Katalog

AntiKüresel Hareket'i anlamak için SeattleDünyayı Sarsan 5 Cün'ü mutlaka okuyun Nereye vursak Wall Street'te yankılanıyor! Zapatistalarla başlayan ve Seattle'da doruğa ulaşan, adını ister antiküresel, istersek yeni devrimci dalga olarak koyalım, bu hareketi dünyanın tüm muhaliflerinin iyice incelemesi, dersler alması ve daha üst aşamalara sıçratması gerekiyor. Bu yöndeki bir okuma programında Seattle Dünyayı Sarsan 5 Gün ilk sıralarda yer tutacak bir kitap. • BekirTARiK apıtalızm karşıtlan ıçın 80'lerden 90'ların sonuna kadarkı donem umutsuzdu Reagan Teatcher ıkıh sıvle sembolleşen ve neohberalızm adıyla kavramlaşan bu donem boyunca, onca yıllık kazanımlar bırer bırer kaybedıldı ve ka pıtalıst sısteme gorece de olsa karşı durabılen sosyalıst ıktıdarlar teker teker yıkıldı Lrnest Mandel'ın "Uzun Dalgalar" tezını doğrularcasına 20 yıllık bu dalga, 1974'te başlayan 2 krızın sona erdığı donem oldu Resesyon tartışmalan, para polıtıkalan (dolayısıyla IMF) eleştınlen devam ettıyse de, onca kayda değer ekonomıstın sozlerı sıstem yonetıcılen nezdınde fazla bir karşılık bulamadı Epey aradan sonra kapıtalızm tekrar ozguvenını kazanmış, gucunu emperyal bir mağrurlukla haylurır ol muştu, elbetrc kı Bcrlm Duvan yıkıldıktan sonra ve elbette kı Bush'un ağzından, sofıslıke bir ıfadeyle "Artık yenı dunya duzenı esastır ve bu duzenuı adı kuresclleşmedır1' Dunyanm artık tek sıstenilı kuresel bir koy olduğunu savlayan bu soylem kısa surede ger çek nıyetını ve anlamını gostermeye başladı Sermaye ve egemenler ıçın sınırsız ozgurluk, yoksullar ve ezılenler ıçın sonsuz bağımlılık1 Bu 20 yıllık donem boyunca yenı dunya du zenı adıyla yaşanan ulke ışgallerı ve doğanın yağmalamalarını bırer satırla dahı tek tek an latmaya kalksak sayfalarda yer kalmaz Muthış bir curet ve kustahlıkla ABD lıderlığınde dun ya kapıtalızmı Granada, Panama, Somalı, Etı yopya, Irak vb ulkelerde asken operasyonlar ve ışgaller duzenlemekle yetınmedı, yanı sıra da Amazon ormanlanndan Afnka madenlen ne dünyanın dort bir tarafını yağmaladı IMF aracılığıyla teker teker koşeye sıkıştırdığı guçsuz ulke ekonomılerını "70 Sente muhtaç" durumlara soktu Avrupa Gumruk Bırlığı, NAFTA, Asıan Paktı ve MAI sureçlenyle başlattığı sermayenın onundekı yerel engeİlenn ortadan kaldırılması operasyonunu Dunya Tı caret Orgutu'nu sınırsız haklarla donatarak mutlak hale getırme adımlanru attı KÜRESEL KÖYÜN JANDARMASI ABD Bush'un ılan ettığı yenı dunya duzenı ger çekten de soylendığı gıbı hâlümıyetını kesın leştırdı, dunya kuresel bir koy, bu surecın baş aktoru olan ABD de bu koyun jandarması ol du Artık uluslararası sermaye ıçın engeller or tadan kalkmış, ışler yoluna gırmış, fikır gerçe ğe donuşmuş gıbı gozukurken bu surecın ta sarlayıcılarının hıç ummadığı bir şey oldu, çpktan uyuttuklannı sandıklan sessız kıtleler bırdenbıre sokaklara çıkmaya, sermayenın sı nırsız egemenlığıne karşı durmaya başladılar Hem de yuzyılın başlan ılc 60'lann sonlann dakı guç, hız ve kararlıhğa yakın bir gorkemle Değıl mı kı artık tek bir koy halıne gelmıştı dunya ve ABD de jandarmaydı, koy halkinın çıktığı her meydan da hep koyun ortası olacak ve yapılan her eylem de doğrudan |andarmaya karşı olacaktı Antonv Negn ıle Mıchael Hardt'ın Impara torluk ısımlı manıfestıf kıtaplarındakı doğru tespıtle, dunya sadece sermave ıçın kureselleş dort bir tarafından bir araya gelen 50 bın do layındakı eylemci bugun antı kuresel hareket adını verdığımız yenı eylemlılık surecını baş lattı Aslında Seattle'dan 7 yd once 1 Ocak 1992 tanhınde tam da Guney Amenka Gum ruk Bırlığı anlaşması NAFTÂ'nın yururluğe gırdığı gun Cıapas eyaletındekı yerlılenn Za patıstalar adıyla başlattıklan ayaldanma ve devamındakı farklı eylem çızgısi ve farklı soylem sırasında ılk ıpuçlan ortaya çıkmıştı Sub commandante (komutan yardımtısı) Mar cos'un ağzında ıfadesını bulan bu yenı sureç neolıberalızmın pervası/ saldırılanna karşı ezılenlerın yenı bir orgutlenme ıçınde olduk lannın ılanıydı Mealen şoyle dıyordu Mar cos "Ben emeğı çalınan ışçıyım, urunune el konulan koylu, ben yok sayılan kadınım, aşa ğılanan eştınsel, ben yurdunda surgun yerlı yım, ezılen yurttaş Ben dünyanın herhangı bir yerınde haksızlığa uğrayan ınsanım, sen den başka kımse değıl ' Ve Marcos'un sozu nu ettığı ınsanların bırçoğu Seattle'da topla nan on bınlerın ıçınde yer alıyordu Zapatıstalann felsefe ve edebıyatla zengınleştı nlmış, ınandınulığı çok tan kaybolmuş ıdeolojık kavramlardan annmış ro mantık, de\'nmcı ve şur sel soylemı ıle bdınen mu cadele yontemlennı çok daha ote anlamlara taşıyan farklı eylem çızgısı 7 yıl sonra Seattle'da en ust noktasına ulaşmıştı Bu anlamıyla Zapatıstalann antı kuresel hareketın gerçek oncusu olduğunu soylemek yanlış değıldır Seatde da 28 Kasun 3 Aralık 1999'da yaşanan 5 gunluk eylem surecı tıpkı Zapatıstalann Cıapas eya letının bir bolumunu ış gal ettıklennde olduğu gı bı bir anda altust ettı kuresel soylem savunucula nnın zıhınlerını Zaten Seattle'ın sonrasında ABD, lsvıçre, Italya, Çek C umhunyetı ve Yunanıs tan'da yapılan bırçok ey leme karşı alınan polısıye \ II Et4 tedbırler ve yaratılan sıkı yonetım ortamlan serma yenın bu yenı eylem sureunı ne denlı cıddıye aldığını gosterdı K mış değıldı artık, ezılenler, muhalıfler, yoksul lar ıçın de avnıydı Hıçbır eylem ulusal sınırlar ıçınde sonumlenıp gıtmemelıydı, gıdemezdı (Bıldık ve kolay ıkı ornek olarak bkz Berga ma koylulennın sıyanurlu altın çıkartma karşı sındakı dırenışlennın uluslararası altın pıyasa lanna etkılen ıle tezkerenın reddını sağlayan savaş karşıtı hareketın Turkıye ıle ABD ıttıfa kını sarsması) Butun eylem alanları New York olmuştu sankı ve nereye vursak Wall Street'te yankılanıyordu SEATTLE CÜNLÜKLERİ onemhsı bırer antı kuresel eylemci oldn Ale xanderCockburnıleJeffreySt Claır'ın yazıla n ve Allan Sekula'nın fotoğraflanyla yayımla nan Seatde Dunyayı Sarsan 5 Gun ısımlı kıtap yukanda ozetlemeye çalıştığım kureselleşme ve antı kuresel hareketın en onemlı sembolu sayılan Seattle eylemlennın ıçenden, pratık ve zengın bir bılgısını sunuyor Amenka'nın en onemlı mııhalıf yayın organlarından Counter Punch gazetesının kuruculan olarak daha on ce adlannı çeşıtlı kıtap, broşur ve eylemlerle Amenkalı gazetecı yazar ve bunlardan duyurmuş olan Cockburn ve Claır, Seatde ıle yukselen antı kuresel hareketın genel bir çcr çevesını sunan Yenı Hareket ısımlı bir gınş ya zısının ardından kendılen ıle başka bırkaç ey lemctnın gozlemlennı gunluk tarzı yazılarla aktarıvorlar Boylehkle surece ılışkın bılgıyı ılk ağızlardan ve mumkun olduğunca spekulatıf yorumlardan anndırılmış bir canlılıkla takıp edebılıyoruz Kıtabı okumayı kolaylaştıran, zengın tespıtlere ımkân sağlayan bu tarz, aynı zamanda da antı kuresel hareketın çok parça lı, çok kulturlu ve çok polıtıkalı demokratık yapLsının daha kolay anlaşılmasını sağlıyor Kıtabın grnş yazısı mahıyetındekı Yenı Ha reket ısımlı makalede dığer bırçok tespıtın ya nı sıra şu satırlar ayn bir onem ve ders ıçen yor "Herkuşakdevletı, ancak bir veya ıkı de fa şaşkınlığa uğratabılır Mayıs Hazıran 1968, Fransız devletını gafd avladı Sonra da Fransız devletı, boylesı sevımsız bir deneyımın tekrar lanmaması ıçın gereklı onlemlen aldı Devle tın guvenlık aygıtına benzer bir tepkı de, ABD hukumetı ıçın dunya çapında bir aşağılanma anlamına gelen Seattle'dan sonra gundeme geldı Washıngton'dakı nısan protestolanna gelındığınde, anayasal toplantı ve gosten yu ruyuşu yapma hakkından bahsetmek artık bir şaka gıbıydı" (sf 11) Seattle'ın peşınden ABD'dekı ıkı ve Avrupa'dala ona yakın latle sel antıkuresel protesto eylemıne karşı polısın zorbaca tutumu ozellıkle de Cenova'da bir eylemcuun olduruluşu gunumuz burjuva devletının yapısında aslında onemlı bir değı şıklığın olmadığını gostermelen bakımrndan ders vencı nıtelıkteydı Sorun demokrasının ne derdı gelıştığı ve hangı ulkede eylem yapıl dığı değıl, hemen her koşulda taleplenn ne kadar burjuva devletı sınırlan ıçınde olup ol mamasıdır, sının bıraz zorladığınızda coplar hızla kafanıza ınmeye başlar Dığer yandan, yıne yukandakı paragrafın doğru tespıtıyle burjuva devletını surcklı şaş kınîığa uğratabıletek eylemlen uretebılmek her donem muhalefetın en onemlı sorunların dan bın olagelmıştır ve antı kuresel hareketın dığer bırçok kazanımla bırhkte bu anlamdakı katkılan onemlıdır Oncelıkle çok ozel ve lo kal konulardakı orgutlcnmelerden (herhangı bir bolgedekı bir bıtkı ya da havvan turunun korunması), çeşıtlı uluslararası scndıka konfe derasyonlanna kadar her duzeyden orgutun kendını dırekt ıfade edebıldığı ve doğrudan katılımını mumkun kılan, hıyerarşıden uzak bır bıleşım sağlamış olması umut vencı Ve ta bu kı peşı sıra, bu bıleşımın yaşanan donemrn ıletışım ımkânlannı en venmlı bıçımlerde kul lanarak her defasında daha şaşırtıcı, yenı ve zengın eylemklıklerle kendını ıfade edıyor oluşu egemenler ıçın tam bır şaşkınlık duru mu yaratırken, muhalıfler ıçın yenı heyecanla nn oluşmasını sağlıyor Umalım kı, bu çeşıtlı lık ve yenılıkçılık kışılenn ya da gruplann ken dı çıkarlannı hareketın butunune dayatmasıy la kendı kendıne kaotık bır a^mdii donuşup, sonumlenmesın Boyle bır nsk soz konusu çunku Daha ılk adımda, Seattle'da yaşanan lardan oğrenıyoruz kı eylem alanında dahı bır polıtık bırlığın sağlanabılmesı epey zor oluyor Kıtabın Jeffrey Claır'ın aktardığı ıkıncı bo lumdekı "Seatde Gunluğu Gaz, Gaz, Her Yerde Gaz" ıle devamındakı" Kım Kazandı Kazamlan Neydı" başlıklı uçuncu bolumu bu anlamda onemlı dersler ıçerıyor Amenka Bırleşık Çelık Işçılen'nın 11 Bolge sorumlusu ve Seattle surecının en onemlı ak torlennden bın olan Davıd Foster'ın sozlen bu bakımdan ayn bır onem taşıyor "Çevreye en vahşıce saldıran fırmalar çoğunlukla en faz la sendıka karşıtı olanlar" dıyor Foster ve antı kuresel hareketın eylemlılık hattını çızmesı ba kımından onemlı bır tespıtte bulunuyor "Bızı bırleştıren şeyler, ayıran şeylerden daha fazla " Zapatistalarla başlayan ve Seattle'da doru ğa ulaşan, adını ıster antı kuresel, istersek ye nı devrımu dalga oldrak kovalım, bu hareke n dünyanın tum muhaliflerinin ıyıce ıncele mesı, dersler alması ve daha ust aşamalara sıçratması gerekiyor Bu yondekı bır okuma programında Seattle Dunyayı Sarsan 5 Gun ılk sıralarda yer tutacak bır kıtap • Seattle Dunyayı Sarsan 5 Gun / Alexan der Cockburn ve jeffrey St Llaır / Fotoğraf lar Allan Sekula I Çevıren Yetkırt Başkavak / Agora Kttapltğı I Eylul 2003 lUOs K İ T A P SAYI 735 ANTİKÜRESEL TARİH 1999'un 28 Kasım'ında ABD'nın Seattle kentınde Dunya Tıcaret Orgutu'nun bakanlar kurulu zırvesını protesto etmek ıçın ABD'nın SAYFA 14 C U M H U R İ Y E T