Katalog

Hüseyin Yurttaş bu kez bir romanla, Saklı Kimlik'le karşımızda Kendine kaçışm romanı... Hüseyin Yurttaş anlattığına inanan bir yazar. Gözlemlerinden yola çıktığı bölümlerle kurmaca bölümler arasındaki geçişleri öyle bir dengeye oturtmuş ki, kimyasal bir terimle söylersek başarılı bir "alaşım" çıkmış ortaya. D Mehmet ATİLLA azın dunyamızın emekçılerın den Huseyın Yurttaş, son kıta bını yayımladı geçen gunlerde Yazar, onca şıır, deneme, oyku ve çocuk kıtabının ardından bu kez roman alanına attığı adımla çıkıyor karşımıza "Saklı Kımlık"(*) KıtabınkapağındaTur gay Gonenç'ın ılgınç bır resmı var, Bılgı Yayınevı de farklı bır kapak duzenıyle sunuyor yapıtı "Saklı Kımlık", bır kaçış romanı oldu ğu kadar bır yalnızlığın da romanı Yaşa mını ıkı ayn kımlığın golgesınde surduren Bekır'ın, koca bır omur boyunca bır tur lu ulaşamadığı uretken dışkılerden umu dunu kesmesı ve yayını terk eden bır ok gıbı bulunduğu çevreden çıkıp gıtmesıy le başlıyor Altmış yaşında bır adam nere ye gıder dıye duşunurken seçtığı hedef ça bucak çıkıyor karşımıza Yıllar once yıne boyle bır kaçışın sonunda terk ettığı, ka ranlık geçmışının odak noktasına donuyor Bekır Kuçuk bır Ege koyune Bır başka deyışle dk sıçrama taşına En yakınlarının bıle bılmedığı, başka bır kımhkle yaşadı ğı çocukluğunun sığınağına sokulmayı, a|rı kesıcı bır ılaç gıbı algılayıp kaçıyor Is tanbul'dan "Tam kırk uç yılın ardından, golgesını, artık ıçı boşaltılmış bır post gıbı surukle mekten yorgun, ondan kopup kurtulmak ısteğıyle burada bulunuyor Kendını ve geçmışını şu anda yorumlayacak halde de ğıl Umudunu umutsuzluğa donuşturen ınsanlara, yaptıklarının hesabını sormaya kalkışmadan, onlan da yalnızca aralann dan çekılerek cezalandıracak, tıpkı kırk uç yıl once buradakılere yaptığı gıbı Ar dından koştuğu değerlerı, duşlen, umut ları, sevgılerı, ınançları bır başına ve daha çok ıçısıra yaşamayı deneyecek Çok geç olmadan, olumun sınsı bır yılan gıbı soku lurkenkı ıslığını duymadan, kendıne don mek, kendıne çekıİmek ıstıyor Haylı dal galı bır denızı tuketmış gıbı, kuytu bır koy da, bır ıç lımanda, butun nızgârların uza ğında, yelkenlen sonuk, berrak dıp go runtulerıyle baş başa yaşamak1 Butun ıstedığı bu " (s 27) Ya ardında bıraktıkları? Huseyın Yurttaş, romanın ılk bolumle rınde bır yandan Bekır'ın ıç dunyasını an latırken bır yandan da onu bu noktaya ge tıren kışılerı ve olaylan yansıtıyor değışık aynalardan Bır ışık gezdırıyor ınsanların arasında Bu ışık kımı zaman Bekır ı ay dınlatıyor, kımı zaman da otekderı Ge rıye donuş yontemıne sık sık başvurarak yapıyor bunları Once Bekır'ın karısı Gul'u tanıyoruz Romanın asal kışılerın den bın olmasına karşın, sayfaların arasın dan başını çıkarıp da varlığını bır turlu haykıramıyor Guî Tıpkı kendı yaşamın da olduğu gıbı Roman ılerledıkçe anlıyo ruz kı, bunun da nedenı var Huzunlu geçmışı ızın vermıyor bu atılganlığa Bekır'le ıkısını evhlığe goturen, bır araya getınp ya pıştıran da bu "eksık" geçmışlen zaten " Ikımız de yalnız, kımsesız ınsanlardık Bırbırımıze sanldık, bırbırımıze turunduk, bugunlere geldık Tıpkı ıkı kok sarmaşığın bırbırıne tutunarak yukanlara tırmanması gıbı " (s 19) gıbı sozlerle ah lanıyor kocasının ardından Arayıp bul ma çabaları ıse boşuna Kızı Ozlem'e ve oğlu Ozgur'e gelınce Özlem'ın seçtığı yaşantı, Bekır'ı yaralayan yaşam hançerlerınden bın belkı, ama da yanılabılecek duzeyde Fakat Ozgur un mılıtan bır donemden ve hapıshane sure cınden sonra, bır zamanlar karşı olduğu, çarpışıp dovuştuğu kışılerle ışbırlığıne gı rıp hem kendı yaşamını hem de butun ah lak anlayışlannı yerle bır etmesı yok mu, Bekır ışte buna katlanamıyor ve son bır damlanın bardağı taşırmasıyla atıyor ken dını yollara Koye yerleşme çabası ıçındeyken, bız de romanın otekı kahramanlannı tanıma ya başlıyoruz Huseyın Yurttaş, butun kahramanlannı "ınanılmaz" bır ınandın cılıkla sunuyor okura Bu başarısının sır rını yazarın "saklı olmayan" kımlığınde aramak gerekıyor kanımca Kendını bu toplumdan soyutlamış, gomleğı terle ta nışmamış, vıllalarda vatan kurtaran yazar lardan değıl çunku o Doğduğu gunden bugune kazandığı deneyımlerı, yaptığı gozlemlen, yolculuk anılarını, ulusal ve evrensel olçutlerı hangı roman kahrama nına, hangı dozda aşılayacağını çok ıyı bı lıyor Butun bunların sonunda da ortaya ılgınç "karakter"ler çıkıyor Ornek mı ıs tersınız Omru değışık cezaevlerının mu durluğunde geçmış kayınpeder (Mudur Baba), eskı mahkumlardan Ferzande Ağa, baldız gulumser, ılk gozağnsı Zehra, ma rangoz ustası Hılmı, asıstan Hasan ve he pımızın bıldığı Raşıt, yanı Orhan Kemal Her bın ıçımızden, hepsı de bu toprağın ınsanları Davranışlarıyla, onlara yakla şımlanyla, konuşma bıçımlenyle gozumu zun onunde bır gelıp bır gıdıyorlar ROMANIN OTEKI KATMANLARI "Saklı Kımlık"ın ılk katmanını boylece ozetledıkten sonfa ıkıncı katmana geçebı lırız Ikıncı katmanda, bu ınsanların ıç dunyalarındakı çalkantılara ulaşmak murnkun Bekır'ın geçmışıyle hesaplaşma sı sırasında bellı bır doneme tutulan ayna, artık tanımaya başladığımız kışıler arasın dakı duygu alışvenşını ızlemeyı kolaylaş tınyor Ancak romanın ruhunu ıyı kavra yabılmek ıçın bu ınsanların acı dolu geç mışlerını gozden ka çırmamak gerekıyor Bırçok or tak nokta, bu doku S«kU fClmlik naklı geç mışlerde barınıyor çunku Herkesın kendıne ozgu bır oykusu var ve bu oyku ler onlan bır araya getırebıldığı gıbı, aynı zamanda ayn dunyalara savrulmalanna da yol açıyor Bekır'ın ve Gul'un bıçakla ke sılmışçesıne ıkıye bolunen geçmışlerı ro manda varlığını sureklı duyumsatıyor Bekır, çevresınde olup bıten olaylann her bırınden bambaşka yaralar alarak ya şantısını surdururken yaşamın ıçınde top lumsal bır yalnız olarak yer alıyor Çocuk luğundan ben surup gelen bu yalnızlığın, bıçım değıştıımekten başka bır boyuta ta şınamadığını ve taşınamayacağını anladı ğı anda da, bır anlamda tanım değıştıre rek duygusal bır yalnızlığa suruklenıyor "Zeytınlıkler arasında uzanan bu ınce yolda ne aradığını duşunuyor bır an Sonra gulumsuyor ve acıyla kendıne ıtıraf edıyor Kendı ellerımle sıldığım adıma, adre sıme gıdıyor bu yol "(s 18) Soylcmek gereksız ama, Bekır sığındlğı bu koyde de yalnızdır Her ne kadar seçıl mış bır yalnızlık olsa da bu, daha oncekı yaşamında surdurduğu toplumsal yalnız lık ıle, ıçıne duştuğu duygusal yalnızlığın bır bıleşkesı olarak yakıcüığını ıyıce arttırmaktadır "Sonra elenmış bır sessızlık "(s 69) Mıchel de Castıllo'nun tanı mına uygundur artık yenı yalnızlığı "Ger çeğı soylemek gerekırse, yalnızlık tek ba şına olmak demek değıldır Duşunceler yalnız ınsanlara her zaman eşlık eder Ça re bulunamayan yalnızlık başka bır şeydır Gerçek yalnızlık karşısındakı ınsanın ba kışlannda kendını gosteren yalnızlıktır " Evet, Bekır tstanbul'da da, Kozbeylı'de de bırtakım kışılerın arasında yaşamaktadır, ama kendısını bır kabuk gıbı saran duş kırıklığının yarattığı yalnızlığı yene bılmesı olanaklı gorulmemektedır Huseyın Yurttaş, anlattığına inanan bır yazar Gozlemlennden yola çıktığı bolum lerle kurmaca bolumler arasındaki geçiş len oyle bır dengeye oturtmuş kı, kımya sal bır terimle söylersek başarılı bır "ala şım" çıkmış ortaya Sanıldığı kadar kolay bır ış değıldır bu Değışık elementlerı bır araya getırmenın sonunda alaşıma değıl kotu bır bıleşıme ulaşmanın rıskı de var çunku, orneklerıne sık sık rastladığımız SOSYOLOJİK ÖRTUŞME Gelelım romanın uçuncu katmanına Burada da bır toplumun 12 Lylul oncesı ve sonrasında yaşadığı çalkantılardan ız ler buluyoruz "Saklı Kımlık" bır donem romanı 1930'lardan 1990'a uzanan bır za man dılımını kapsıyor Boyle bır donem de 12 Eylul'un taşlarına rastlamamak ola sı değıl Hemen her eve, dolaylı ya da do laysız uğrayan bu bol hortumlu fırtınadan Bekır ve aılesı de etkılenıyor elbette Sıya sal kavgaların çekırdeğınde yer alan oğlu Ozgur'u kurtarabılmek uğruna, aılece tur lu sıkıntılara katlanıyorlar Bekır, çekılen butun bu acılan unutmaya hazır olsa da, Ozgur'un cezaevınde yaşadığı donuşum, serbest kalır kalmaz karşı saflara geçışı, ıyıce sarsıyor onu Hele çek senet mafya sı gıbı son derece aşağılık bır oluşumun ıçıne duştuğunu oğrentnce, yaşama dışkın umutlan bırdenbıre sonuyor Butun bunlar bır roman gerçeklığı ıçın de verılse de, yaşanan sosyolojık olgular la bıre bır ortuşuyor Neredeyse her koşe başında, bu tur savrulmalara, donuşlere, gelgıtlere hangımız rastlamadık? Trafık kazasında olmuş bır avukatın burosunu, kendı çetelerıne barınak olarak kıraladık lan zaman, avukatın her nasılsa duvarda unutulmuş fotoğrafıyla karşılaşan Oz gur'un sozlen çok mu yabancı bıze? " Avu katın duvarda unutulmuş resmı ılışıyor gozune Bunca zamandır onu nıye ındır memışler lcir* Pekı, en başta aılesı nıye al mamışr1 Hadı kıtapları 'eşya'dan saydılar dıyelım Belkı evde de aynısı vardır, kım bılır Avukatla bakışlan çakışıyor Ada mın yuzunde kıbırlı bır gulumseme var Ozgur 'Gulumse' dıyor ona, 'Hukukun ustunluğu'yle gulumse1" YURTTAŞIN DİLİ Huseyın Yurttaş'ın bır başka ozenı de Turkçeye olan saygısı Her ne kadar bu saygıyı, yazarın otekı kıtaplarından bılı yor olsak da, "Saklı Kımlık"ın sayfaları arasında yenıden buluşmak, dılımızın ge leceğıne olan guvenımızı çoğaltıyor Ro manda fazla bılınmeyen kımı sozcuk ve deneyımler de kullanılmış Bunlardan kı mılerını sıralamak hoş çınıltı (s 25),sen dırsundure (s 25),kurugazlaşmak(s 28), camıye donen dırsek (s 71), tomta tomta etler(s 73), temız tendırısı (s 73),tuysuz tumursuz (s 94), bır çala gormek (s 98), cehennemın fınnarı (s 133), guleğen bır yuz(s 139),karakayıpgıtmek (s 159) gı bı Yazar, yalnızca anlatım dılını değıl dı yaloglardakı akıcılığı sağlamada da son derece başarılı Hele romanın bır yennde, Gulumser'ın evden kaçtıktan bır sure son ra dayanamayıp telefon ettığı komşusu Es ma Abla'yla yaptığı konuşma var kı, ıkı ka dının seslen yukselıyor sankı satırların ara sından (s 173) Edebıyatın butun turlenne, kıtaplann ıçerığıne ve bıçımıne saygımız var elbette, ancak "moda" olan kımı yazarlara ıştahla uzanırken bızden olan, bızı anlatan bu tur kıtaplara uzak durmak gıbı bır alışkanlık bır tur kendıne yabancılaşma Huseyın Yurttaş, bu dergının okurlanna yabancı gelmeyeceğıne gore bu yazının hedefı de başkaları olmalı aslında Fakat nasıl? Her şeyden once oturup duşunmemız gereken belkı de bu • eposta:[email protected] (*) Saklı Kimlik/ Huseyın Yurttaş/ Ro man/ Btlgt Yayınevı 20031'216 s Y oJuştu toplumumuzda son yıflarda Yan/ SAYFA 10 C U M H U R İ Y E T K İ T A P S AY I 7 35