Katalog

Server Tanilli, Nasıl Bir Eğitim istiyoruz?'u yeniden yazdı Eğitim, insanı 'insan' kılma eylemidir! cekte bızı bckleyen sorunlara bJımın ışı ğını tutmuştur Bir kıtap tanıtması oylumundakı bu yazımda, Ianıllı'nın son gunlerde Adam Yayınları'nca yayınılanan "Nasıl Bir hğı tım Istiyoruz^" adlı yapııı uzcrınde du rurken, onun duyduğu anlamdakı 'Tur kıyc kaygısı' kavramını one çıkarma gc reğını duyuyorum Bir ayağımı/ Avrupa Bırlığı kapılarında, bir ayağımı/ gıderek bağnazlığın batağına saplanırken, Tanıllı gıbı, ıçınde Turkıye kaygısı taşıyan bir bılım adamının yazdıkları kuşkusuz ayrı bir değcr taşıyor Ulkeler, toplumlara tanhın lutfudur, hele bu ulkc l'urkıye olursa Ama ulke yı 'tarıh' yapacak, onu duşunceyle, dııy guyla donatacak olan, o ulkede yaşayan ınsandır, ınsanın elle, beyınle duyarlıkla verdığı buyuk savaşımdır Tanıllı, bu du şunte temelınc oturttuğu "Nasıl Bir Eğı tım lstıyomz?" adlı yapıtında bu emeğın yaratıcısı olarak ınsanın eğıtılmesı uze rınde duruyor, ınsanımı?ın bu alandakı gerçeğını ırdeleyerek eğitim olgusunu bılımın ve bılımsel eleştırının suzgecın den geçırıyor Insanın, bırey ya da yurt taş, eğıtımın eserı olduğunun bılıncıyle, onun kulturel boyutunu ınceleyıp bu konuda çozum onerılcrınde bulunuyor Kıtapta yer alan her sozcuğun anlamı, bu ınsanın yetıştırılmesıne yonehktır hğıtım kavramının ıçerığı, tarıhsel bureç ıçındekı gelışımı ve cğıtımde kar^ılaşılan ı,i)/ulmeler, ^okuntuler bu kıtapta nes ncl verılerle değerlendırılıyor Kıtabın ıijenğını belırleyen "Eğıtımın Anlamı", "Turkıye'de Eskı Egıtımdcn Yeni Eğıtı me", "Cumhurıyct'ın Unutulmaz Escrı Koy Enstıtulen", "EğıtımdeGerıye Server Tanilli Hocamız bir an çalışkanlığı üzerine kurduğu yaşamını yeni kitapları ya da kitaplarının yeni baskılarıyla sürdürüyor. "Nasıl Bir Eğitim Istiyoruz?", Tanillinin genişleterek yeniden yazdığı yapıtlarından biri. TÜYAP Kitap Fuarında okurla buluşan kitabı eğitimcilerimizin yazılarıyla değerlendirmek istedik. n Adnan BİNYAZAR urtdışında yaşayıp yureğı Tur kıye kaygısıyla dolup tasan kaç bılım adamından soz edılebı 3 lır Boylc bir ornek ıçın tck kı şının adını vermek gerekse, elbettc ılk, Server lanıllı akla gelecektır Nâzım Hılcmet'ın "Kerem"ı gıbı, Tanilli elı ka lem tutalıdan berı bu kaygıyla, kıtaplar yazdı, çcvırıler yayımladı, neredeyse Av rupa'nın her kentınde oralarda yaşayan oksuz halkla toplantılar yaptı, yaşadığı kentın universıtelerınde kolokyumlar duzenledı Sozcıığun tam anlamıyla, bugun o, halkın gomnde, yanıp kul ol mayı goze alan bir dırenç anıtıdır Bılgının 'erdem'le eş tutulduğu aydın lanmış ulkelerde boyle kışıler kultur el çısı olarak baş tacı edılırken, ne yazık kı, Turkıye'yı yonetenler hıçbır donemde ona kucak açma erdemını gostermemış 1 lerdır Gostermesınler Tanıllı, son otuz bcş yıldır, suıkast dememış, hastalık de memış, Turkıye'dekı çalışmalarına dev çalışmalar ekleyerek Fransa'nın Strasbourg kentındekı mutevazı evınde yalnız basına bir Turkıye' olmuştur O, Turlu ye gerçeğının ınancı, dırena, sabrı, başkaldırısı, emckçısı, hepsınden de ote, onunde kaıatahta, ehnde ak tebeşır, hal kımızın gerçek anlamda eğıtıcısıdır Yaz dığı onlarca kıtapta, çevırılerde, hafta sektırmeden "Cumhurıyet"e yazdığı de nemelcrınde, dergı yazılarında savundu ğu duşuneelerlc, ıçınde yaşadığımız bocalamaları odunsuz dıle getırerek, gele4 Adımlar ve Çozulme", "Nasıl Bir Eğitim Reformu'", "Cıen(,lık Polıtıkamı? ve Unıversıte", "Yurtdışındakı (.otuklan mız", "Halk Lğıtımının Yerı", Ycnı Eğıtımc Yeni Oğretmen", "Çağda^ Bir Eğıtımın Dostlaıı ve Dııijmanları" so nu<, olarak, "Bıtırırken Nasıl Bir Kğıtım Istıyorıi7'1" baijlıklan konulara yakla şımdakı eleştırel bakı^ a(,ısını yansıtmaya yeter "Nasıl Bir Eğitim lstıyoruz'"un ılk baskısı 1988 tarıhınde yapıldı lanıllı, saptamalarını olduğu ycrde bırakmamış, kitabı yeni bılgderın ı^ığında donatıp ye nıden yazmış Yazılmış bir kitabı ycnı den yazma kımılerıne aykırı gelebılır Oysa, konu 'eğitim' ıse, yeniden yazma kaçınılmazdır Her alanda hızlı gelışme lerın olduğu bir kultur ortamında kıta bın 2004'te yeniden basılması, Tanıl lı'nın duyduğu Turkıye kaygısının sonu Ludur tğıtım durağan bir olgu değıldır çunku, devıngendır Değı^me ve gelış me, eğıtımın doğasında var Tanıllı'nın, "Eğıtımın Anlamı" (s 11 33) bolumun de uzerınde durduğu sorunlar, tarıhsel gehş,ım suretı ıçınde, eğıtımın çeşıtlı çağlarda nasıl yorumlanıp uygulandığı nı, sıyasal yaklas,ımlarla nasıl bı<,ımlendı rılmek ıstendığını gosterıyor Bu bağ lamda, bızım, cğıtımsel gelışmenın onu ne ne geıılık canavarları çıkardığımızı da Son ellı yıldır Turkıye'de temel so run gelıp eğitim konusunda tıkanmıştır Tanıllı bu tıkanısın nedenlerını ırdelıyor, ço7iım konusunda onerılerde bulunu yor Umarız, devlet yonetımındc cğıtım den sorumlu kışıler, hıç değılse boyle bir kıtaba goz atma gereğını duyarlar Kıtap okunduğunda goruluyor kı, eğı tım, insanı değı^tırdıkçe, ınsan da surek lı eğıtımı kendı gereksınımlerıne gore yonlendırıyor Bcrtrand Russell'ın deyı mıyle, orneğuı 'ortaçağlarda eğıtımın amacı, kendını dının kolesı gıbı algıla yan yıırttaşlar yetıştırmek'tı Çağdaş eğı tımın vardığı nokta ıse, ulusallığını, ev rensellığını algılayan bırcyı, onda yurt taşlık bıhncını yaratmaktır üelışmış toplumların eğıtımcılerı bıle bu yolda savaşım verıyor Savaşım verıyor, çunku eğıtımın karşısına her çağda donmuş ka falar dıkılmıştır Tanıllı, kıtabında, eğıtı mı gelıştırmekten yana olan anlayı^la bu anlayı^ın karşısına çıkan çağdışı duşun ceyı karşı karşıya getırıp bunun eleştırı sını yapıyor "Nasıl Bir Eğitim tstıyo 1 ruzt " adının çağrıştırdığı soı unsallığın temelınde yatan da budur LAİK VE URETİCİ Tanıllı, ayrı bir bolıım ayırdığı Koy Lnstıtulerı atılımını da dıle getırerek, Cumhurıyet donemı eğıtımının laık ve uretıtı yapısını Ataturk'ten aktardığı bir alıntıyla açıklar "Ben, manevı mıras olarak hıçbır ayet, hıçbır dogma, hıçbır donmuş ve kalıplaşmış kural bırakmıyo rum Benım manevı mırasım bılım ve akıldır " (s 218) Aradan neredeyse sek sen yıl geçtı, bir partı, 2002'de progra mına şu tumcclerı rahatlıkla koyabılı yor "Laıklık ılkesının gereğı olarak va tandaşlarımızın dınlerını oğrenmelerı ıçın her turlu kolaylık sağlanataktır Ilk ve ortaoğretımde Dın Kulturu ve Ahlak Bılgısı derslerının dışmda, velılerın rıza sına bağh olarak seçmelı Dın Dersle n'nın verılmesı temın edılecektır " (s 222 223) Bu, yonetıme dını karıştırma mak anlamına da gelen laıklık kavramı nı saptırmak değıl de nedır? Boyle bir yaklaşım, gelışmenın onunun, gerıcılıkle nasıl kcsıldığmin somut gostergesıdır Bu bağlamda, eğıtımın laık olması ge rektığını vurgulayan yazar bu noktada kesın tanıyı koyuyor "Laık eğıtım, dın den emır almayan bir duşunce ve davra nış sureudır, laık eğıtım, dogmatık de ğıl, akılcı vc bılımsel eğıtımdır " (s 219) Tanıllı bu tanının doğrultusunda, Ataturk'un, "Mıllı o^ellıklerımızle ve tarıhımızle bağdaşabılecek bir kultur" olarak algıladığı eğıtım anlayışını be nımseyerek, eğıtımın 'ulusal değerlere Y SAYFA C U M H U R I Y E T K İ T A P SAYI 767