Katalog

malıdır "Nasıl Bır Eğıtım ls>tıyoruz?"un duşunsel yapısı bu temele oturuyor Ta nıllı bu bağlamda, partı progıamlann dan, sempo/yum sonuclarına, bır kıtabın dıpnotunda kıyıda koşede kalmış bılgıle re kadar genışletıyor alanı !jıı alıntıda ol duğıı gıbı sonuca vaıdığında, başvurdu ğu bııtıın kavnakların değeıı anlaşılıyor "Toplııtnda, cmpeıyalızmlc ışbıılığı ıçıne gıren tutucıı gıderck gerıu sınıt ve zum relcr ıktıdarı ele geeırmenın yolunu bul muş, bağımsızlığın kalelennı cmpcryalı? me teslını ederkcn, o kalelcrden bırı olan eğıtımı dc ona peşkeş cekmışlerdır " (s 243 244) ^ıır, roınan, oyku dcnemc, araştırma, hangı tıırdcn olıırsa olsun duşunsel ya da duygusal bır temele otıırtulmadan ona 'eser gozuyle bakılamaz Lscr, dılıy le, yaıgısıyla, yorumııyla bır butunluk ta şımalıdır lam bır uslup ustası olan Ta nıllı, verılerı haımanlayıtı yontemıyle okurunda duşıınce kıpırdamaları yarata bılıyor Uslubu, onun, bılgılerı nesnel boyutuyla kavrayıp aktaımasının ta mamlayıcı oğesıdır Orneğın, ( ıımhurı yet donemı eğıtımının başaıılı kuıumla rından bırı saydığı Koy Enstıtulerı'ndckı çıkışı nc denlı nesnellıkle ışhyorsa, ellı yıldır polıtıkacılaıın dama taşı gıbı ora dan oraya kaydırdığı cğıtımsel çokuşu de aynı nesnellıkle değerlendırıyor Yaratılan sıyasal ortam ve para gucuyle se^kınlerın gudumundc olan eğıtımm ılerı de nasıl bır batağa saplanacağını aynı nesnellıkle kavrıyor, bu konııda toplıı mun her kesımındekı ınsanı uyarıyor Bu sorunlar karmaşasında, Tanıllı yaraya neşterı vııruyor ' Ulkemızde okııl çağın dakı cotuk ve gençlcrın buyuk coğunlu ğu okul eğıtımınden yararlanamamakta dır Eğıtımımı/de, fırsat eşıtlığı açısın dan, başta sınıfsal, bolgesel eşıtsızlıkler vardıı Plansız ve gunluk esıntılere gore yoneltılen bır eğıtım sıstcmının sonutu olarak, gıttıkce artan nuiusun buyuk dı lımı, en ılkel bır eğıtım duzeyının gerek tırdığı okııtya/at olma mtelığını bıle ka zanmış değıldıı " (s 185) Bıınun onlen mcsını, bır olçude halk eğıtımıne bıraksa da, yalni7ca halk eğıtımıne bel bağlama nın yanıltıu olacağı konusunda da uyarı da bulunuyor GERÇEK SORU... Gerçek soru şudıır On dokuzuneu yu/yıl oıtalaıında yenılık gırışımlerını başlatmış ınsanımız, yırmı bıııneı yuzyı lın başlarında ıstatıstık sonuçjarına uta 1 narak mı bakmalıydir Tanıllı'nın Iurkı ve kaygısıyla ıcınde kanayan yaranın an lamı budtır Kıtabı okuyup yerıne koyarken ga/ete defcozumebıjjotoğraf çarptı Aynı anda tclevı?yon ekranında da bır kız çocuğu nu tanıtıyorlardı I otoğıaf Onune dızdığı bılgısavarlaıı clıyle gosteren toparlak yu/lu guleç polı tıkaunın fotoğıafının altmdakı yazı şoyle ıdı "Çağdaşlık okullara bılgısayarlarla gırecektır1" Oyle ya, Cato'nun, "Uygarlı ğı gorkemlı bınalarda arayanlar ahmak lardır1" sozunu duymamiş bır adam, çağ daş uygarlığa yalnızca aletle gırılemeye ceğını neredcn bılsın1 Ekran Doğu'da bır koy Koyun var olan tek oğıetmenını alıp, ncsı ıktıdarın hoşuna gıttıysc başka bıı yere yonetıcı yapmışlar Oğrencılerın ortasında on ıkı yaşında kız cocuğu, arkadaşlarından on luksuz olmasıyLı ayrılıyor Oğretmen gı dınce, ana babalaıı 5 sınıftakı bu kızı al mış, hıç değılse okumayı yazmayı unutmaMnlar dıye oburlerıne oğretmen yapmışlar Kmn ekrandakı nar tanesı gozlerını goıunıeşuna ınandım kı, fotoğraftakı toparlak yuzlu polıtıkacının batırdığını, Kulebı'nın dızcsıyle, "ya da kuçuk bır ışık, uıkek, kımsesı/" on ıkı yaşındakı bu kı/ çocıığu yuze <,ıkaracaktır' Server lanıllı'nın "Nasıl Bu Fğıtım Is tıyoıu/' ıı, bu ıkı goıuntııruın temelın de yatan gerceğı topluma yansıtma ama cıyla yazdığını belutmeyc gerek var mı^l SAYFA 6 Eğitim hakkından bilim ve araştırma ozgurlugune... •• •• 1 • • \^ mm Tanılli eğitiml insan topluluklarının sureklillğinl sağlayan bır olgu olarak ele alırken varsayımyargıçözum ilkeslnden sapmıyor san olmayı oğrenmek tır " (s 13 14) Fanılli ye gore eğıtımın amaeı I lerkese gerçektcn ınsansal bır kultur ıın bağrında kendı doğasını ger<!eklcştırmek"tır 'Bu ama^ utopık de gorunse, eğıtımı bır doktrın ya da bır ınanun doğrultusıında bır araı, ha lıne getırmekten koruyan tek caredır ' (s 14) Yazar, bır ınsan hakkı olarak eğıtım hakkını, (, ocuk Hakları Bıldırgesını ve Soz leşmesını tnsan Hakları Fvrensel Bıldırge sı nı eksen alarak, konuyu aynı zamanda ta rıhsel boyutuyla, Locke ve Rousseau gıbı duşunurlenn çocıık eğıtımıne ılışkın goruş lerını de kapsayacak şekılde ıncclıyor hğı tım hakkına ılışkın ıntelemeyı belgelerle sı nırlı tutmayan lanıllı, konuyu sıyasal re)im ler ve ulkelerın gelışmışlık duzcyı atısından da ele alıyor YENİ LİBERALİZM " 'Yenı Lıberalızm', doğaya ve yaşama llış kın her şeyı metalaştırıp pazarlarken belkı daha da korkuntu oıtaklaşa olmamız gere ken'ı yıkıyor, 'kamusal'la 'sosyal ı da pıyasa nın emnne verıyor Bu arada okula bır 'ış letme' dıye bakıp, devlet elındekı eğıtıme de saldırıyor vc ustunde baskı kuruyor " (s 26) Sorunlar bağlamında eğıtıme, aynı z.unan da ınsan çevre ılışkılerı bağlanıında bakma gereğı (s 28 vd ) yanında, ço/um yolları, dıınya genelınde vc I urkıye ekseııınde araş tırılmalıdıı Hcr şcyden once, ınsana top luma, dunyaya ve evrene bır butun ıçınde bakmalı Bu gozardı edıldığı ıçındır kı nuk leer, ccvrcsel, ekonomık ve fıkrı tchlıkclerle yuz yu/eyız, ( ) Bu butunJuğu, bu bakış bıçımını eğıtıme sokmalıyız " (s 32) "XX yu/yılın ılk çeyreğıne bır devrımle başlayan ulkemı/, dunyaya, ozellıkle Muslu man toplumlar ıcın bır uygarlık tasarısı' ılan edıyordu" saptamasından hareketle bugun ku sorunlara ve çozum yollarına tarıhc do nup yaşananları hatırlatarak" başlıyor l'anıl h Cumhurıyet'ın unutulma/ eserı olarak nı telencn Koy Lnstıtulerı (III), Turkıye de Osmanlı dan ( umhurıyct'e eğıtımın tarıh çesını (II) ızleytn bolumde cle alınıyor Eğı tımde gerıve adımlar ve çozulme (IV), or nekler vc sayılarla sergılendıkten sonra, eğı tım reformıınun nasıl yapılması gerektığı uzennde duruluvor (V Bolum) Kıtabın yel pazesı, yurtdışındakı çocuklarımızın eğıtı mınden (VII) halk eğıtımıne (Vlll) çağdaş bır eğıtımın dostlarına vc duşmanlarına (X) kadar genış bır yelpazeyı kapsamına alıyor Herkes ıçın tanınan eğıtım hakkının ger çekleşnıesı, bılım ve araştırma ozgurluğunu gereklı kılar "Gençlık Polıtıkamı? ve Unı versıte" başlığı altında (VI, s 143 164), Turkıye'de uzun yıllar oğretım uyelığı yap mış olan bır bılım adamının duygulannı da okumak mumkun "Çağdaş 1 urkıye'nın tarıhı, bır bakıma çağdaş bır unıvcrsıtc kurmanın da tarıhıdır Unıversıtenm uğraşı bılım yapmak, ınsan malzemesı de gençlık, yanı aklın, nesnel gerçeklığın usttıne eğılraesının orgutlenışı ve yarınlara açılış " (s 149) Profesor Tanıllı, aydınların çoğunca pay laşılan 12 Eylul unıversıte ılışkısını şu cumle ıle ozetler 12 Eylul'le kurulan askerı yonetım aslında kaynakları çok daha başka yerlerde olan teıor olaylarının baş sorumlu ları arasında ozerk unıversıteyı goruyoıdu (s 151 152) Sonut, unıversıte ozerklığıne ve "çoğulcu duşunce ortamı"na ters duşen, "otorıter, monolıtık vc katı hıyerarşık ya pı"h bır duzenleme olacaktır K İ T A P asıl Bır Eğıtım Istıyoruz^" yapıtını okıırken, Server Tanıllı'nın otekı yayınlarını da duşunmeden edenııvoı sunu7 Tanıllı nın Anayasa Hukuku asıstanlı ğı ve oğretım uyeliğınden ba^layan ve bu son yapıta değın suren araştımıa, ınceleme ve çe vırılen başlı başınabır ıncelenıtnın hatta tez nıtclığındekı çali!;malaıın konıısunu olus,turdtak derınlık VL bovutlaıdadıı Bura da bıtkaç yapıtına değınnıc ılt vttınıkcek Uzmanlık alanından "Dcvlet ve Demok rası (Anayasa 1 Iııkukuna Cıiııs,) hukıık h kulttlerı bırıncı sınılta gununuı/dı. ıkrs kı tabı olarak okutulabılen bır yapıttır (lstan bul 1981) R Mantran ın vonetınunde I ransuca olarak yayımlanan (1989) ve Ta nıllı tarafından ıkı cılt olaıak dılımı/e ka zandırılan 'Osmanlı tınparatorluğu Tarıhı' (1992,1995), herkese hıtap etmektedır Ku ruluş,undan Ermenı soykırım ıddıalarına ka dar Osmanlı Devletı'nı tıkır, kultur ve sanat yaşamını da kapsamına alacak şekıldt gtnı^ bır bakış açısıyla ınceleyen yapıtın ozgun bır yanı da tamamen yabantı u/manlarta ya/ıl mış olmasıdır "Değışımın Dıyalektığı ve Devrım dc(2001) XX yu/yıl buerken m sanoğlunun tanık olduğu fıkrı sıyasal vc ık tısadı değışıklıkler ırdelenmcktc, yorumlan makta ve gcleceğe yonelık onerıler ve ongo rulerle yapıt noktalanmaktadır "Çağda^ı mız Vıctor Hugo Bır Dahının Portresı" (2002) lanıllı nın bıyogratık olduğu dcnlı cdebı bır Lalıs.masıdıı Bu arada, "Yu/yılla rın Gerteğı ve Mırası, Insanlık Tarıhıne Gı rı^ ba^lıklı uygarlık tarıhı ultlerını dt unut mamak gerekır ' Nasıl Bır t ğıtım Istıyoııu' (Ekım 2004) kıtabı Tnsanlığı Nasıl Bıı delecck Bcklıyor'1', "Nasıl Bır Demokrası İstıyo ru/' , lslanı Çağımıza Yanıt Olabılır mı'' gıbı, başlıklarını soru tumlelerının olu^tur duğu yapıtlar dızısınde yer alıyor "N f l Ibrahim ö. KABOĞLU* TanıUı, Eylul 2003'te "Nasıl Bır Demokra sı Istıvoru/''" ba^lıklı tumuvle yenılenmış ya pıtla Strasburg'dan ulkemızın sıyasal yaşamına ışık tııtuyordıı Ekım 2004 te ıse, demok rasuıın alt vapısı olarak bır nıtelık sorunu nayonelıyor eğıtım tlk basımı 1987 de "Nasıl Bır hğltım Istıyoru/' kıtabı, "yenıden yazılmış olarak , ulkcmı/dekı eğıtım sorun larını, sadece 2004 tekı gorunumuyle değıl, aynı zamanda taı ıhsel boyutuyla ele alıyor, ırdelıyor ve bu sortınlara co/um onerılen su nuyor tçerık olarak vapıt I urkıye'dekı eğıtım sıstemı ve soıunbııyla sınırlı tııtulmamış bunlar htm gcntl ve tuııel kavramlar ışığın da, hem dt başka ulkelerde ve uluslararası alanda tanık olıınan sorun ve gelışmelerle kaışılaştırmalı bır perspektıhe kaleme alın mıştır DILIN KULLANIMI Bıçım ve anlatım olarak yapıtta, dığerle rındckı gıbı bır akıcı bır uslup ve berrak bır Turkçc kullanılmış, soru yontemıyle konuyu açma, açıklama ve bır paragraftan otekıne geçme tarzı, yapıtın surukleyıcılığını arttır mıştır Oyle kı, Tanıllı nın otekı yapıtlannı okumayanlarda, tyı bır cğıtımın başlangıcı, dılın ustalıkla kullanılmasıdır, ya/ar, bu ya pıtla buna ornek olmayı amaçlamıştır" ızle nıını bırakabılır ' Eğıtıının Anlamı", on başlıktan oluşan kıtabın tlk ve genel nıtelık taşıyan bolumu dur (s 11 33) ' Eğıtım, ıster adede yetışme, ıstcr okulda oğretım ya da bır konuda yet kınleşme olarak gonınsıın, butun bu haller de 'oğrenılır' Boylece 'oğrenme', eğıtımın ozudıır Hcr ııç tcrımı dc bırleştırmekle kal mıyor onlara 'fazladan bır şey' eklıyor Ger çekten yıızmeden cebıre kadar herhangı bır şev oğrctcn kımsc hcr /aman ve en azından vurdunda en ıyı" olmayı da oğrenıyor Ne bu en ıyı'olmak^ Şu Herkesın kendısınde taşıdığı ınsan olma yeteneklerını gelıştırmek1 doğuştan son gune değın, her alanda ın C U M H U R İ Y E T SAY I 7 6 7