu? yıl Avrupa'da bııyıık romantık ya/ın ustalarıuın yapıtlarının gıın üjiğına çıknıış olnıası got>tetılebılıı İKİ AYRI KİŞİLİK Lcopardı'nın doğa ıle olan ılışkısı felse lcsının tcmclmı oluşturuı Çunku onun kı peşinen boyleyelıtn, bır yaşam telsere sıdıt Şuıı dc oylc Bajjtan sona yaşamsal savlaıın one çıktığı bır şıır Ama gene dc tclsdcsı ılc şıırı arasına bır çızgı koymak geıektığı kanısını taşıyoıuz Cıocebn ya /ısındaf I) ' 1 eopardı'yı ba7en bırşaırfı lozot olarak tanımlayanlar olmuştur, hcr şan i(,ın olduğu gıbı onun ıçın de doğru değıldıı " dcıken, sanıyoııi7, felsefesıyle şıırını ayırmamı/ gerektığını, şıırınde rel sek, felscfesınde şıırın olmadığını anım satıyotdu Ayıica gcnc lclsctcsının nc ol ılugu konusunda nel bır hkre sahıp olmami7 gerektığmı duşunuyoıu7 Bi7c gore, Crote'nm bu saptamaMtıdan sotııa, kı çok ycımdc bıı saptamadıı, Leopaı dı'nın ıkı ayıı kişilığı ıle kaı^ı kaı^ıya kalı yoııi7 vc ıkısının dc sınırlaıının ıvıdcn lyı yc bclırlcnmcsının ycrındc olacağını dıı ijunuyoruz. Iclsclcsının, anıınbanacağı gıbı, nebiıel bu ielselc olmadığını, ya §am sorunsalından kayn.ıklanılığını, do layısıyla ya'jama donıık oldu|*unu soylc nıiijtık ütıunkı ya^aına, anJa^ılma/ ve ati vcıcn kuıallaıına kaı^ı bu dııennıe olarak algılanmak gerekır Yureğının sı kıntısının kaynağı da buradadır Y117 yuze gcldığı geıeeğı anlanıakta gostcıdığı /orluktuı Bu nedenlc Leopardı'nın "fel sefc"sınm 7amanla ycryıi7iındckı ınsanın tra|ik durtımunun vcrdığı ıımııtsu/lıık dLiygıibiıyla ortu^tuğunu savunrnak yanlı^ olma7 Yaşam bovu kımı 7aınan gudumıı ne gıulığı, kımı /aman dırendığı "karam sdrlık"ının kaynağı ınsdnın umutsu/luğu vc mutsuzluguduı 1 elsefesının temelın de yatan temel etnıeıı budur Luporı nı(2) "felsefe" ılc "karamsarlık"ı bır ara ı\<ı gomıenm olanaksızlığını vurgulaıkcn (ılozolların dunyava ve ya^ama baki!;laıı nın bılımsel araştırıya yabanci kalan "ka tamsar" ya da "lyımscr" bır yaklaşımla olamayacağı ustıınde ısrarla dıırıır Boyle sınc bır yakla^ım kı^ıvı peijinen nesnellık ten uzaklaştıııı dıı^ıııiLesınden kalkaıak fılo/ofların yanında daha Ronen sans'tan ba^layarak ahlakçıların turedığını ve bıınlaıın tluşunce dızgesının "ka lamsar" ya da "lyımser" bır dunya goru •jiı ıle belırlentlığını yazar Açık açık soy lcıncsc CIL I copardı'nın bır filo/oltan çok bıı ahlakı,! oldugunu soyleycn Lupo ıını'ye kaı^ııı d ı a l (5) usiu kapalı bıı bı çımdc Leopaıdı nın bıı fıkvof oldugunu anı^tnırken ya^am ve dunya ıle ılgılı ken dısıne bıı kavıanı olu^turduğunu ve ya kaladığı gei(,cgı lıeı ne pahasına oluisa olsun aciğa vuımaktan çekınmedığını, dolayısıyla bıı bağlamda bır hlozof olduğunıı boyleı ve ondaıı bu adı esugeınenın haksı/lık olacagını savunuı Lcopardı tcknik anlamda bir rilozof ol ınayabılıı Aneak yaşamı algılayış ve soı gulayış bıgmıyle kendıne o/gu bu tılo 7ohur Bır ba^ka dcyi'jlc, ya^amdan ken dısı i(,ın ya da lııın ınsaıılık ıçııı, ama ke sınlıkle kendısınden hareket edcrek, bu yaşam fekefesı çıkarmıştır Bu tavrı, sa nıyorıi7, 18 yıi7yıl rııhuyla ortu^mcktc dır Leopaıdı'nın hcmuı hcmen tıım dısıplınlerın tcknik anlamlarmdaıı so yutlanarak ortak paydalaıda belıılı bu amaca yonelık olarak bırle^mek fıkrının ağır bastığı Aydınlanmacı ruhundan buyuk olçude esınlendıgını unutmanıak geıekıı Belkı de Aydınlanmacıların algı ladığı bıçımdc bır "fılo7ot"luktu onıınkı Bır bas,ka dcyı^lc, onyargıdan u/ak, lıer şeyı ozgune ııdeleyen, doğayı ve toplu mu derınlığıne araştıran ve ınsanı ya/ gısını scvcn, yaşam karşısında kcndıne guvenen kışılerm bır dığer adı "tılo zof'tur bu donemdc Pctıarca da va şadığı donemde buyuk bıı filr>7of sa>tl mı^tı Ne kı, Petrarca'yı fclsefenın o/unıı oluştuıan metalı/ıkbcl clkılcşımının dı şiııd.ı tutmak olanaklı degıl l(,e donuk ıı dclemcsınde aıadığı gerçek, dınsel ag dan geçcrlı olandır Yaşamına cgemcn olan ana ı/lck Hırısiıvan olarak i(,mde duydugu lulısal bunalımına vol açan ınançla ılgılı dramıdır Bu nedenle buıaya da bır çı/gı koymak gerek Adına nc dcr sck dıyelım ıkı ayrı yaklaşım, ıkı ayrı ba kış a^ısı taşımaktadırlaı Leopaı dı ve Pet rarca Bu ıkısını bırbırıne yaklaştıran şıır dır Lcopardı'yı ay.ıkra tııtan (\,t şnrdır îjunn yanılsama, ımgelem gucudur l el seleMyle ne kadar kaıamsarsa, şııııvle o kadaı lyımseı ve savaşımcıdır HIRİSTİYANLIK TARİHİ DEGIŞIYOR W • • DOCA, YAZCI, A$K VE DUNYA Gerçek şu kı Leopaı dı teneHüsleıde (şıırde)i mııtludıır ama dersren (felsefe denldegerı kalmak ıstcmcmıştır Asıl dunyası ttneflusler, bu yadsınama/ bıı olgu bızegoıc acı ve ıstırap dolıı va şamdan da u/ak kalanıamıştıı 'jımdı soy Ieycccğımi7 ^ok paradoksal go/ukcbılır, tunkıı tum gosteıgeleıın tcısıne bır soz bızımkı Lcopardı o kadar c,ok iı, ı^edıı kı a n ve ıstııapla, o kadaı ı,ok alışkındu kı onları etrahnda gormcye, onlarsı/ ya pama/ olmu^tın Acı vc ıstırap yaşa ınıııda yaşamı goğubleyebılmesı i(,m onu yuıeklendıımış, ona destek olmuş tıır Bı/cc Leopardı auların adamı olmuştut Aulaıın ustunden bakmasını bılmiş tlı Bu nedenle Leopaıdı'nın aıilara ye nık dııstuğu savı bi7c pek ınandırıcı gel mıyor Tersınc acı ve ıstırap, sevınc, ve ne s,e gıbı, yaşamı daha <,ok sevmesıne, ya şanıdan coşku duymasına neden olmuş tııı gıbı gclıyor bi7e Aradığı murlulıık, acı ve ıstııabın aıasından yer ycr fışkıran yaşaına ılişkın kımı ogeleıın vaıattıgı ha vada vaıdıı Bunlarla mııtludıır I eopardı kuı,uk şeyleı olsa da Omcğın, tavuğun gıdaklamabi ya da yalnı/ sci(,cnın cıvıltısı gıbı Ya da Yenıden Uyanış'ta olduğu gı bı yıırek çarpıntısı onu yaşama donduren bıroğcdır Lcopardı sıkıntı vı. anyı bır taıala atnuş, savaşımma devam etıııck îs temektedır Buıadaonemlı olan kalbının ne olçude dırenctcgıdır Fck davanağı kalbı olmasına karşın ıımııtsu/ değıldır, karşısındakı duşman doğa, yazgı, aşk vc dunva'dıı Buyuk tdıller'de dıışıın ıırunıı sayılabı lecek ve ancak felstfı yollamalaıla nct bı cımde açıklanabılccı.k dı/clcıııı vaılığının otekıleıe goıe cok dalıa ra/la olduğudur Operette Moralı'nın (Kıssadan Hısse) henu7 ctkısındedır Ancak şıırdcn koptu ğu o yıllaıda kcndısmı tuınden lelscfı du şuncelerının akışına bıtakmış oldugu îcin duygusal yonden 7avıfladığını dııyumsamış olmasına karşın ıçınde bııtakım şcyleıın kıpırdadığını gozlcmlcınış olıııası yenıden şıııe donme.sı geıektıgı konu sunda şaııı uyarmıştıı !jaııın tıım karam sarlığına karşın şııre, dolayısıyla duşlerı ne, ımgelem dunyasına ve anılaııııa duıı mek ısteyışındekı tcmel etmenın çikış noktası şııre ılııydıığıı o/lcmdcn çok 798 Hıristiyan Alemi'nin tarihten silmek istediği Anadolulu Ermiş Tyanalı Apollonius, önütnüzdeki yıllarda adından en çok söz edilecek kişidir. 1. yüzyılda bugünkü NiğdeKemerhisar'da yaşamış bu olağanüstü Bilgenin varhğı ve eserleri bağnaz Hıristiyanlar tarafından yok edilmiş, adı tarihten silinmeye çalışümıştır. Oysa Isa Mesih'in yaşadığı iddia ediien hayat aslında Pagan Ermiş Apollonius'a aittir. Aytunç Altındal yazarlığınm 40. yıhnda tütn kitaplarıyla Alfa'da! ALFA r t l M H I I R l Y F T K İ T A P 9 A YI