Katalog

D K U R L A R A "Balıkesir'e varan bir trenden iniyoruz. Bizi bir kent karşılıyor, geçmişte kalmış haliyle, eski bir kent. Ve bir aile var bekleyenler arasında. Dört kişiden oluşan ve bireyleri tek tek yiten... Önce baba, sonra anne, sonra birbirinden uzaklaşan iki kardeş. Bu kardeşlerden biri yazar. Dünyasım o kentin ve bu ülkenin dışında kurmuş, ama ne o kenti ne de bu ülkeyi tam olarak terk edememiş bir yazar: Nedim Gürsel." Cıürsel'in çocukluk yıllarını anlattığı 'Sağ Salim Kavuşsak', ülkemizde az rastlanan bir türün, biyografinin en iyi örneklerinden biri olmaya aday. Yazarın aile yaşamını tüm sırlarıyta açıkladığı, yazar oluşuna dair ipuçları verdiği, başka eserlere göndermeterle bu yapıt çok konuşulacak gibi görünüyor. Çünkü çok içten ve derin. Siz onu bir anı kitabı olarak okuyabilirsiniz, ya da bir çocuğun kaybettiği babasında bulauğu dünyayı görürsiinüz, kimi zaman da bu dünyadan duyduğu suçfuluğu; bir çocuğun büyüyüşüne tanık olabilirsiniz. Sağ Salim Kavuşsak, bir yazarın bilinmeyenlerini keşfetmenin yanı sıra büyük bir edebiyat zevki de veriyor. Devam kitaplarını okumak için sabırsızlanacağınız bir yapıt 'Sağ, Salim Kavuşsak'. Bolkitaplı günler... TURHAN GÜNAY Roman birçok birbirlerinden kopuk öyküyü bir öykünün temaları altında topluyor. Roman kahramanı Sidney prr, bir yazar. Ünlü bir yazar olan ve karısı Grace'in aile dostu John Trause adlı kendinden büyük yazar arkadaşının önerisi üzerine, Dashiell Hammett'in "Malta Şahini11 (1930) adlı romanında geçen bir temayı alıp geliştirerek bir roman yazmaya koyuluyor. Asuman KafaoğluBüke Yazın Sanatı Kehanet Paııl Auster KHİANKI O edipus önüne çıkan kavşakta seçtiği yön yerine herhangi başka bir yönü seçseydi, yine de babasını öldürecek miydi? Her insan belki hayatının bir aşamasında, bir olay karşısında, ne yaparsam yapayım, bu başıma gelecekti hissine kapılıyor. Bu argiinıan ilerletildiğindc, herşeyin önceden belirlenmiş bir alın yazısı olduğu ve insan özgür seçimini ne yönde kullanırsa kullansın, başına gelcceklerden kurtulamayaeağı aşamasına kadur geliyor. Bu da çoğu bilimsel zihnin bcnimscyemeyeceği denli kadercilik olur. Şimdi olaya başka açıdan bakarsak, tamamen insanın özgür iradesiyle kendi yolıınu seçtiği, aldığı her kararın farklı sonuçlar doğurduğuna inanan argüman: yine bu argümanı da en uç noktasına götüriirsek, tüm evrenin rastlantısal olduğu, dünyadaki yaşamm bir rastlantı sonucu oluştuğu, bir şekilde öncedcn belirlenmediği, ardında hiçbir neden yatmadan bugüne geldiği gibi düşüncelere götürecektir bizi. Her iki argümanın çekici ve inandıncı yönleri bulunduğu ama her ikisinin düşünceyi yutulması zor bir katılığa kadar getirdiği bir gerçek. Paul Auster son romanı "Kehanet Gecesi "nde bu konuyu ele almış: kadercilik karşısında özgür irade. KAHİN YAZAR Paul Auster "Kehanet Gecesi"nde garip bir olay anlatıyor: adını hatırlayamadığı bir yazar "küçük bir çocuğun boğularak ölümünü konu aıan kitap uzunluğunda bir düzyazışiir yayınlamıştı. Kitap piyasaya çıktıktan iki ay sonra yazarla ailesi Normandiya kıyılarında tatile gitmişlerdi, tatillerinin son gününde beş yaşındaki kızları Manş Denizi'nin çırpıntılı sularına girmiş ve boğulmuştu. Yazar mantıklı bir adamdı, (...) berrak ve keskin zekâsıyla ünlüydü, ama kızının ölümünden şiiri suçlu tuttu. Kederlere boğuldu, hayali bir boğulmayla ilgili şiirinin gerçek bir boğulmaya neden olduğuna, kurmaca bir trajediden gerçek hayatta gerçek bir trajedi doğduğuna inandı. Sonuç olarak bu olağanüstü yetenekli yazar, kitap yazmak üzere doğSAYI 734 muş bu adam, bir daha eline kalem almayacağına yemin etti. Sözcüklerin öldürebileceğini keşfetti. Sözcükler gerçeği değiştirebilirdi, bu yüzden onlar, kendilerini her şeyden çok seven bir adama teslim edilmeyecek kadar tehlikeliydiler." Hayalgücü ile gerçek arasındaki bağlantı sık tartışılan konulardan biridir. Gördüğümüz ve hatırladığumz binlcrcc riiyadan bir fanesinin gerçek ile bağlantılı olması, bütiin rüyalarda kehanet aramaya iter. Bu kehanetlerin bazıları önsezilerimizle ilgili olabilir. Gerçek hayatta tam adı konulamayan bir davranışın altında yatanları pekala bir rüyada anlamlandırabilir insan. Bu tür sezgilere genelde kehanet adını vermeyiz ama bir kuşku duymamız doğaldır. Paul Auster'in romanında bahsettiği tür kehanetler bu tür sezgilerin dışa vurumu. Bazı kötü sezgiler keîimelere dökülürse, gerçekleşmeleri daha kolaydır sanki. KOPUK ÖYKÜLER Roman birçok birbirlerinden kopuk öyküyü bir öykünün temaları altında topluyor. Roman kahramanı Sidney Orr, bir yazar. Ünlü bir yazar olan ve karısı Grace'in aile dostu John Trause adlı kendinden büyük yazar arkadaşının önerisi üzerine, Dashiell Hammett'in "Malta Şahini" (1930) adlı romanında geçen bir temayı alıp geliştirerek bir roman yazmaya koyuluyor. Bu gerçekten de yazılmış, hatta daha sonra Humphrey Bogart'ın başrolünü oynadığı bir filme de çekilmiş ünlü bir roman. Bu romandaki temanın içine Auster (ya da kahraman Sidney Orr) hiç yaşamamış Sylvia Maxwell adında bir yazarın, "Kehanet Gecesi" adlı romanını konu ediyor. Bu arada başka bir yazarın, H.G. Wells'in, ünlü "Zaman Makinesi" (1895) adlı romanından sinemaya yapüacak bir uyarlama için Orr'a bir senaryo siparişi geliyor. Bir bakıma akıl karıştırıcı gibi görünse de gerçek yazar Auster, kurgu kahramanı yazarı Orr'a, gerçek yazarlardan (Hammett ve Wells) esinlenerek, kurgu bir "Kehanet Gecesi" yazmasını anlatıyor. Tabii aslında "Kehanet Imtlyaz Sahibl: Çağ Pazariama Gazete Dergi Kitap Basım ve Yayın AS'yl temsilen CumhuriYet Vakfı adına llhan selçuk o Cenel Yayın Yönetmeni: Ibrahlm Yıldızovayın Yönetmeni: Turhan CünayoSorumlu Müdür: Mehmet Sucu oCörsel Yönetmen: Dilek Akıskaiı; Baski: Merkez Cazete Dergi Basım Yayıncılık San. ve Tlc. A.ş. Barbaros Bul. NO:125 BESlKTASoldare Merkezl: Türkocağı Cad. No: 3941 Cağaloğlu, 34334 Istanbul, Tel: 0 (212) 512 0505 o Reklam: Cüçlü Erl$lm Crubu Cenel Müdür: Nuray özbeko Cenel Müdür Yardımcılan: Alsev Sarıoğlu, All Tablacı, Mlne Akdag. i CUMHURİYET KİTAP KTTÂP Gecesi" elimizde tutnığumuz kitabın da adı, yani kurgu değil sadece, aynı zamanda gerçek. Romanın başında uzun zamandır hasta olduğunu ve hastaneden yeni çıktığını öğrendiğimiz Orr, yazılı metinlerin ardında ve kendi yazmakta olduğu romanın satırlan arasında, bir çeşit hayatıyla ilgili kehanetlerin gizli olduğıınu sezer. Sihirli olduğunu düşündüğü defterine yazdıkça kansının kendinden gizlediği bilgilere ulaştığını hisseder. Bu konuyu Auster öylesine inandıncı anlatır ki, okur da bunların doğruluğundan kuşku duymaz. Ama burada Orr'un yazdıklanna kehanet demek doğru mudur? Karısının davranışlarından zaten tahmin edilemez mir1 Ama bize bunları tahmin ettiren yine romanda anlatılan diğer öykülerin konulandır. Ölü çocuİdarla Orr'un bu denli ilgileniyor olması, belki Orr için kehanet sayılabilir çünkü daha sonra hamile karısı çocuğunu kaybeder ama okur için sadece biünen roman tekniklerinin kullanılmasından başka bir şey değildir. kehanetlerini gizli tutarlar, dikkadi bakıldığında kehanetler tek tek gerçekleşir. Dikkatli okur çoğu zaman bir karakterin öleceğini, aldatıldığını ya da mutlu sona ulaşacağını doğru tahmin eder çünkü yapıtın içinde deşifre edilmeyi bekleyen ipuçlan vardır; bu kehanetlerin doğru çıkmalannın bir başka nedeni, yazarın benzer Sanat yapıtları kendi içlerinde bir mantık ile düşünüyor olması ve eseri benzer sezgilerle ilerletmesidir. Auster romanında kehaneti bu anlamda kullanır. "Kehanet Gecesi" bir masal tadı veriyor. Aynı "Büyücünün Çırağı" masalında olduğu gibi, sihirli objeler insanın kontrolünden çıkıyor ve yıkıma yol açıyor. Auster'in sihirli objeleri kitaplar ya da sözcükler. Ama herşeyden önce Auster'in bu romanı öykü anlatmak üzerine yazılmış bir kitap. Öyküler birbiri ardına durmadan akıyor. Yukarda bahsettiğim kitapların öyküleri dışında romana hiç girmediği halde öyküleri anlatılan insanlarla dolu. Kansas City'li taksi şoförü Ed, Trause'nin eski resimlere bakıp bugünden kopan kayınbiraderi vb.. Bu öyküleri Fellıni filmlerinden alınma insan portreleri olarak görmek mümkün. Roman zevkle ilerliyor ama Auster'in standardını düşünürsek, diğer yazdıklarının seviyesine ulaşamıyor. Yazarlık hayatına şiir yazarak başlamış biri olarak, dili şiirsellikten bu romanında iyice romanı iyi örülmerniş, gevşek bir yapıda bırakmış. Öyküleri birbirleriyle bağlayan ayrıntılar da (örneğin, Trause'nin hizmetçisinin kızı Regine ile Haiti'li Martine) çok yüzeysel kalmış. • www.yazinsanati.com Kehanet Gecesi / Paul Auster / Can Yayınlan / 2004 / 264 s. SAYFA 3 uzaklaşmış. Aynca bunca öykü,