Katalog

Nazmi Kal, Atatürk'le ilgili röportajlarını kltaplaştırdı Atatürk'le Yaşayanlar "İnsan Atatürk'ü yeni nesillere ATARJRRLKl b i r d e tanıtmak için çabalayanlardan YASAYANLARI ' TRT'nin deneyimli ve ~T ı b a ş a r i |, yapımcısı Nazmi Kal... 1980lerde Atatürkün doğumunun 100. yıldönümü etkinlikleri için çalışan Kal, o dönemde Gazi'ye yakın olan insanlarla röportalar yapmış... TRT'de yayımlanan bu röportajlar yankı uyandırmış, Türk halkı Cumhuriyet'in kim tarafından hangi koşullarda kurulduğunu yakın tanıkların ağzından çok daha iyi anlamış. • Mehmet FARAÇ Çunku bır manı yok, vatandaşlar gezebılır lerdı O gun Ataturk orda olduğu ıçın po lısler onlan ıkaz etmek uzere ılerledı onlara bır şeyler soyledı, onlar da gerı donduler Ataturk gordu Polıse Ne konu^tun onlar laı1' dedı Paşam gelmesınler' dedım Ne demek gelmesınler onlar buraya gelıp gezc mezlerse benım padışahtan ne farkım kalır'' Çağır onlan gelsınler' dedı Garsona Ağırla onlan' dedı Geldıler, dolaştılar, gezdıler gorduler, Ataturk'un ıkramını aldılar " BEN DE SİZİN GİBİİNSANIM! Cemal Granda Ataturk c 12 yıl hızmet etmış sonra da onunla geçırdığı donemı, "Ataturk'un Uşağı ıdım" adıyla kıtaplaştır mış Nazmi Kal, Granda'nın ılgınç anılarını da yazıyor "Bır gun şunu gordum, Ataturk'un ma nevı kızlanndan Nebıle Hanım otomobılı ne bınmış gıdıyordu Ataturk balkondan postaya seslendı, 'Nereye gıdıyor' dedı Ne büe nızamıye kapısından gen geldı Ataturk 'Nereye gıdıyorsunuz hanımefendı' dedı 'Efendım arkadaşlarıma gıdıyorum' dedı 'Yok boyle şey, hepınız toplanacaksınız, haftada muayyen gunlerde ıneceksınız Bu bızım babamızın malı değıldır, benzının pa rasını mıllet venyor' dedı " Granda, Buyuk Onder'ın yurttaşlarla ılış kılennı anlatırken de şu orneğı aktanyor "Moda koyunda gece mehtaplı bır hava, halk balık tutuyor Bana 'Ne kadar ıçkı var Çelebı' dedı Efendım 5 şışe rakı, 5 şışe ka dar da şarap var' dedım 'Onların hepsını ahalıye dağn' dedı Hepsını dağıttık halka Bır şışe rakı bıraktık Halka doğru kadehını kaldırdı 'Goruyorum hepınız ıçkı ıçıyorsu nuz, benım de elımde sızın gıbı ıçkı var Bu nu vaktıyle padışahlar kafes arkasında gızlı ıçıyordu, fakat bugun sandallarda hepınız ıçıyorsunuz Benım ıçın 'ıçkı ıçer' dıyorlar Hepsıne ınanın Unutmayın kı ben de sızın gıbı bır ınsanım ve sızden bır fazlasını yap mıyonım' dedı "• Atatürk'le Yaşayanlar/Nazw; Kal/Zıraat Bankası Kultur Yayınlan/209 r T urk halkının Buyuk Onder Mus tafa Kemal Ataturk'u kaybedışı nın uzerınden 65 yıl geçtı Turkı ye'nın bugun ıçınde bulunduğu durum Gazı'nın ne kadar buyuk bır onder ve devlet adamı olduğunu gozler onune serıyor I urkıye O'nun gosterdığı çağdaş uygarlık yolunda gaflet ıçındekı sıyasıler te gerıye goturulmeye çalışılırkcn bır ta raftan da bu buyuk devlet adamının ku rumları bır bır yok edılıyor, devrımlcn tah rıp eddmeye çalışılıyor Dığer yandan da ıftıralarla Cumhuriyet'in kurucusu bır dık tator olarak gosterılmeye çalışılarak gençlı ğın gozunden duşurulmek ıstenıyor Aslın da şerıatçılar ve onların destekçılerının ığ renç ıftıralan Ataturk'u gun geçtıkçe daha da yuceltıyor Hele O'nun başarılı bır on der, buyuk bır asker ve devlet adamlığının yanısıra ınsanı yonu kıtaplara yansıdıkça, Ataturk'un lumlen nıçın urkuttuğu daha da ıyı anlaşılıyor "insan Ataturk"u yenı nesillere tanıtmak ıçın çabalayanlardan bın de TKT'nın dene yımlı ve başarılı yapımcısı Nazmi Kal 1980'lerde Ataturk'un doğumunun 100 yıldonumu etkinlikleri ıçın çalışan Kal, o donemde Gazi'ye yakın olan insanlarla ro portalar yapmış TRT'de yayımlanan bu roportajlar yankı uyandırmış, Turk halkı Cumhunyet'ın kım tarafından hangı koşul larda kurulduğunu yakın tanıkların ağzın dan çok daha ıyı anlamış dım 'Ne yapacaksın' dedı Ikı mutehassıs getırtmeyı duşunuyorum Bırısı Alman, dı ğerı Fransız Bunu tercıhınıze arzedıyo rum' dedım Duşundu, 'Yapma bunu Ha tay meselcsının en hararetlı muzakere edıl dığı zamandayız, kararın arıresındeyız Eğer benım hasta olduğumu anlarlar ıse senın vazıfen muşkulleşır' dedı Bana da ıl tımas ederek konuşuyor Halbukı Hatay mesclesını ta başından sonuna kadar hep o devam ettırmı^tır Ve o bıze yalnız dırektıf vermıştır Buna rağmen çok kıbar bır ın san Benı one suruyor 'Sızın vazıfenızı zor laştırır' dedı Sıhhatını ıhmal edıyordu memlekete ?arar gelır dıye Ataturk ışte boyle bır adamdı " CEÇMİŞİ KÖTULEMEYİN... Fethıye Otman Ataturk'u yakından tanı mış Nazmi Kal, onun şu anısına yer ven yor "O zamanlar Cumhurıyet Bayramı'nda her zaman cumhurbaşkanına gıdıp mutlak elını oper, çıçek goturur, bır şıır okurduk Bu bayramda ben de hocalanmızdan bın nın yazdığı bır şun okudum Şurde şoyle bır kısım vardı Kotu padışahlar, alçak duşmanlar O padışahlar lu haylı zamanlar Soydular mılletı hıç doymadılar O halıfelerle sultancıklar Ataturk buyuk bır hıddetle 'dur' dedı Şun keso ve dondu, 'Çocuklara kattıyen boyle geçmış zamanı kotuleyecek şeyler oğ retmeyın TaJnh hakıkatı onlara oğretecek ar Hıçbır şekdde geçmışı kotulemeyın o şekılde" dedı " Ataturk en çok Cumhunyet'ın rovanşını almak ısteyenlenn hedefi Turk tıyatrosu nun onemlı ısımlennden Vasfi Rıza Zo bu'nun anlattıklan dıkkat çekıcı "Dın bahsı benım zıhnıme takılmıştır 'Dıne karşı nayetsızdır' dıye nvayetler çık tı Çok kotu konuşuldu Ben bunun tama mıyla yanlış ve yalan olduğu kanaatınde yun Bu kanaatım de tahmını değıl bızzat ışıttığım sozlerden kaynaklanıyor Bakın sı ze anlatayım Dındardı, dıne çok rıayetkâr dı Ben muteaddıd geceler yanında bulun dum tkı gece dını bahıs açildı Bır tanesın de peygambenmızın asken dehasından bahsedıyordu Ismmden bahsederken Mu hammed demedı 'Hazretı Muhammed' dedı Her cumleyı hazretsız soylemedı pey gamberın ısmını Bu hepımızın yapacağı n ayettır ama dım aleyhınde olduğu soylen mış bır ınsanın ağzından çıkınta insan bır duraklıyor Bır ıkıncı gecesınde gene bır bahıs açildı Peygamberın yaptığı ınkılap lardan bahsedıyordu Takdıren bahsedı yordu Orada da 'Hazretı Muhammed Mustafa şoyle etu boyle gıttı' dıye konuşu yordu Bu kadar açık Benım çok hoşuma gıttı ama çok da canım sıkıldı Ona dıne saygılı olmadığını soyleyenlere karşı hırsım busbutun arttı " Mevlut Baysal Çankaya Koşku'nun bah çe duzenlemesınde çalışmış Kal Baysal'ın çıftlıkte geçen bır anısına yer verıyor "Bır gun gene geldıler balkonda kahve ıçıyorlardı Bız de ışımıze gucumuze devam edıyorduk O sırada Ataturk'un orada mev cudıyetınden haben olmayan kuşaklı, peçe lı yaşmaklı maşmaklı bır kadın, ıkı tane ço cuk yanında ağır ağır yoldan geçıyorlardı Philippe Raynaud ve Stephane Rials hazırlamışlar Siyaset Felsefesi bozlugu SİYASET FELSEFESI SOZLUĞU a CenglzÇAĞLA 1/ Sanınm 1980 yılı başlanydı Adalet Partı sı'nın azınlık hukumetı Erbakan'ın MSP'sı nın dışardan verdığı destekle ayakta duru yor, sıyasal şıddet tum hızıyla suruyordu Cumhurbaşkanlığı sorunu hâlâ çozuleme mıştı, Ihsan Sabn Çağlayangıl'ın vekaleten surdurduğu gorev uzadıkça uzuyordu Hu kumet beÜı ıllerde yururlukte olan sıkıyone tım uygulamasını tum ulkeye yayma karan al dı Jean Paul Sartre ve Arthur Mıller meclı sın bu karannı kınayan ve Turkıye'de rejı mın hızla totalıterleşmesıne karşı çıkan bır metın kaleme aldılar ve dunya aydınlarının ımzalanru toplayarak Çağlayangıl'e gonder dıler Bır ortaokul oğrencısı olarak gazetelerden ızledığım bu gelışmeler kafamda soru ışaret len uyandınyordu Sartre, varoluşçu bır filo zof buyuk bır edebıyatçı ve oyun yazarı, tum dunyanın tanıdığı, eleştırel soylem kulturu ne sahıp, duşunte dunyası kadar eylemlılığıy le de hep on planda olan bır aydındı Turkı ye'de sıkıyonetıme karşı çıkıyordu, teror so rununun demokrası ıçınde kalınarak çozul mesım ıstıyordu Ama I urkıye'de teroru dur duracak guç bır turlu bulunamıyor, Godot beklenıyordu Sartre'ın korktuğu oldu Ge K İ T A P ENFES BİR KİTAP Nazmi Kal bu çok onemlı roportajlann TRT arşıvınde kalmasına razı olmamış, kendı çalışmalannın kaset çozumlennı al mak ıçın TRT'ye telıf odemış Sonra telıf ucretı almadan "Atatürk'le Yaşayanlar" adını verdığı kıtabının Zıraat Bankası Kul tur Yayınlan'ndan çıkmasını sağlamış Or taya, Ataturk'un hızmetçısınden bahçıvanı na, yavennden fotoğrafçısına, garsonundan kâtıbıne, çok yakınında bulunanların anıla rından oluşan enfes bır kıtap çıkmış Ataturk'u daha ıyı anlamak ıçın mutlaka okunması gereken kıtap 3 Cumhurbaşkanı Celal Bayar'ın anılanyla başlıyor Sayfalar karıştınldıkça Buyuk Onder'ın ulke menfa atlennı sağlığının bozulması pahasına nasıl savunduğu anlaşılıyor Celal Bayar anlatı yor "Ben başvekıl olduktan az sonra Ata turk'un halınde bır durgunluk, bır yorgunluk goruluyordu Ara sıra da burnundan kan gelıyordu Ben bır kuşkuya kapıldım 'Sızı muayene ettırmek ıstıyorum, merak da edıyorum Sızı muayene ettıreceğım' de $AYFA 12 felsefesinin temel öğelerine yalnızca tarihsel olmakla kalmayıp, özellikle sorunsal olan bir yoldan ulaşılmasını kolaylaştırmak" diye açıklıyor. amacını "siyaset lletişim Yayınları, sözlük dizisini büyük bir başarı ile sürdürüyor. Raynaud ye Rials derledikleri sözlüğün C U M H U R I Y E T SAYI 735