Katalog

M. Sadık Aslankara Kitaplar Adası Kadının 'Ahlaksız' Tarihi Güldünya Törenin kutsal anıstna... Erkekler, kadınları, o en eski tanrılarını, diyelim ortaçağda "cadı" diye yakıyorlar, yaşadığımız çağda da, sözgelimi kimi ülkelerde, bu arada günümüz Türkiyesi'nde "töre" adı altında yok ediyorlar... Kadının tarihi, erkeklerin hile karıştırdığı "ahlaksız" bir tarih öyleyse. Kadın tarihinin "ahlaksız" yazıcısı zavallı erkekler, 8 Mart'ınız kutlu olsun! "Y" 7 " ıtaplar Adası nda8 \ y Mart'a sıra yenıce ge l^k hyor Gozlennızı şoy J L . Jh» le bır yumun da geç mış bın ydlan yuz bın yıllan duşunun dkın Kadının yaratan olarak taht taoturduğu lanrlça" konumundakı egemenllğını koruduğu, o altın' çağ lan Neredcn gelmıştı gucu nasd 1 ulaşmıştı buna Soıırasındakı sureçte nasd bır değlşım gosterdı XM> Elımde bır kıtap var, Yddız Cıbı roğlu'nun Kadının Yazısız Tarihi / 'M' ve 'N' Sesi (Payel, 1996) Gorebı dığımce uzennde pek durulmadı bu kıtabın Ote yandan yazınımıza bu yonde eklenen emeğın de pek ayırdın da değılmışız gıbı gelıyor bana Oysa Cıbıroğlu, yazınımızı, alanın oğelennı ya ds yazınsal turler ıçınde yaydım gosteren evrenlen, nesnelen soylerderle otesınde sımgelerle, ımler le dıntdendırerek benzersız katkdar sağlayan bır yazar Bu açıdan Cıbıroğ lu'nun çalışmalannı yazınımız ıçın bu yuk şans olarak alabılmek olanaklı1 // ruruz Çıplak olmaları sut dolu goğus lennın hayranlık vencı ve saygı uyan dıncı etkısını daha da artınr Erkekler o goğuslerden sutun sızdlğını bıle go rebılırler " (s 109) "Sut uretımı o çağdan gunumuze kadar gelen konuşma ve onun devamı olan yazı dılını etkdemekle kaJmamış, kadının kendıne ozgu bir vucut dılı (davranış dılı) gelıştırmesıne de yol açmıştır" (s 111) Cıbıroğlu, sozu, şuraya taşıyor "Geçmıştekı dışıl atalanmızın, tan n analanmızın, sozu edılen uretım ış surecının en başında, bir ıneğın peşın den gıderek tannlaştıklannı ve uygar laşuklannı, ınsanlan uygarlaştırdıkla nnı soylesek bugun kım ınanır Bu gunku ınanç sıstemlennın ve dıllenn ılk once (kadının) ve ıneğın çevresın de oluştuğu kımın aklına gelır;'"(s 387) Pekı sonra ne oluyor? Erkekler ka dınlan, o en eskı tannlaruıı, dıyeJım ortaçağda "cadı" dıye yakıyorlar, ya şadığımız çağda da, sozgelımı kımı ul kelerde, bu arada gunumuz Turkı yesı'nde "tore" adı altında yok edıyor lar Kadının tanhı, erkeklenn hıle ka nştırdığı "ahlaksız" bir tanh oyleyse Cıbıroğlu da gorece bu kanıyı taşıyor " Sozcuklenn belleğı, ataerkd do nemın tanığı olan yazılı belgeyle baş edebılecek mı? Yoksa 'yazısız tanh'ın, (yazılı) tanh karşısında uğradığı yenıl gıye mı uğrayacak? Acaba bız yazıya sonsuzca guvenebılır mıyız? Erkek ya zıcılar ataerkıl donemı guçlendırmek, kadınlan geçmıştekı başanlanndan soyudamak ıçın 'yan' tutrnuş ve 'yanlı ş yazmış olamazlar mı?" (s 10,11) Turkıye'dekı tore cınayeden de bu ahlaksız tanhten kesıtler ıçenyor as lında Mehmet Faraç'ın haberlen, ın sanın yuzune tokat gıbı ınen Tore Kıskacında Kadın (Çağdaş, 1998) ad lı kıtabı anımsanabılır Toplumca bu konuya yonelmemızde Faraç'ın çok onemlı bir ışlev ustlendığını duşunu yorum ben lşte Pror Dr Mahmut Tezcan'ın Turkıye'de Tore (Namus) Cinayederi (Naturel 2003) adlı çalışması da, yazannın dıle getınşıyle,' antropolo )ik yonden konunun ele alınışının ılk orneğını oluştur(uyor) " (s 7) Bu vargı, bızı bırey olmak sorunsa hnın onune getınp bırakıyor Anlaşı yor kı bu ışe bulaşan ya da bulaşma İan olası erkekler, henuz bıreyleşeme mış zavallılar Boyle olmasa, hangı ınsan erkek aşağıdakı gıbı davranabdır? "Kız kardeşımız, kocasından kaça rak toremıze yanlış yaptı Onu oldur mek ıçın uç kardeş oturup karar al dık Uçumuz Naıme'yı arabamıza bındırdığımızde oleceğını anlamıştı Once, Sapanca'yı seçtık Çunku orada kımlığı belırsız cesetler bulunuyordu Fakat oraya gıttığımızde uygun bır yer bulamadık Bunun uzenne Kâğıtha ne'dekı Sadabad Vıyaduku'nden at maya karar verdık Vıyaduğun uzenne geldığımızde arabayı sağa çektım Ku çuk kardeşım arabada kaldı Ismad'le bırlıkte Naıme'yı arabadan ındırdık Banyerlere geldık ve aşağı doğru bak tık Naıme 'Bdıyorum benı oldure ceksıruz' dedı Bızden son bır arzusu olduğunu soyledı 'Ağabey, atmadan once gozumu bağlayuı' dedı Aradık ama bağlayacak bır şey bulamadık Bunun uzenne ellenyle gozunu kapa d ı " (Sabah tan aktaran Tezcan, 44) Naıme'ye sorsaydık, aşkı ıçın olu mu de goze alan o bıreyleşmış Naıme neler anlatırdı acaba' Bırnur Şener'ın Konuk (Papırus, 2003) adlı oykuler toplamı, bır olçude bunun yanıtını venyor sankı 'TURKIYEDE TÖRE CİNAYETLERİ" Mahmut Tezcan, "Gınş"te şu vur guyu yapıyor "Turkıye, toreye dayalı namus a nayetlennın ışlendığı tek ulke değıl Lubnan'da, Sunye de, Irak'ta, Isra ıl'dekı Araplar arasında her yıl yuzler ce namus cınayetının gerçekleştığını dış basını tarayarak gormek olası Ye men'de Sana Unıversıtesı Kadın Ça lışmalan Programı'nın yaptığı bir araştırmaya gore, 1997 yılında 400 ka dın namus nedenıyle oldurulmuş" (s 1) Yazar, bu saptamanın ardından, "Aıle namusunu kırleten kızlann bu nu canıyla odemesı(nın) Arap gelene ğınde mevcut" (s 9) olduğunu belırtl yor Ancak, Akdenızlılık olgusuyla, azgelışmışlıkle ılıntılendırmekten de gen durmuyor bunu Tezcan, "erkeklık"ın ıkı ucu keslcın kılıç olduğunu da koyuyor ortaya "Erkekler, hem namus kırleten, hem de namus kırletenın cezasını veren rolundedır"(s 18) Ne kı ışlenen cınayetler, bir olçude erkeklık karmaşasından da kaynakla nıyor Oyle ya "tore cınayeden, (bır yandan) kadın haklannın en ağır bı çımde ıhlalı" (s 18), ote yandan "şıd det, gucun sarsıldığı durumlarda orta ya çıka(n)" (s 2) eylem bıçımı oldu ğuna gore, "Namus cınayeden tahnk nedenıyle,anıden ışlenen bır cınayet turu değıldır Bu tur cınayetler tasar lanmış, planlanmış ve kasıdıdır" (s 19) Mahmut Tezcan, Turkiye'de Tore (Namus) Cinayetleri adlı kıtabının son bolumunu 'Onlemler" başlığına ayırmış Bır bıkncının tore anayetle nnın onlenmesı yonundekı goruşlen, one suruşlen dgıyle karşılanmalı1 Bu bağlamda, yazann "Buyuk Kenderdekı Tore Cınayetlennın On lenmesı" başlığı altında yansıttığı go ruş uzennde ozellıkle durmak gereğı duyuyorum " Insanlann bırey olarak kendıle nnı gerçekleşürmelennın sağlanması ıçın uygun toplumsal koşullann yara tdması gerekmektedır" (s 70) "KADININ YAZISIZ TARİHİ/'MVENSESI Yddız Cıbıroğlu, kıtabının " ö n soz unde şunlan soyluyor "Araştırma boyunta ben hep 'M yı aradıkça yolumun uzenne daıma ka dınlar onlann yorumladığı dunya, on lann başlattığı uretım ılışkden ure tenler, uretdenler, ımgeler, kavramlar ve onlan gosteren seslemler sonra da butun bunlann arasındakı ılışkder dızgesı çıktı ortaya Uretım, yonetım dışkderının dıle aynen yansıdığını.us tehk onlann evrensel ve kadın kımlık ll olduklarını gonnek heyecan vencıy dl / Çalışmanın sonunda, gorkemlı ve zekâ dolu bır kadın portresı lyıce be lırgınleşmıştı' (s 8) Yazar, başlangıçta, "kadınların tan n ananın bedenleştığı koyunAe çı/ınek gıbı totem hayvanlannın sesını M ve N bıçımınde yorumladıklannı, bunlan kutsal sayarak pek çok alanda sozcuklen M ya da N de başlattddan nı" savlıyor Şu kadın portresı uzennde duralım bıraz "O çağda en buyuk ve en kutsal ıyılık bağış sut venyor' olmaktır Su yun saydamhğı sutun lckesız beyazlı ğı saflığın sımgesıdır ( ) / O çagda tann anaları gosteren ıkonografderde kadınknn erkekler karşısında rahat ve guven ıçınde olduklarını çıplakhk lanndan utanmadıklannı kutsallık kavramıyla çıplaklıklannı ortuştur duklennı ve bayağılaşmadıklannı go C U M H U R İ Y E T KİTAP "KONUK" Bırnur Şener, yaşamını hâlâ kırsal alanda surduren başortulu bır yazar Daha oncelerde yayımladığı Fakir'in Kıyısında, Duş Kurma Oyunu adlı kı taplanndan tanıdığımız yazar, bu kez Konuk'ta on bır oykusuyle çdcıyor okunın karşısına Ne var kı bunlar, "anlatımcı lukâye" kalıbına uygun ge leneksel anlatı orneklen daha çok Evet, Bımur Şener nahıf bır hıkâye anlatıcısı ama onu salt bır anlatıcı gıbı gormek doğru değıl Geleneksel yapı yayaslanması oykulenndeğeryıtır mesıne yol açmıyor çunku Şcner ın kadınlanyla bunlan anlatışı uzennde 1 onemledurulmalı Gcrçekten dc bızı oylesınc kadın larla tanıştınyor kı Şener şaşınamak elde değıl' Bunlar kocalan olmuş, ko calarından boşanmış ya da evlenmeyı artık uslarından çıkarmış ustelık yaş lan kırklarda gezınen, hatta bunun da otesıne geçmış kadınlar Ama hepsı de ortak bır ozellığe sahıp bunlann, bırer bırey kadın çunku htpsı de ya kın bulduklanna cınsellıklerınden soz ederlerken hoşlandıklan beğendıklerı erkeklen evlenne ya da yataklanna alabılıyorlar Orneğın kıtaba adını veren 'Ko nuk" adlı oykude, bozulup yolda ka lan otobııs yokularından bır erkeğın altmış bır yaşındakı Ayşe Sultan da konuk olduğunu oğrenırız Ayşe Sul tan'ın yetmış bır yaşındakl adamla ıl gdı duşuncelerı de dgınç "Onunla sabahlara kadar konuş mak ellerını tutmak ıstıyoruın ' Sır tımın densı bde dınldı Tum azalan ma zd takddı tıtnyorum Elım bır kez daha ona değerse pattadak yere duşe cejım " (s 17) Ayşe Sultan tek ornek değıl ustelık Sozgelımı arkadaşı Fatma'ya ıç doken kırklanndakl Sevım yabana atdabdır mı? "Ehn Kotası' adlı oykude yırrnı yıllık dulun evlı sevgdısını yatağına almayı tasarladığını oğrenınz Arka daşı ıse ona cesaret venr yalnızta Sevım, yureğınden kopup gelen çığlığı şoyle seslendınyor " Tekıste 1 ğım benım de bır kocam olsun Ona bır sanlsam var ya etım kerruklenm 1 bayram edecek " (28) "Bu yaşa kadar hıç koca aramadım ama andc anyo rum Bortu bocek sevdasına koşar ;i ken, ben nıye duruyorum " (s 30) Evıne sevgılısını alan genç dul El mas ın duşuncelenne de bır goz ata lım miı> ' Bınnı buldum ben ama nıkâha yanaşmıyor Nıkâh ne demek bız kâ ğıtla mı evlenecegız'' Dış ülkelerde herkes ndcâhsız yaşıyor' dıyor ( ) Bu delı benı kullanıp kullanıp atacak1 Bddığım halde ona boyun eğıyorum Hemen hemen her gece yanıma gelı yor, haldur huldur ışını gorup gıdıyor Goren olacak dıye yureğım kalkıyor ' (s 35) Dul Zehra ıse ayrddığı kocası de d gdı bakın neler soyluyor "Kokar ayaklıyla yatamam' Yemek yerken on parmağı yağa bulanıyor ellennı ydca madan yatıyor Yatakta ayı gıbı ustume çokup yekınıyor " (s 44) Zehra'ya talıp olan dul erkeğın ka nsından aynlma gerekçesı de dgınç " Kansının ayağı dışan olmuş, boy nuzlanmaktansa hemen boşamış " (s 50) Beğenmeyeceğı erkeğı ıstemez yıne de Zehra "Beğenmedığımın koynun dayken karşıma beğendığım bın çdcsa needeceğım?" (s 47) lyı yureklı, guzel ddeklı bır yazar Bırnur Şener Burdur Hacdar'ın dıbı ne bağdaş kurmuş, bın ydlar oncekı Kybele ananın arddı olarak çağının ta nıklığını yapıp kadınlan hdcâye edıyor bıze Kahramanlanna ıncecık aynntı larla yaklaşıyor her kezınde Şener'ın oykulen, Anadolu'da kır sal kokenlı kadınlann bde amk bırey lqtddennı gostermesı bakımından ıl gınç ıpuçlan sergdıyor bence < Bdıyorum, gunun bınnde Naıme lerden bın de yazacak1 Eğer barbar erkekler yok etmezse bıze ulaşacak yazdddan Sandığın dan ya da bohçasından mektuplannı, gunluklennı mandennı bulup çıkara caklar o guzelım kurbanın1 Utançla kıvranacağız yazdanlar karşısında1 Kadın tanhının "ahlaksız" yazıcısı zavallı erkekler 8 Mart'ınız kutlu ol sun!B 1 SAYI 734 SAYFA