Katalog

Selim Şen ile şiirleri üzerine \ı ı l\ı sı s 'Çamur güzel sesini giymi:' Selim şen önce dergilerde göründü şiirleriyle. Ardından kitapları geldi. "Çiçeklerim Kuş Açar" "Ten ve Söz" sonra da "Uzakta Mavilik Özlemi" çıktı. Selim $enle şiirlerini konuştuk. O TevflkTAŞ aylı zaman sonra ıkına kıla bın Ten ve Soz ve bır yıl sonra uçuncu kıtabın Uzakta Mavt Itk Ozltmt yayımlandı Ilk kı tap ıle ion tkı kıtap arastndakı zamanı, şıır açısından nasıl degerlendırdın şıınn bırde ğnım yaşadı mı > Zaman amacı olan ıçın sonuç yaratır ' Çiçeklerım Kuş Açar" benım şııre yolcu luğumun ılk adımıdır Ilk adım, sonrakı adımlara olanak sunar ama belırleyemez onları îkıncı adım olmazsa, ılk adım dur maya\ardınr ınsanı Şur uzerınden zaman geçmedıkçe ıyı dtğtrlendırdemez tlk kıta bım şıır dılımın ne olduğunu belkı ytterın ce soylemıyor ama o dılın ne olabdeteğıne yonelık ıpuçlarını verdığını duşunuyorum larzın oluşması sorun değıl, asıl sorun tar 7in surdurulebılmcsı daha gelışkın bır c\ redc gerçekleştırılebılmesıdır Bu da s,aırın kendını aşmasına yetılerını ozumsemesmc ddscllığını kavramasına bağlıdır Şurım tabı kı bır değışım gtçırdı geçırıyor ve geçire cek Bu benım bırıcık guvencem yaşamın da aslında tck guvi.nct.si Sozunu cttığın za man dılımınde şıırın sozcuk tasarrutu ol duğunu ama anlam comertlığının de cıddı ye dlınması gerektığını oğrendım Şurdc sozcuk a/aldıkça elendıkçe ımge yuzeyc vuruyor anlam derınkşıyor soz sıvrılı yor En ulaşılmaz noktaya en sıvnlmış olan ulaşır Buna Ien ve Soz'de yer alan "Teh dıt" şıırı ıle U/cakta Mavılık Özlemı'nden Bır Başka Dcvnm şurınden bır ornek vere bılırım 'Sesımı ıçıyorsun/Çıkart bedenımı • ustunden" (Tehdıt) ' Yukannın ustune du şen aşağı/Irmaklar ıslaklığını atar bır ya na"(Bır Başka Dtvrım) Bu dızeler olabıldı ğınce suzulmuştur Neyın soylenebıldığını değıl, ne olduğunu doğrudan kılçıklann dan ayırarak ve soylemeyı ıhmal etmeden bıraz da gostererek var edıyor Şurde sade ce soylemek değıl, gostermek de benım he defim Ten ve Soz de Uzakta Mavılık Ozle mı nde bu hedefime yonelmış, olduğumu duşunuyorum bır saptama var Vardığım kanı, bu sapta manın duygu dunyamıza bırebır denk duş medığıdır Sesın kokusu ısısı ve bıçımı yok tur dıyemeyız Ya da sesın bu olan.ıklarını bız goremıyorıız dıye onları yok sayamayız Şurımde varlığını hıssettımneye çalıştığım konulardan bırıdır, sesın nesneyc donuşebı lırlığı Ya da şıınn nesne ozellığınde algıla nabılmesı Şurde bıldık yaklaşım (alışkan lık) şu, şıır kulağın rehberlığınde beyne ulaşmak ıçın yazılır okunur Oysa, kulağın rehberlığı kulağın olanaklanyla sınırlıdır ve şıırı butun yonlenyle bırlıkte beyne ulaştın yor dıyemeyız Gozun, burnun ve tenın ola nakları kendı ozellıklerıyle ılişkılı olduğun dan, şıınn kulağın olanağıyla beyne ulasa mayan yanlarını da ıçenrler "Isyanım do kulmuş, hızlı akıyor" (Uzakta Mavılık Oz lemı Umutlu Çamur) "Kendını sıkı tut se nı seveteğım" (Ten ve Soz, îsyan I Aşk) Sadece kulağa yaslanarak yazilmış şurlerı okura sunmuyorum, okurun dokunabılece ğı gorebıleceğı ve koklayabıleceğı şurler uretmeye çalıştım Alışdmış şıır kompozıs yonu, alışılmış şıırden oteye goturemezdı §ı ırımı \ \ \ SO/ S t 11 M St \ I oluşturan nedenden kurtuknak ıçın akar Sozgelımı korkuyu dınledığımızde edılgın değıl gelışkın olunı? Oyle ya korku guve nemeyeceğımız yonlerımız olduğunu soyle mez mi'' Şure bır gorev \ermek değıldır benımkısı Demem o kı şur ınsanın son umudu olabdır Çunku metalaşmıyor Ve dokunduğu yerı yakabdıyor Alışmak oznenuı tahakkumunu onayla yan bır nesneyı ışaret eder Alışkanlıklan mız şıddetlenddiçe ınsanı etkınlığımız zayıt lıyor Şıır uısanı zevklendıren bır araç ol maktan çıkmalı Yer yer ınsanın ne duzeyde kendıne yabancılaştığını da soyleyehdmelı Çunku gu?el olan çırkınc kıyaslanmayan guzclhktır 2^oı çok çalışıp varsd olama maksa kolay hemen olunabden yoksulluk sa "kolayın ' gucunu kuçumsemek aptal lıktır Gulmek uısanın en seslı ve o kadar da sesı en ıçte kalan tepkderuıden bırıdır Bu tepkıyı orgutlemek şurımın hoşuna gıdı yor ıçuıde bır butunsellık ve bırlıktelık ozu ola rak kotarmaya çaba gosteriyomm Bu kolay olmayan bır yoldur Tehlıkesı de yok değıl Ln onemlısı şaır şurınm gerısıne duşuyor Bu da geleneksel anlayışa karşı çikarak şurı şaırden kurtarmaya yonelmış bır bılıncı ıfa de edıyor ŞİİRİN MALZEMESİ... Şıırın tek malzemesının soz olduğu soyle nıp duruyor Çok açtk gıbı duran bu sapta mayı ben kapalı buluyorum Örneğın, resım ışıkla yapılır ve ıman ımgestne ftgurler du iunceler ulaşır Sozle başka sanat dallarının yaptıg"ını yapabtlmtk, onları aşabtlmek ola naklımt> Aslında ınsanı var eden sozdur Soz bı zım bıldığımız soz değıl değıldı Sozu ozunden kopartan yıne bızız Bedrı Rahmı Eyupoğlu'nun "Senı duşundukçe bır çakıl taşı ısınır ıçımde" dızesı ses mı ısı mı yok sa resım mı? Sozun yorulduğu noktalar el bette olacaktır Muzığjn ıçınde sozun tır manırken yorulabıleceğı yokuşlar olabılı yor Boyle yokuşlarda sozu muzığe emanet etmek de gerekebılır Sozun olanaklarını zorlasak bıle Beethoven ya da Mozart'ı aşabdır mıyız'1 Ama onlan bır koşesınden çağrıştırabdırsek sozu yuceltmış oluruz sa nırım Sozun kendıne ozgu çıkmazları da var renksız kokusuz ve tısımsız oluşu ya da sozun bu nıtelıklerden yoksun olduğu nu sanıyor olmamız tlgılı nıtelıkler sozden kopartılmış ve yerleşık anlayış halıne getırıl mıştır Soze aktarılması sadece şaırle olmu vor okurun da bu alanda etkın ve denn an lamı kavramava heveslı olması gerekır Ka nınua şur ençok resım sanatına vaklaşabılı yor HK, olmazsa benım boyle bır çabam var Buna bırkaç ornek vermek ısterun "Çamur guzel sesını gıymış" (Ten ve Soz, Koku), Habur sınır kapısı akıyor (Ien ve Soz, Sınır) Mevzıde unutulmuş sohbet " (Ien ve Soz Gece ) Yerde bır ekmek kıv ranıyor" (Uzakta Mavılık Ozlemı Kardeş lık ) 'Uyursun golde mınık bır çol boğu lur" (Uzakta Mavılık Ozlemı Ayrüık ) So zun kendını parçaladığını, gorsel nıtelıklere burunduğunu soyleyebılınz sanınm Okura çok çaba duşuyor demek ıstemıyorum, okur sozun gucune guvenmeh ve kendını bu guvene kaptırmalıdır Son tkı kıtabında alışttg'ımız bazı kav nınılar ntndeysı gızltct dtg'ı^tmlmıs Örne g~ın aa altsılmıs halıyle daba çok {okuııtu ılbam tdtr Oysa \endt gozyası bır tebdıt un suruna donuiuyor Ya da ko lay wztug~u aslında tarthselzor lukların me^akkatlerın suzul mujbırımgtsı Keza gulme" ıçe donuk bır benımsemeyı ve olumlamayı onaylayan btr yapı laykt n sende karşı çtkmamn vt \ adsımamn belırleyenı halıne M lıyor Bu ozellıklerıyle dılın yaygm kullamm bıçımım azarla* mak gıbı bır yan var, dtyebılır mıyız? Yaygın dıl demekle egemen dıl anlayışım kastedıyorsanız dılın azarlanması kotarmaya ça lıştığım bır olgudur Egemen dıl acıyı sonuç olarak gostertr Şıınmde acı bır başlangıçtır Çunku, acı nedenlerının sorgu lanmasını ıster Gozyaşı kendını H İKİNCİL ANLAMLAR Kapalı ya da ortuk şurın veteneksızlığı kaldırabddığı de soylenmektedır Kısmen doğrudur da Antak, her sanat dalınrn bır anlaşdma ozumsenme ddı de vardır Obur yandan, her sanatçının da bır sanat ddı ol duğunu soyleyebdırız Abıdın Drno nun re sımlerı ayn bır goz ıster Pıcasso nunkı ayrı Burada sanatı ozumsemede çok çeşıtldığı sorun gormemek gerekır Sanatçı ıletmek ıstedığını detemıyorsa, sorun var demektır Anlam kendı başına masumdur kasteden ınsandır Anlamı evırıp çevıren uısan so nunda ıkıncd anlamlar gelıştırır ve ıkıncd anlamlar asıl anlamın ustune kalın bır taba kava donuşcbılmekte gerçek kotuluk de bu Sozgelımı, yağmur kendı varlığıyla sı nırhyken ınsan onu dış mekânla ılışluİLn dırdiğınde, anlam kaymasrna ncden olur Kurak ya da tropıkal bolgelere yağan vağ murun yağmurluklannda bır fark yokken dış mekân kurak bolgcye duşen yağmura başka anlamlar yuklenebdmesı ıçın bır et ken olabdıyor Ama ozellıkle de şurde katı anlam, bırıcdc amaç olmamalı Katı anlam şure, ınsanı uşuten bır soğukluk katar kı bu anlamın suçu değd Oysa esnek anlam, sanatın omrunu uzatıyor Dış etkenın sanatı besledığını duşunuyo rum Anlamın dışında başka araçları da vardır, sanatı algdamanın Dokunmak sey retmek ve hıssetmek gıbı Kanımca anlamın ne olduğu konusunda da netlık yok Bazen farklı vc başka anlamlar ardamsızlık olarak değerlendırdıyor Sozgelımı yabancdaşmayı ele alalım Bıreyın kendının zıddı olması durumunda yabancdaşma anlama konu olabdmektedır Duzyazıda bunun yolları bellıdır ama ozellıkle şurdc bunu bellı ka lıplara sokamazsınız Son ıkı kıtabrmdan bı rer ornek vermek ıstıyorum "Avuçlarımın ıçmde havlayan morluklar" (Ten ve Soz Kızd) "Irmaklar aluntdarını yanya ındır mış" (Uzaktd Mavdık Ozlemı, Yalniidığın Gucu) Dızelerde anlam bozulması akla ge lebdır ama yanlış, yandgıdır bu Çunku morluk eğer kı oyledır ışkenteden kay naklanmışsa avucunun ıçındekı vabancıdır o hem de havlavan bır yabantı Insanın ya rattığı vahşctın karşısında akınta nehır olan suyun akıntıdan kısmen vazgeçmcsı ınsanın kendını yabancılaştırmakla yetın medığı, doğayı da yabancılaştırdığını goste nyor • K İ T A P S AY I 7 34 BÜTUNSELLİK VE BİRLİKTEÜK Şurımde sınırlar ıçe yonelık bır korun mayı hedeflemıyor Bu tıuncemı bıraz aç mak ıstıyorum Şıınn bellı kııral ve olçuler le sınırlandırılması şurın daha da şıır olma sı adınadır oysa bu okunı dışlıyor Çunku okur bu kural ve olçulerın edılgenı olabdır Ve edılgen okur, şıırın aktıf unsunı olamaz Anlayışım şu olçu ve kurallar şurın kendısı değddır bır bakıma şıırın uretımıne getırı Ien kısıtlamalardır da Asla şıırın kendısı ol mayan bu kısıtlamalar okurun ozgurluk refleksını koreltıyor Bu vuzden okunı oz gur kılabılecek bır savrukluğu da şurıme kattım Ama bu şurıme ve okura nefes al dırmak ıçındır Okura sunulan duşunmt alanlarının boylete şıın yuceltebıldığını sa nıyorum Bu şeklıyle oluşturduğum sınır sı nırın dışındakılen(okuru) korumaya yone lıktır Her şıır bır ozgunluk olduğuna gore şaırın değışmez tarzını bır dayatma olarak şure yonlendırmek sanatsal yaratıyı tekrar la ayakta tutabılme yolunu tercıhlı yol halı ne getırebılmektedır Şur kıtabmı bır buyuk şıır olarak algılıyorum ıçındekı şurlerı de bu şurın dızelerı olarak duyumsamak ge rek Hal boyle olunca her şıır kıtabını kendı ÖZCÜNBİRTARZ Ien ve Soz ag'ırlıklı olarak sese yaslanan * şıırler değıl Uzakta Mavılık Özlemi ıse sese yaslanmaktan çekınmemış Şıırtnde bazen yoğunlastınlmii tek tek dızeler bazen art ar da bırbmttı geçerek aynı alanı gosteren dıze ler var Ama alışılmij şıır kompozısyonu yok Hc r kıtabtnda ozgun bır tarz oluşlurma yı bemmstyorsun Pottıkan uzertnde konu şabılır tnıyız > « Sesın daha çok kulağa yakın durduğu obur duyu organlarımıza hıtap etmedığı şeklınde, ozelhkle duzyazı mantığına ozgu SAYFA 20 C U M H U R İ Y E T